DOI article:
Kaleciński, Marcin: Gdańska Fontanna Neptuna
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.43645#0098
Marcin Twórcy gdańskiej fontanny i ich zleceniodawcy mieli z pewnością w pa-
Kaleciński mięci wcześniejsze analogiczne realizacje podobnych monumentów. Pierwot-
nie Rada Miasta Gdańska chciała zamówić fontannę u Adriaena de Vriesa17,
jednakże rzeźbiarz ten, obarczony innymi zamówieniami, nie podjął się
pracy dla hanzeatyckiego miasta. Abraham van den Blocke, przebywając
w Augsburgu, gdzie miał spotkać sie z niedoszłym zleceniobiorcą, zapewne
II. 4. Bartolomeo Ammanati, Fontanna Neptuna,
Florencja
mógł zapoznać się z rysunkami i modela-
mi mistrza. Z pewnością wśród źródeł in-
spiracji autorów fontanny, a także jej kon-
ceptorów, były włoskie fontanny Neptuna
(Johann Speyman odbył wiele podróży,
w tym do Italii, znał florencką i bolońską
fontannę Neptuna). Kształt basenu zapro-
jektowany przez Abrahama van den Blocke
(przetrwały do dzisiaj w redakcji rokokowej
Stendera, „ondulowanej”, z zaakcentowa-
niem form wklęsło-wypukłych) znajduje
odpowiednik w projekcie fontanny we wzor-
nikowym dziele Hansa Vredemana de Vriesa
Perspective... (Leiden 1604-1605; il. 3), skąd-
inąd kształt basenu w formie czworoboku
przenikającego się z czwórliściem był wów-
czas powszechnie stosowany, także przez
Adriaena de Vriesa w Augsburgu. Czasza
fontanny, umieszczona na trzonie wtórnie
dekorowanym reliefem w XVIII w., zacho-
wała swój pierwotny kształt, analogiczny
do czasz manierystycznych fontann włos-
kich (np. Niccola Tribola).
Jeśli chodzi o samą figurę Neptuna, na-
turalnym kierunkiem naszych poszukiwań
będzie Italia i południowe Niemcy18, z najbardziej prężnymi na północ od Alp
ośrodkami odlewnictwa.
17 Osobę Adriaena de Vriesa rekomendował w liście do Rady Miasta Wolfgang Neidhardt,
odlewnik, współpracowmik Adriaena de Vriesa przy tworzeniu augsburskich fontann,
Adriaen de Vries 1556-1626. Augsburgs Glanz - Europas Ruhm, katalog wystawy, Stadtische
Kunstsammlungen Augsburg, Hg. Bjórn R. Kommer, Augsburg 2000.
18 Na temat włoskich fontann z XVI w., zob. Bertha Harris Wiłeś, The Fountains ofFlorentine
Sculptors and Their Followers, from Donatello to Bernini, Harvard 1933; Lars O. Larsson, Von
allen seiten gleich schon, Uppsala 1974, s. 79-83; Joachim Poeschke, Die Skulptur der Renaissance
in Italien. Michelangelo und seine Zeit, Munchen 1992, s. 167; Luba Freedman, Neptune in clas-
sical and Renaissance visual art, „International Journal of the Classical Tradition” 1995, voł. 2,
s. 219-237; John Pope-Hennessy, The Florentine Fountain [w:J Italian High Renaissance and
Baroque Sculpture, London 1996, s. 216-220.
96
Kaleciński mięci wcześniejsze analogiczne realizacje podobnych monumentów. Pierwot-
nie Rada Miasta Gdańska chciała zamówić fontannę u Adriaena de Vriesa17,
jednakże rzeźbiarz ten, obarczony innymi zamówieniami, nie podjął się
pracy dla hanzeatyckiego miasta. Abraham van den Blocke, przebywając
w Augsburgu, gdzie miał spotkać sie z niedoszłym zleceniobiorcą, zapewne
II. 4. Bartolomeo Ammanati, Fontanna Neptuna,
Florencja
mógł zapoznać się z rysunkami i modela-
mi mistrza. Z pewnością wśród źródeł in-
spiracji autorów fontanny, a także jej kon-
ceptorów, były włoskie fontanny Neptuna
(Johann Speyman odbył wiele podróży,
w tym do Italii, znał florencką i bolońską
fontannę Neptuna). Kształt basenu zapro-
jektowany przez Abrahama van den Blocke
(przetrwały do dzisiaj w redakcji rokokowej
Stendera, „ondulowanej”, z zaakcentowa-
niem form wklęsło-wypukłych) znajduje
odpowiednik w projekcie fontanny we wzor-
nikowym dziele Hansa Vredemana de Vriesa
Perspective... (Leiden 1604-1605; il. 3), skąd-
inąd kształt basenu w formie czworoboku
przenikającego się z czwórliściem był wów-
czas powszechnie stosowany, także przez
Adriaena de Vriesa w Augsburgu. Czasza
fontanny, umieszczona na trzonie wtórnie
dekorowanym reliefem w XVIII w., zacho-
wała swój pierwotny kształt, analogiczny
do czasz manierystycznych fontann włos-
kich (np. Niccola Tribola).
Jeśli chodzi o samą figurę Neptuna, na-
turalnym kierunkiem naszych poszukiwań
będzie Italia i południowe Niemcy18, z najbardziej prężnymi na północ od Alp
ośrodkami odlewnictwa.
17 Osobę Adriaena de Vriesa rekomendował w liście do Rady Miasta Wolfgang Neidhardt,
odlewnik, współpracowmik Adriaena de Vriesa przy tworzeniu augsburskich fontann,
Adriaen de Vries 1556-1626. Augsburgs Glanz - Europas Ruhm, katalog wystawy, Stadtische
Kunstsammlungen Augsburg, Hg. Bjórn R. Kommer, Augsburg 2000.
18 Na temat włoskich fontann z XVI w., zob. Bertha Harris Wiłeś, The Fountains ofFlorentine
Sculptors and Their Followers, from Donatello to Bernini, Harvard 1933; Lars O. Larsson, Von
allen seiten gleich schon, Uppsala 1974, s. 79-83; Joachim Poeschke, Die Skulptur der Renaissance
in Italien. Michelangelo und seine Zeit, Munchen 1992, s. 167; Luba Freedman, Neptune in clas-
sical and Renaissance visual art, „International Journal of the Classical Tradition” 1995, voł. 2,
s. 219-237; John Pope-Hennessy, The Florentine Fountain [w:J Italian High Renaissance and
Baroque Sculpture, London 1996, s. 216-220.
96