DOI Artikel:
Konstantynów, Dariusz: Rosyjscy moderniści wobec sztuki skandynawskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28102#0181
Dariusz Konstantynów
Rosyjscy moderniści wobec sztuki skandynawskiej
W rosyjskim modernizmie zainteresowanie kulturą skandynawską było tak
powszechne i głębokie, że mogłoby być uznane za jedną z jego cech dystynktyw-
nych. Fascynacja Skandynawią, jaka ogarnęła rosyjską literaturę i teatr przeło-
mu XIX i XX w., nie ominęła również świata artystycznego1. O ile jednak skandy-
nawską prozę, poezję czy dramat można było poznać, nie opuszczając granic
Rosji, dzięki licznym przekładom, inscenizacjom i krytycznym omówieniom2,
o tyle zaznajomienie się ze współczesną twórczością plastyczną Skandyna-
wów było niemożliwe bez wyjazdu za granicę. Spotkania Rosjan ze sztuką
1 Zob. Tatiana Muchina, Russko-skandinawskije chudożestwiennyje swiazi XIX - naczała
XX w., Moskwa 1984. Opracowanie to, wbrew tytułowi, dalekie jest od dokładnego przedsta-
wienia problemu.
2 Pierwsze (nieukończone) wydanie dzieł Ibsena ukazało się w Moskwie w latach 1891-1892.
Kolejna (sześciotomowa) edycja jego utworów została przygotowana w Petersburgu w latach
1896-1897. Zob. Gienrich Ibsien. Bio-bibliograficzeskij ukazatiel’k piatidiesiatiletiju so dnia smierti,
Moskwa 1956. Pierwsze rosyjskie tłumaczenie utworów Strindberga opublikowano w 1894 r.
(Skandinawskije powiesti i rasskazy w pieriewodach W. Firsowa, Moskwa 1894, reedycja peters-
burska w 1900 r.). W 1901 r. w Petersburgu została podjęta pierwsza próba wydania jego dzieł
zebranych, zakończona publikacją tylko pierwszego tomu. Pełne wydania dzieł wszystkich
Strindberga ukazały się w Moskwie dopiero w latach 1908-1911 (t. 1-12) i 1908-1912 (t. 1-15).
Zob. Boris Jerchow, Awgust Strindbierg. Biobibliograficzeskij ukazatiel’, Moskwa 1981. Recepcja
twórczości Ibsena i Strindberga w Rosji została już gruntownie zbadana. Zob. Nils Ake Nilsson,
Ibsen in Russland, Stockholm 1958; D. Szarypkin, Strindbierg w Rossii, [w:] Istoriczeskije swiazi
Skandinawii i Rossii IX-XX w. Sbornik statiej, Leningrad 1970, s. 294-313; idem, Ibsien w rus-
skoj litieraturie (1890-je gody), [w:] Rossija i Zapad. Iz istorii litieraturnych otnoszenij, Lenin-
grad 1973, s. 269-303; idem, Skandinawskaja litieratura w Rossii, Leningrad 1980. Bibliografię
rosyjskich tłumaczeń literatury fińskiej zawiera Sbornik finlandskoj litieratury. Pod riedakcyje)
W. Briusowa, M. Gorkogo, Pietrograd 1917, s. 476-480. Rosyjska bibliografia recepcji litera-
tury skandynawskiej jest niezwykle obfita. W tym miejscu wymienione zostały jedynie naj-
wcześniejsze publikacje: O. Ganzien, Litieraturnoje dwiżenije w Szwiecyi, „Wiestnik Inostrannoj
Litieratury” 1893, nr 12, s. 221-230; F. Gorn, Istorija skandinawskoj litieratury ot driewniejszych
wriemion do naszych dniej. (S priłożenijem etiuda F. Szwiejcera). Pieriewod K. Balmonta, Moskwa
1894; Litieraturnoje dwiżenije w Szwiecyi i Norwiegii, „Mir Bożyj” 1894, nr 3, s. 193-196; W.F.,
Sowriemiennnyje skandinawskije pisatieli, „Russkij Wiestnik” 1896, nr 11, s. 257-297; O. Gan-
zien, Sowriemiennaja norwieżskaja litieratura w nabludienii B. Bjornsona, „Siewiernyj Wiestnik”
1897, nr 4, s. 53-68; M. Giercenfield, Skandinawskaja litieratura ijejo sowriemiennyje tiendien-
cyi, Sankt Pietierburg 1899; N.K., Skandinawskaja litieratura ijejo naprawlenija (s niemieckogo),
„Russkaja Mysi” 1899, nr 7, s. 135-149; Ł.G., Sowriemiennaja finlandskaja litieratura i otnosze-
nije k niej zapadno-jewropiejskoj kritiki, „Russkaja Mysi” 1900, nr 7, s. 71-99; nr 8, s. 62-90; nr 9,
s. 155-164; P. Morozow, Finskaja litieratura w jejo proszłom i nastojaszczem, „Wiestnik Jewropy”
1902, nr 7, s. 187-228; nr 8, s. 571-620; Ramsden, Skandinawskije mistyki, „Russkaja Mysi”
1903, nr 7, s. 117-136.
175
Rosyjscy moderniści wobec sztuki skandynawskiej
W rosyjskim modernizmie zainteresowanie kulturą skandynawską było tak
powszechne i głębokie, że mogłoby być uznane za jedną z jego cech dystynktyw-
nych. Fascynacja Skandynawią, jaka ogarnęła rosyjską literaturę i teatr przeło-
mu XIX i XX w., nie ominęła również świata artystycznego1. O ile jednak skandy-
nawską prozę, poezję czy dramat można było poznać, nie opuszczając granic
Rosji, dzięki licznym przekładom, inscenizacjom i krytycznym omówieniom2,
o tyle zaznajomienie się ze współczesną twórczością plastyczną Skandyna-
wów było niemożliwe bez wyjazdu za granicę. Spotkania Rosjan ze sztuką
1 Zob. Tatiana Muchina, Russko-skandinawskije chudożestwiennyje swiazi XIX - naczała
XX w., Moskwa 1984. Opracowanie to, wbrew tytułowi, dalekie jest od dokładnego przedsta-
wienia problemu.
2 Pierwsze (nieukończone) wydanie dzieł Ibsena ukazało się w Moskwie w latach 1891-1892.
Kolejna (sześciotomowa) edycja jego utworów została przygotowana w Petersburgu w latach
1896-1897. Zob. Gienrich Ibsien. Bio-bibliograficzeskij ukazatiel’k piatidiesiatiletiju so dnia smierti,
Moskwa 1956. Pierwsze rosyjskie tłumaczenie utworów Strindberga opublikowano w 1894 r.
(Skandinawskije powiesti i rasskazy w pieriewodach W. Firsowa, Moskwa 1894, reedycja peters-
burska w 1900 r.). W 1901 r. w Petersburgu została podjęta pierwsza próba wydania jego dzieł
zebranych, zakończona publikacją tylko pierwszego tomu. Pełne wydania dzieł wszystkich
Strindberga ukazały się w Moskwie dopiero w latach 1908-1911 (t. 1-12) i 1908-1912 (t. 1-15).
Zob. Boris Jerchow, Awgust Strindbierg. Biobibliograficzeskij ukazatiel’, Moskwa 1981. Recepcja
twórczości Ibsena i Strindberga w Rosji została już gruntownie zbadana. Zob. Nils Ake Nilsson,
Ibsen in Russland, Stockholm 1958; D. Szarypkin, Strindbierg w Rossii, [w:] Istoriczeskije swiazi
Skandinawii i Rossii IX-XX w. Sbornik statiej, Leningrad 1970, s. 294-313; idem, Ibsien w rus-
skoj litieraturie (1890-je gody), [w:] Rossija i Zapad. Iz istorii litieraturnych otnoszenij, Lenin-
grad 1973, s. 269-303; idem, Skandinawskaja litieratura w Rossii, Leningrad 1980. Bibliografię
rosyjskich tłumaczeń literatury fińskiej zawiera Sbornik finlandskoj litieratury. Pod riedakcyje)
W. Briusowa, M. Gorkogo, Pietrograd 1917, s. 476-480. Rosyjska bibliografia recepcji litera-
tury skandynawskiej jest niezwykle obfita. W tym miejscu wymienione zostały jedynie naj-
wcześniejsze publikacje: O. Ganzien, Litieraturnoje dwiżenije w Szwiecyi, „Wiestnik Inostrannoj
Litieratury” 1893, nr 12, s. 221-230; F. Gorn, Istorija skandinawskoj litieratury ot driewniejszych
wriemion do naszych dniej. (S priłożenijem etiuda F. Szwiejcera). Pieriewod K. Balmonta, Moskwa
1894; Litieraturnoje dwiżenije w Szwiecyi i Norwiegii, „Mir Bożyj” 1894, nr 3, s. 193-196; W.F.,
Sowriemiennnyje skandinawskije pisatieli, „Russkij Wiestnik” 1896, nr 11, s. 257-297; O. Gan-
zien, Sowriemiennaja norwieżskaja litieratura w nabludienii B. Bjornsona, „Siewiernyj Wiestnik”
1897, nr 4, s. 53-68; M. Giercenfield, Skandinawskaja litieratura ijejo sowriemiennyje tiendien-
cyi, Sankt Pietierburg 1899; N.K., Skandinawskaja litieratura ijejo naprawlenija (s niemieckogo),
„Russkaja Mysi” 1899, nr 7, s. 135-149; Ł.G., Sowriemiennaja finlandskaja litieratura i otnosze-
nije k niej zapadno-jewropiejskoj kritiki, „Russkaja Mysi” 1900, nr 7, s. 71-99; nr 8, s. 62-90; nr 9,
s. 155-164; P. Morozow, Finskaja litieratura w jejo proszłom i nastojaszczem, „Wiestnik Jewropy”
1902, nr 7, s. 187-228; nr 8, s. 571-620; Ramsden, Skandinawskije mistyki, „Russkaja Mysi”
1903, nr 7, s. 117-136.
175