DOI Artikel:
Chodyński, Antoni Romuald: Symbolika dekoracji ram i rzeźby św. Rajnolda Mistrza Adriana Karffycza w gdańskim Dworze Artusa
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43645#0046
Antoni Romuald Chodyński
Symbolika dekoracji ram
i rzeźby św. Rajnolda Mistrza Adriana Karffycza
w gdańskim Dworze Artusa
Historycy sztuki, kolekcjonerzy i projektanci rzemiosła artystycznego od dłuż-
szego już czasu dostrzegają specyficzne funkcje i znaczenie ramy jako spe-
cjalnego wyróżnika i samoistnego dzieła sztuki. W 1986 r. w chicagowskim
Art Institute zorganizowano wystawę ram obejmującą dzieła sześciu wieków,
w 1990 r. w nowojorskim Metropolitan Museum of Art można było zobaczyć
ekspozycję ram pochodzących głównie z kolekcji bankiera Roberta Lehmana
(1891-1869). Z kolei od maja do listopada 2009 r. w wiedeńskim Lichten-
stein Museum w ekspozycji zatytułowanej Halt und Zierde. Das Bild und sein
Rahmen (Struktura i ornament. Obraz i jego rama) zwrócono uwagę na tech-
niki konstrukcji ram i inspiracje elementami architektonicznymi. Bez wąt-
pienia warto podnieść ów intrygujący temat także w odniesieniu do sztuki
Gdańska i Prus Królewskich.
Liczne obrazy, które zachowały swe oryginalne renesansowe ramy,
możemy zobaczyć we wnętrzu wielkiej hali Dworu Artusa w Gdańsku. Pocho-
dzą one z okresu gdy ambitni malarze sami projektowali obramienia dzieł
(Michał Anioł, Leonardo da Vinci, Rafael i inni). Autor ram z Dworu Artusa,
Adrian Karffycz, był rzeźbiarzem i snycerzem. Przyjął zlecenia od wójtów
bractw m.in. na wykonanie półkolistych opraw do obrazów zwanych rundę-
lami, które znajdują się nad ławami trzech głównych bractw Dworu. Dekoracje
tych ram charakteryzują się indywidualnym repertuarem ornamentalnym i iko-
nograficznym. W Ławie św. Rajnolda znajdują się malowidła Mistrza Georga:
Śmierć Lukrecji (il. 1), Ofiara Marka Kurcjusza (il. 2), Stracenie Mecjusza Fufe-
cjusza (il. 3), Diana i Akteon (il. 4) - pochodzące z lat 1531-1534'., w Ławie
św. Krzysztofa - rundele malowane przez Lorenza (Wawrzyńca) Lauen-
steina w 1534 r.: Lot z córkami (il. 5), Historia Jeftego (il. 6), Bóg Ojciec (il. 7)1 2,
w Ławie Malborskiej - cztery obrazy Martina Schonincka: Oblężenie zamku
malborskiego. Obóz Holofernesa, Salwator mundi (z tego obrazu zachowała
się jedynie tablica inskrypcyjna z datą 1541) oraz Madonna z Dzieciątkiem
1 Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Miasto Gdańsk, cz. 1: Główne Miasto, red. Beata Roli,
Irena Strzelecka, Warszawa 2006 [dalej cyt. KZSP 2006]. Tom z tekstem i tom z ilustracjami,
s. 55, il. od 646 do 649.
2 Paul Simson, Der Artushof in Danzig und seine Brilderschaften, die Banken, Danzig 1900,
s. 171, przyp. 1; KZSP 2006, s. 54, il. od 650 do 652.
44
Symbolika dekoracji ram
i rzeźby św. Rajnolda Mistrza Adriana Karffycza
w gdańskim Dworze Artusa
Historycy sztuki, kolekcjonerzy i projektanci rzemiosła artystycznego od dłuż-
szego już czasu dostrzegają specyficzne funkcje i znaczenie ramy jako spe-
cjalnego wyróżnika i samoistnego dzieła sztuki. W 1986 r. w chicagowskim
Art Institute zorganizowano wystawę ram obejmującą dzieła sześciu wieków,
w 1990 r. w nowojorskim Metropolitan Museum of Art można było zobaczyć
ekspozycję ram pochodzących głównie z kolekcji bankiera Roberta Lehmana
(1891-1869). Z kolei od maja do listopada 2009 r. w wiedeńskim Lichten-
stein Museum w ekspozycji zatytułowanej Halt und Zierde. Das Bild und sein
Rahmen (Struktura i ornament. Obraz i jego rama) zwrócono uwagę na tech-
niki konstrukcji ram i inspiracje elementami architektonicznymi. Bez wąt-
pienia warto podnieść ów intrygujący temat także w odniesieniu do sztuki
Gdańska i Prus Królewskich.
Liczne obrazy, które zachowały swe oryginalne renesansowe ramy,
możemy zobaczyć we wnętrzu wielkiej hali Dworu Artusa w Gdańsku. Pocho-
dzą one z okresu gdy ambitni malarze sami projektowali obramienia dzieł
(Michał Anioł, Leonardo da Vinci, Rafael i inni). Autor ram z Dworu Artusa,
Adrian Karffycz, był rzeźbiarzem i snycerzem. Przyjął zlecenia od wójtów
bractw m.in. na wykonanie półkolistych opraw do obrazów zwanych rundę-
lami, które znajdują się nad ławami trzech głównych bractw Dworu. Dekoracje
tych ram charakteryzują się indywidualnym repertuarem ornamentalnym i iko-
nograficznym. W Ławie św. Rajnolda znajdują się malowidła Mistrza Georga:
Śmierć Lukrecji (il. 1), Ofiara Marka Kurcjusza (il. 2), Stracenie Mecjusza Fufe-
cjusza (il. 3), Diana i Akteon (il. 4) - pochodzące z lat 1531-1534'., w Ławie
św. Krzysztofa - rundele malowane przez Lorenza (Wawrzyńca) Lauen-
steina w 1534 r.: Lot z córkami (il. 5), Historia Jeftego (il. 6), Bóg Ojciec (il. 7)1 2,
w Ławie Malborskiej - cztery obrazy Martina Schonincka: Oblężenie zamku
malborskiego. Obóz Holofernesa, Salwator mundi (z tego obrazu zachowała
się jedynie tablica inskrypcyjna z datą 1541) oraz Madonna z Dzieciątkiem
1 Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Miasto Gdańsk, cz. 1: Główne Miasto, red. Beata Roli,
Irena Strzelecka, Warszawa 2006 [dalej cyt. KZSP 2006]. Tom z tekstem i tom z ilustracjami,
s. 55, il. od 646 do 649.
2 Paul Simson, Der Artushof in Danzig und seine Brilderschaften, die Banken, Danzig 1900,
s. 171, przyp. 1; KZSP 2006, s. 54, il. od 650 do 652.
44