DOI Artikel:
Nowak, Romuald: Wspomnienie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43645#0012
Romuald Dzieło przedstawia śląskie budownictwo monumentalne XVII i XVIII w.,
Nowak analizuje jego różnorakie współzależności i powiązania z architekturą kra-
jów ościennych. Nowatorskie jest uwidocznienie wpływu śląskich rozwiązań
na architekturę Polski, które ukazało ją jako ważne ogniwo środkowoeuropej-
skiej architektury tego okresu, jako pomost łączący kraje środkowej i wschod-
niej Europy. Opracowanie przez Kalinowskiego takiej syntezy architektury
na Śląsku w jej formacjach wczesnego, dojrzałego i późnego baroku stanowi
do dziś fundamentalne źródło wiedzy o tym obszarze naszej dyscypliny.
W obu książkach Konstanty Kalinowski zajmował się wystrojem rzeźbiar-
skim i malarskim omawianych dzieł architektury, zwracając uwagę, że należy
je analizować jako dzieła całościowe - Gesamtkunstwerk - wraz z określo-
nym programem ikonograficznym. Takie rozumienie integralności form
artystycznych i ich aspektów treściowych pozostawało na marginesie zain-
teresowań badawczych, jeśli chodzi o architekturę baroku. Zapewne ten
właśnie fakt skłonił profesora do podjęcia w ramach rozprawy habilitacyjnej
tematu gloryfikacji panującego i dynastii w sztuce Śląska XVII i XVIII w.6
Na przykładzie kilkunastu bardzo różnych dzieł przedstawił zjawisko hero-
izacji władcy i dynastii charakterystyczne dla kultury ówczesnej Europy,
prezentując wielowarstwowe znaczenia treściowe sławnych fundacji śląskich
(m.in. Sala Książęca w Lubiążu i Aula Leopoldina we Wrocławiu). Zabytki
te zestawione z kontekstem współczesnej historii ujawniły swój polityczny,
doraźny charakter, odsłaniając nieznany dotychczas artystyczny aspekt abso-
lutyzmu habsburskiego na Śląsku. Rozprawa Kalinowskiego zmieniła dotych-
czasową optykę badawczą i pozwoliła kolejnym naukowcom na nowo odczy-
tywać wydawałoby się opracowane już dzieła.
Naturalną konsekwencją tych zainteresowań badawczych Konstantego
Kalinowskiego było poszerzenie pola zainteresowań o twórczość rzeźbiarską.
W1968 r. opublikował recenzję monografii Matthiasa Steinla, wybitnego austriac-
kiego rzeźbiarza, czynnego również na Śląsku, autorstwa Leonore Puhringer-
-Zwanowetz7. Omówienie książki doprowadziło do pogłębionej analizy twór-
czości artysty. Kalinowski uzupełnił oeuvre Steinla nie tylko o pominięte przez
badaczkę śląskie dzieła, ale wykrył szereg nowych źródeł artystycznych jego twór-
czości. Lektura tej recenzji, pisanej wszak przez badacza architektury, zaskakuje
nie tylko znajomością faktografii, ale przede wszystkim precyzyjną analizą sty-
listyczną rzeźby śląskiej pozwalającą zdefiniować jej wielokulturowy charakter.
Dostrzegłwszy pokrewieństwa śląskich zjawisk artystycznych z podob-
nymi w krajach ościennych, profesor doszedł do wniosku, że dla dalszych
badań rzeźby śląskiego baroku należy stworzyć forum, które umożliwi euro-
pejskim historykom tej dziedziny sztuki wymianę poglądów i doświadczeń.
6 Idem, Gloryfikacja panującego i dynastii w sztuce Śląska XVII i XVIII wieku, Warszawa 1973.
7 Idem, Działalność rzeźbiarska Macieja Steinla na Śląsku. Uwagi na marginesie publikacji
L. Puhringer-Zwanowetz, Matthias Steinl, „Roczniki Sztuki Śląskiej” 1968, t. 6, s. 127-135.
10
Nowak analizuje jego różnorakie współzależności i powiązania z architekturą kra-
jów ościennych. Nowatorskie jest uwidocznienie wpływu śląskich rozwiązań
na architekturę Polski, które ukazało ją jako ważne ogniwo środkowoeuropej-
skiej architektury tego okresu, jako pomost łączący kraje środkowej i wschod-
niej Europy. Opracowanie przez Kalinowskiego takiej syntezy architektury
na Śląsku w jej formacjach wczesnego, dojrzałego i późnego baroku stanowi
do dziś fundamentalne źródło wiedzy o tym obszarze naszej dyscypliny.
W obu książkach Konstanty Kalinowski zajmował się wystrojem rzeźbiar-
skim i malarskim omawianych dzieł architektury, zwracając uwagę, że należy
je analizować jako dzieła całościowe - Gesamtkunstwerk - wraz z określo-
nym programem ikonograficznym. Takie rozumienie integralności form
artystycznych i ich aspektów treściowych pozostawało na marginesie zain-
teresowań badawczych, jeśli chodzi o architekturę baroku. Zapewne ten
właśnie fakt skłonił profesora do podjęcia w ramach rozprawy habilitacyjnej
tematu gloryfikacji panującego i dynastii w sztuce Śląska XVII i XVIII w.6
Na przykładzie kilkunastu bardzo różnych dzieł przedstawił zjawisko hero-
izacji władcy i dynastii charakterystyczne dla kultury ówczesnej Europy,
prezentując wielowarstwowe znaczenia treściowe sławnych fundacji śląskich
(m.in. Sala Książęca w Lubiążu i Aula Leopoldina we Wrocławiu). Zabytki
te zestawione z kontekstem współczesnej historii ujawniły swój polityczny,
doraźny charakter, odsłaniając nieznany dotychczas artystyczny aspekt abso-
lutyzmu habsburskiego na Śląsku. Rozprawa Kalinowskiego zmieniła dotych-
czasową optykę badawczą i pozwoliła kolejnym naukowcom na nowo odczy-
tywać wydawałoby się opracowane już dzieła.
Naturalną konsekwencją tych zainteresowań badawczych Konstantego
Kalinowskiego było poszerzenie pola zainteresowań o twórczość rzeźbiarską.
W1968 r. opublikował recenzję monografii Matthiasa Steinla, wybitnego austriac-
kiego rzeźbiarza, czynnego również na Śląsku, autorstwa Leonore Puhringer-
-Zwanowetz7. Omówienie książki doprowadziło do pogłębionej analizy twór-
czości artysty. Kalinowski uzupełnił oeuvre Steinla nie tylko o pominięte przez
badaczkę śląskie dzieła, ale wykrył szereg nowych źródeł artystycznych jego twór-
czości. Lektura tej recenzji, pisanej wszak przez badacza architektury, zaskakuje
nie tylko znajomością faktografii, ale przede wszystkim precyzyjną analizą sty-
listyczną rzeźby śląskiej pozwalającą zdefiniować jej wielokulturowy charakter.
Dostrzegłwszy pokrewieństwa śląskich zjawisk artystycznych z podob-
nymi w krajach ościennych, profesor doszedł do wniosku, że dla dalszych
badań rzeźby śląskiego baroku należy stworzyć forum, które umożliwi euro-
pejskim historykom tej dziedziny sztuki wymianę poglądów i doświadczeń.
6 Idem, Gloryfikacja panującego i dynastii w sztuce Śląska XVII i XVIII wieku, Warszawa 1973.
7 Idem, Działalność rzeźbiarska Macieja Steinla na Śląsku. Uwagi na marginesie publikacji
L. Puhringer-Zwanowetz, Matthias Steinl, „Roczniki Sztuki Śląskiej” 1968, t. 6, s. 127-135.
10