DOI Artikel:
Woziński, Andrzej: O nietypowych cechach nastawy ołtarzowej Michała z Augsburga w kościele Mariackim w Gdańsku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43645#0040
Andrzej z Augsburga - znał najnowsze południowoniemieckie rozwiązania w zakresie
Woziński typu, formy i ikonografii, o czym świadczą liczne partie jego nastawy. Retrospek-
tywne tendencje w okresie, gdy powstawała gdańska nastawa, nie były zjawiskiem
odosobnionym również w Prusach, niemniej jednak pozostaje zagadką, jakie
były w tym przypadku konkretne przyczyny odwołania się do archaicznej kon-
cepcji. Domniemywać można, że sięgnięto do nich z inicjatywy zleceniodawcy,
a nie Michała z Augsburga, któremu, zważywszy jego pochodzenie, te osadzone
w tradycji Północy rozstrzygnięcia artystyczne musiały być nieco obce.
Wewnętrzne skrzydła gdańskiej nastawy, aby pomieścić i unieść ciężar
figur i ich architektoniczno-ornamentalnej oprawy w awersach oraz dziesięć
sporych reliefów na rewersach, musiały mieć solidną konstrukcję i być odpo-
wiednio grube. W konsekwencji ich policzki uzyskały wyjątkową szerokość.
Zewnętrzne zostały ozdobione malowanymi wizerunkami stojących na kon-
solach postaci, po trzy, jedna nad drugą
II. 10. Retabulum Michała z Augsburga (stan
przed 1945), 1510-1517, Gdańsk, kościół
p.w. Najświętszej Marii Panny, wg Drost,
Kunstdenkmdler der Stadt Danzig
(il. 10). Skrzydła uległy zniszczeniu
w czasie drugiej wojny światowej. Żaden
z przedwojennych badaczy nie zwrócił
uwagi na malowidła tej partii nastawy.
Pozostały po nich jedynie nie w pełni
czytelne fotografie44. Malowidła ukazują
w dolnym i środkowym rejestrze mężczyzn
w zbrojach, natomiast w górnym postaci
są zamazane. Wyobrażenia te sprawiają wra-
żenie pierwotnych - rycerze przypominają
wizerunki na rewersach skrzydeł tzw. tryp-
tyku Mestwina w Żukowie z 1515 r., który
wiązany jest z warsztatem Michała z Augs-
burga45 (il. 11). Tożsamości postaci na pod-
stawie zdjęć nie sposób ustalić. Należy pod-
kreślić, że miejsce, w którym się znalazły,
jest wyjątkowe - nie znam innego przykładu
ozdobienia tej partii retabulum skrzydło-
wego dekoracją figuralną. Nasuwają się sko-
jarzenia z nielicznymi pochodzącymi z połu-
dniowych Niemiec przypadkami dekoracji
figuralnej na licach ścian bocznych korpu-
sów nastaw ołtarzowych. W Nórdlingen
w ukończonym w 1462 r. retabulum ołtarza
głównego -w kościele św. Jerzego Friedrich
44 Drost, Kunstdenkmdler der Stadt Danzig..., il. 19 (w tekście) oraz zdjęcie w Instytucie Her-
dera w Marburgu, neg. 204196.
45 Alfred Brosig, Plastyka gotycka na Pomorzu, Toruń 1930, s. 41-42, il. XXI-XXII;
Jakubowska, Michel..., s. 505.
38
Woziński typu, formy i ikonografii, o czym świadczą liczne partie jego nastawy. Retrospek-
tywne tendencje w okresie, gdy powstawała gdańska nastawa, nie były zjawiskiem
odosobnionym również w Prusach, niemniej jednak pozostaje zagadką, jakie
były w tym przypadku konkretne przyczyny odwołania się do archaicznej kon-
cepcji. Domniemywać można, że sięgnięto do nich z inicjatywy zleceniodawcy,
a nie Michała z Augsburga, któremu, zważywszy jego pochodzenie, te osadzone
w tradycji Północy rozstrzygnięcia artystyczne musiały być nieco obce.
Wewnętrzne skrzydła gdańskiej nastawy, aby pomieścić i unieść ciężar
figur i ich architektoniczno-ornamentalnej oprawy w awersach oraz dziesięć
sporych reliefów na rewersach, musiały mieć solidną konstrukcję i być odpo-
wiednio grube. W konsekwencji ich policzki uzyskały wyjątkową szerokość.
Zewnętrzne zostały ozdobione malowanymi wizerunkami stojących na kon-
solach postaci, po trzy, jedna nad drugą
II. 10. Retabulum Michała z Augsburga (stan
przed 1945), 1510-1517, Gdańsk, kościół
p.w. Najświętszej Marii Panny, wg Drost,
Kunstdenkmdler der Stadt Danzig
(il. 10). Skrzydła uległy zniszczeniu
w czasie drugiej wojny światowej. Żaden
z przedwojennych badaczy nie zwrócił
uwagi na malowidła tej partii nastawy.
Pozostały po nich jedynie nie w pełni
czytelne fotografie44. Malowidła ukazują
w dolnym i środkowym rejestrze mężczyzn
w zbrojach, natomiast w górnym postaci
są zamazane. Wyobrażenia te sprawiają wra-
żenie pierwotnych - rycerze przypominają
wizerunki na rewersach skrzydeł tzw. tryp-
tyku Mestwina w Żukowie z 1515 r., który
wiązany jest z warsztatem Michała z Augs-
burga45 (il. 11). Tożsamości postaci na pod-
stawie zdjęć nie sposób ustalić. Należy pod-
kreślić, że miejsce, w którym się znalazły,
jest wyjątkowe - nie znam innego przykładu
ozdobienia tej partii retabulum skrzydło-
wego dekoracją figuralną. Nasuwają się sko-
jarzenia z nielicznymi pochodzącymi z połu-
dniowych Niemiec przypadkami dekoracji
figuralnej na licach ścian bocznych korpu-
sów nastaw ołtarzowych. W Nórdlingen
w ukończonym w 1462 r. retabulum ołtarza
głównego -w kościele św. Jerzego Friedrich
44 Drost, Kunstdenkmdler der Stadt Danzig..., il. 19 (w tekście) oraz zdjęcie w Instytucie Her-
dera w Marburgu, neg. 204196.
45 Alfred Brosig, Plastyka gotycka na Pomorzu, Toruń 1930, s. 41-42, il. XXI-XXII;
Jakubowska, Michel..., s. 505.
38