Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (10.2011)

Milena
Woźniak

II. 5. Mauzoleum Kościuszki, wg „Sztuka
(Lwów) 1911, s. 54


oprzeć się wrażeniu istnego horror vacui, które nie pozwoliło zostawić skrawka
wolnej przestrzeni. Malowidła imitujące tkaninę, różnego rodzaju plecionki,
egzotycznie wyglądające palmy - wszystko to przypominało bizantyjskie mo-
zaiki, podkreślało eklektyczny charakter wnętrza (il. 5). Żeromski, w listach
do Bukowskiego wspominając o kolejnym elemencie potęgującym wrażenie
nadmiaru, a mianowicie o zastosowaniu komórkowych podziałów okien, cha-
rakterystycznych dla południowych Niemiec, użył w kontekście mauzoleum
mało pochlebnego określenia „bawarska knajpa”.
Pomimo protestów Bukowskiego i Żeromskiego decydującą rolę w nada-
niu mauzoleum ostatecznego kształtu odegrał kustosz Rużycki de Rosenwerth.
Mimo zatwierdzonej przez Radę propozycji Bukowskiego, naczynie z sercem
Kościuszki nie zostało umieszczone w cokole poniżej urny projektu Troja-
nowskiego, lecz wmurowano je w północną ścianę baszty zgodnie z pomysłem
kustosza. To on, przebywając ciągle na zamku, sprawował bezpośredni nadzór
nad przebiegiem prac, ingerując nieustannie w zatwierdzone już projekty.
W 1927 r. urna z sercem Kościuszki wraz z innymi obiektami z rappers-
wilskiej kolekcji została przewieziona do Warszawy, gdzie spoczęła w kaplicy

114