DOI Artikel:
Chodyński, Antoni Romuald: Symbolika dekoracji ram i rzeźby św. Rajnolda Mistrza Adriana Karffycza w gdańskim Dworze Artusa
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43645#0057
fundamentach wzniesiono wpierw Termy Tytusa (ok. 80 r. n.e.), a następnie
kompleks termalny Trajana (ok. 109 r. n.e.). Część zasypanych pomieszczeń,
zwanych wówczas grotami lub pokojami eskwilińskimi, odkopano w latach sie-
demdziesiątych XV w., odkrywając wspaniałe malowidła36 na ścianach i skle-
pieniach. Nowe zjawisko artystyczne opisane w liście Rafaela do papieża Leona
X w 1519 r. stało się sławne, a następnie zostało odwzorowane na rysunkach
przedstawiającychte malowidła w Kodeksie Eskurialskim37. Motywy groteski
w dekoracjach Loggi Watykańskich Rafaela rozpowszechnił w miedziorytach
Agostino Veneziano około 1535 r.38 niemal współcześnie z pracami snycer-
skimi podjętymi przez Karffycza w Gdańsku39. Artyści tacy jak Mistrz Adrian
czerpali inspiracje bądź z miedziorytów wykonywanych przez włoskich lub
niemieckich (augsburskich, norymberskich, a szerzej naddunajskich) twórców,
bądź z prac mistrzów flandryjskich, którzy wzorowali się na dziełach włos-
kich. Nie wykluczone, iż Karffycz znał prace graficzne tzw. małych mistrzów40.
Spośród wielu można wymienić obu braci Behamów z Norymbergi, Bartela
i Hansa Sebaldów41, Georga Pencza42, Jacoba Bincka43 oraz monogramistę I B,
który był autorem wzorników m.in. do dekoracji opraw sztyletów (1528 r.),
rycin z maskami, naczyniami ofiarnymi, postaciami alegorycznymi i moty-
wami roślinnymi w układzie kandelabrowym44.
Szeroko rozpowszechniane w niezwykle starannie opracowanych drzewo-
rytach i miedziorytach dzieła „małych mistrzów” służyły lokalnym twórcom
bogactwem ikonografii. Dzięki niewielkim rozmiarom mieściły się w tekach
lub były przechowywane luzem w pracowniach i warsztatach artystów. Naby-
wano je całymi seriami od różnych wędrujących pośredników i handlarzy
36 Złoty Dom Nerona. Wystawa w 200-lecie śmierci Franciszka Smuglewicza. Koncepcja
wystawy i katalogu Justyna Guze, Warszawa 2008, s. 9 i n.; s. 33-43.
37 Hermann Egger, Codex Escurialensis. Ein Skizzenbuch aus der Werkstatt Domenico Ghir-
landajos. Unter Mitwirkung von Christian Hiilsen und Adolf Michaelis, Bd. I: Text, Bd. 2: Tafel,
Soest 1975 - reprint z edycji wiedeńskiej, wydanej w latach 1905-1906 w: „Sonderschriften des
Ósterreichisches Archaologischen Institutes in Wien”, Bd. 4.; Złoty Dom Nerona, s. 11, przyp. 11.
38 Agostino Veneziano, groteski, miedzioryt, około 1535 r. - Erie Forssman, Renaissance,
Manierismus und Nurnberger Goldschmiedekunst [w:] Wenzel Jamnitzer und die Nurnberger
Goldschmiedekunst 1500-1700, hrgb. Gerhard Bott, Miinchen 1985, s. 18, il. 14.
39 Agostino Veneziano, właściwie Agostino dei Musi, miedziorytnik czynny w Wenecji
do 1514/1515 r., od 1516 r. we Florencji i Rzymie, opuścił Rzym podczas sacco di Roma, powra-
cając tam w 1531 r. Sztychował dzieła Rafaela, Giulia Romano, Baccia Bandinellego (właściwie:
Bartolommeo di Michelangeło de Brandini), zamieszczał liczne figury ludzkie, w późniejszych
pracach - ornamenty, antyczne wazy, fragmenty architektury. Thieme-Becker, Bd. 25, Leipzig
1931, s. 292 (hasło oprać. Lotte Pulvermacher).
40 Flfried Bock, Die deutsche Graphik, Miinchen 1922, roz. 2: Die Kleinmeister, s. 33-38.
41 Thieme-Becke, Bd. III, Leipzig 1909, s. 191-195; Lexikon der Kunst, Bd. I., Leipzig 1968,
s. 241 i n.
42 Thieme-Becker, Bd. XXVI, Leipzig 1932, s. 374-376.
43 Lexikon der Kunst, s. 296.
44 Emil Waldmann, Die Nurnberger Kleinmeister, Bd. V, Leipzig [b. r. w.], tabl. 46.
Symbolika
dekoracji
ram i rzeźby
św. Rajnolda...
55
kompleks termalny Trajana (ok. 109 r. n.e.). Część zasypanych pomieszczeń,
zwanych wówczas grotami lub pokojami eskwilińskimi, odkopano w latach sie-
demdziesiątych XV w., odkrywając wspaniałe malowidła36 na ścianach i skle-
pieniach. Nowe zjawisko artystyczne opisane w liście Rafaela do papieża Leona
X w 1519 r. stało się sławne, a następnie zostało odwzorowane na rysunkach
przedstawiającychte malowidła w Kodeksie Eskurialskim37. Motywy groteski
w dekoracjach Loggi Watykańskich Rafaela rozpowszechnił w miedziorytach
Agostino Veneziano około 1535 r.38 niemal współcześnie z pracami snycer-
skimi podjętymi przez Karffycza w Gdańsku39. Artyści tacy jak Mistrz Adrian
czerpali inspiracje bądź z miedziorytów wykonywanych przez włoskich lub
niemieckich (augsburskich, norymberskich, a szerzej naddunajskich) twórców,
bądź z prac mistrzów flandryjskich, którzy wzorowali się na dziełach włos-
kich. Nie wykluczone, iż Karffycz znał prace graficzne tzw. małych mistrzów40.
Spośród wielu można wymienić obu braci Behamów z Norymbergi, Bartela
i Hansa Sebaldów41, Georga Pencza42, Jacoba Bincka43 oraz monogramistę I B,
który był autorem wzorników m.in. do dekoracji opraw sztyletów (1528 r.),
rycin z maskami, naczyniami ofiarnymi, postaciami alegorycznymi i moty-
wami roślinnymi w układzie kandelabrowym44.
Szeroko rozpowszechniane w niezwykle starannie opracowanych drzewo-
rytach i miedziorytach dzieła „małych mistrzów” służyły lokalnym twórcom
bogactwem ikonografii. Dzięki niewielkim rozmiarom mieściły się w tekach
lub były przechowywane luzem w pracowniach i warsztatach artystów. Naby-
wano je całymi seriami od różnych wędrujących pośredników i handlarzy
36 Złoty Dom Nerona. Wystawa w 200-lecie śmierci Franciszka Smuglewicza. Koncepcja
wystawy i katalogu Justyna Guze, Warszawa 2008, s. 9 i n.; s. 33-43.
37 Hermann Egger, Codex Escurialensis. Ein Skizzenbuch aus der Werkstatt Domenico Ghir-
landajos. Unter Mitwirkung von Christian Hiilsen und Adolf Michaelis, Bd. I: Text, Bd. 2: Tafel,
Soest 1975 - reprint z edycji wiedeńskiej, wydanej w latach 1905-1906 w: „Sonderschriften des
Ósterreichisches Archaologischen Institutes in Wien”, Bd. 4.; Złoty Dom Nerona, s. 11, przyp. 11.
38 Agostino Veneziano, groteski, miedzioryt, około 1535 r. - Erie Forssman, Renaissance,
Manierismus und Nurnberger Goldschmiedekunst [w:] Wenzel Jamnitzer und die Nurnberger
Goldschmiedekunst 1500-1700, hrgb. Gerhard Bott, Miinchen 1985, s. 18, il. 14.
39 Agostino Veneziano, właściwie Agostino dei Musi, miedziorytnik czynny w Wenecji
do 1514/1515 r., od 1516 r. we Florencji i Rzymie, opuścił Rzym podczas sacco di Roma, powra-
cając tam w 1531 r. Sztychował dzieła Rafaela, Giulia Romano, Baccia Bandinellego (właściwie:
Bartolommeo di Michelangeło de Brandini), zamieszczał liczne figury ludzkie, w późniejszych
pracach - ornamenty, antyczne wazy, fragmenty architektury. Thieme-Becker, Bd. 25, Leipzig
1931, s. 292 (hasło oprać. Lotte Pulvermacher).
40 Flfried Bock, Die deutsche Graphik, Miinchen 1922, roz. 2: Die Kleinmeister, s. 33-38.
41 Thieme-Becke, Bd. III, Leipzig 1909, s. 191-195; Lexikon der Kunst, Bd. I., Leipzig 1968,
s. 241 i n.
42 Thieme-Becker, Bd. XXVI, Leipzig 1932, s. 374-376.
43 Lexikon der Kunst, s. 296.
44 Emil Waldmann, Die Nurnberger Kleinmeister, Bd. V, Leipzig [b. r. w.], tabl. 46.
Symbolika
dekoracji
ram i rzeźby
św. Rajnolda...
55