DOI Artikel:
Boesten-Stengel, Albert: Gdańsk nad Morzem Śródziemnym. Rzeźba z brązu z Fontanny Neptuna - ikonografia, forma i znaczenie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43645#0071
Albert Boesten-Stengel
Gdańsk nad Morzem Śródziemnym. Rzeźba z brązu
z Fontanny Neptuna - ikonografia, forma i znaczenie
Mimo całej niepewności, co do osoby jej bezpośredniego twórcy1 (il. 1),
w żadnym z nowszych opracowań nie może zabraknąć nazwiska działają-
cego we Florencji Fłamandczyka Giambołogny (Jean Boulogne, 1529-1608).
Ta proweniencja dzieła zdawała się zgadzać z przekazem, według którego
gdańszczanie zabiegali w Augsburgu o artystyczne i techniczne wsparcie dla
swego projektu2. To tam właśnie około roku 1600 działało wielu uczniów
Giambołogny: Hubert Gerhard, Adriaen de Vries i Hans Reichel (Reichle).
1 Helmut Carl, Der Neptunsbrunnen auf dem Langen Markte zu Danzig. Seine Entstehung
und Geschichte, „Zeitschrift fur Kunstgeschichte” 1937, Bd. 6, H-. 3, s. 163-165, znalazł w miej-
skich księgach rachunkowych Głównego Miasta w Staatsarchiv Danzig informację, że niejaki
Peter Husen (Hussen) jako „formierz” w latach 1612-1615 miał przygotować odlew, który nad-
zorował i poddał późniejszej obróbce. Carl uważał go też za autora modelu odlewu. Znana jest
ponadto grupa z brązu autorstwa Petera Husena Lbwe, der ein Pferd gerissen hat (wg fragmentu
antycznej grupy w Rzymie, Palazzo dei Conservatori), wymodelowana w r. 1617 i odlana w 1624
dla nowo zakładanego Gliickstadt (duńskie: Lykstad) nad Dolną Łabą, od r. 1647 w ogrodzie
królewskim w Kopenhadze. To, że Husen miałby być „uczniem” urodzonego w Górnej Szwabii
Hansa Reichla, jak wnioskuje Carl, porównując ich style, nie jest jak dotąd poparte żadnymi
faktami. Kwestia pochodzenia modelu figury wciąż pozostaje otwarta. Na temat Petera Husena
w Kopenhadze por. Lars-Olof Larsson, Bemerkungen zur Bildhauerkunst am danischen Hofe
im 16. und 17. Jahrhundert [w:] Wege nach Suden, Wege nach Norden, Kieł 1998, s. 130-131. Już
po moim wykładzie ukazała się książka Marcina Kalecińskiego, Mity Gdańska. Antyk w pub-
licznej sztuce protestanckiej res publiki, Gdańsk 2011; w przyszłej dyskusji należałoby wskazać
na jej rozdział 9.1.
2 Zaginiony oryginał listu augsburskiego gisera Neidharta do gdańskiego budowniczego
miejskiego Abrahama van den Blocke, znany tylko z publikacji Hirscha z r. 1852 - tam z datą
„30 stycznia 1620” - dowodzi, że Abraham odbył podróż do Augsburga, gdzie chciał pozy-
skać odpowiedniego rzeźbiarza i gisera. Neidhart polecił mu Adriana de Vries, ale wymienił też
Hansa Reichla. Dla Kriegbauma była to kolejna poszlaka dotycząca pobytu Reichla w Gdańsku
około lub po r. 1620. Carl wątpił w to, żeby data na liście została podana poprawnie, ale uważał,
że samo zdarzenie było możliwe około r. 1610, por. Theodor Hirsch, Zur Kunstgeschichte Danzigs.
Der Springbrunnen auf dem Langen Markte, „Neue Preufiische Provinzialblatter” N.E 1852, Bd. 2,
s. 161; Conrad Buchwald, Adriaen de Vries, Leipzig 1899, s. 80-83; Friedrich Kriegbaum, Hans
Reichle, „Jahrbuch der Kunsthistorischen Sammlungen in Wien” N.F. 1931, Bd. 5 (41), s. 201; Carl,
Der Neptunsbrunnen..., s. 153; Teresa Grzybkowska, Bildhauerei des 17. und 18. Jahrhunderts
[w:] Danziger Kunst vom 15. bis 18. Jahrhundert (Deutsche Ausgabe: Aurea Porta Rzeczypospoli-
tej. Sztuka Gdańska odpołowyXVdo końca XVIII wieku. Eseje, katalog wystawy, Muzeum Naro-
dowe w Gdańsku, red. Teresa Grzybkowska, Gdańsk 1997), red. Teresa Grzybkowska, Gdańsk
1997, s. 145, rozumie dotychczasową chronologię dokumentów w ten sposób, że rzeźba Husena
„nie przekonała rajców” i dlatego szukali nowego artysty w Augsburgu.
69
Gdańsk nad Morzem Śródziemnym. Rzeźba z brązu
z Fontanny Neptuna - ikonografia, forma i znaczenie
Mimo całej niepewności, co do osoby jej bezpośredniego twórcy1 (il. 1),
w żadnym z nowszych opracowań nie może zabraknąć nazwiska działają-
cego we Florencji Fłamandczyka Giambołogny (Jean Boulogne, 1529-1608).
Ta proweniencja dzieła zdawała się zgadzać z przekazem, według którego
gdańszczanie zabiegali w Augsburgu o artystyczne i techniczne wsparcie dla
swego projektu2. To tam właśnie około roku 1600 działało wielu uczniów
Giambołogny: Hubert Gerhard, Adriaen de Vries i Hans Reichel (Reichle).
1 Helmut Carl, Der Neptunsbrunnen auf dem Langen Markte zu Danzig. Seine Entstehung
und Geschichte, „Zeitschrift fur Kunstgeschichte” 1937, Bd. 6, H-. 3, s. 163-165, znalazł w miej-
skich księgach rachunkowych Głównego Miasta w Staatsarchiv Danzig informację, że niejaki
Peter Husen (Hussen) jako „formierz” w latach 1612-1615 miał przygotować odlew, który nad-
zorował i poddał późniejszej obróbce. Carl uważał go też za autora modelu odlewu. Znana jest
ponadto grupa z brązu autorstwa Petera Husena Lbwe, der ein Pferd gerissen hat (wg fragmentu
antycznej grupy w Rzymie, Palazzo dei Conservatori), wymodelowana w r. 1617 i odlana w 1624
dla nowo zakładanego Gliickstadt (duńskie: Lykstad) nad Dolną Łabą, od r. 1647 w ogrodzie
królewskim w Kopenhadze. To, że Husen miałby być „uczniem” urodzonego w Górnej Szwabii
Hansa Reichla, jak wnioskuje Carl, porównując ich style, nie jest jak dotąd poparte żadnymi
faktami. Kwestia pochodzenia modelu figury wciąż pozostaje otwarta. Na temat Petera Husena
w Kopenhadze por. Lars-Olof Larsson, Bemerkungen zur Bildhauerkunst am danischen Hofe
im 16. und 17. Jahrhundert [w:] Wege nach Suden, Wege nach Norden, Kieł 1998, s. 130-131. Już
po moim wykładzie ukazała się książka Marcina Kalecińskiego, Mity Gdańska. Antyk w pub-
licznej sztuce protestanckiej res publiki, Gdańsk 2011; w przyszłej dyskusji należałoby wskazać
na jej rozdział 9.1.
2 Zaginiony oryginał listu augsburskiego gisera Neidharta do gdańskiego budowniczego
miejskiego Abrahama van den Blocke, znany tylko z publikacji Hirscha z r. 1852 - tam z datą
„30 stycznia 1620” - dowodzi, że Abraham odbył podróż do Augsburga, gdzie chciał pozy-
skać odpowiedniego rzeźbiarza i gisera. Neidhart polecił mu Adriana de Vries, ale wymienił też
Hansa Reichla. Dla Kriegbauma była to kolejna poszlaka dotycząca pobytu Reichla w Gdańsku
około lub po r. 1620. Carl wątpił w to, żeby data na liście została podana poprawnie, ale uważał,
że samo zdarzenie było możliwe około r. 1610, por. Theodor Hirsch, Zur Kunstgeschichte Danzigs.
Der Springbrunnen auf dem Langen Markte, „Neue Preufiische Provinzialblatter” N.E 1852, Bd. 2,
s. 161; Conrad Buchwald, Adriaen de Vries, Leipzig 1899, s. 80-83; Friedrich Kriegbaum, Hans
Reichle, „Jahrbuch der Kunsthistorischen Sammlungen in Wien” N.F. 1931, Bd. 5 (41), s. 201; Carl,
Der Neptunsbrunnen..., s. 153; Teresa Grzybkowska, Bildhauerei des 17. und 18. Jahrhunderts
[w:] Danziger Kunst vom 15. bis 18. Jahrhundert (Deutsche Ausgabe: Aurea Porta Rzeczypospoli-
tej. Sztuka Gdańska odpołowyXVdo końca XVIII wieku. Eseje, katalog wystawy, Muzeum Naro-
dowe w Gdańsku, red. Teresa Grzybkowska, Gdańsk 1997), red. Teresa Grzybkowska, Gdańsk
1997, s. 145, rozumie dotychczasową chronologię dokumentów w ten sposób, że rzeźba Husena
„nie przekonała rajców” i dlatego szukali nowego artysty w Augsburgu.
69