DOI article:
Kaleciński, Marcin: Gdańska Fontanna Neptuna
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.43645#0101
Fontannę Neptuna Stolda Lorenziego z lat 1565-1568 w Ogrodach Boboli Gdańska
we Florencji. Fontanna
W Augsburgu naprzeciw ratusza ustawiono w 1594 r. fontannę cesarza NePtuna
Augusta, za którego panowania założono miasto. Brązowe figury imperatora
i towarzyszących mu półleżących personifikacji umieszczonych na krawędzi
basenu odlano na miejscu, według modelu Huberta Gerharda, który prakty-
kował w warsztacie Giambologny. W swym augsburskim dziele, pierwszym
tego typu na północ od Alp, odwołał się jednak do Fontanny Neptuna Am-
manatiego26. Na augsburskim Perlachplatz stanęły jeszcze dwie fontanny au-
torstwa rzeźbiarza z Hagi, ucznia Willema Danielsza, Benvenuta Celliniego
i Giambologny - Adriaena de Vriesa. Pierwsza z nich poświęcona Merku-
remu upamiętnia handlową potęgę miasta. Tworząc figurę posłańca bogów,
Adriaen de Vries miał w pamięci dwa florenckie posągi Bachusa - autor-
stwa Sansovina oraz przypisywany Yincenzo de Rossi lub Tribolo27. Ostat-
nia z fontann, ukończona w 1601 r., ukazuje Herkulesa walczącego z hydrą.
Na koniec zostanie przywołana fontanna, którą autor gdańskiego Neptuna
mógł widzieć, zwłaszcza jeśli utrzymamy
tezę o jego duńskim pochodzeniu. Chodzi
o znaną jedynie z rysunków fontannę dla
zamku Kronborg, zamówioną przez króla
duńskiego Fryderyka II u norymberskiego
rzeźbiarza Georga Labenwolfa (1576-1583;
il. 6). Fontanna składa się z sześcioboczne-
go basenu, w którym umieszczono cztero-
kondygnacyjny, cylindryczny cokół ozdo-
biony 36 figurami bogiń, syren i puttów28.
Wysoki postument wieńczyła figura Neptu-
na - mimo niedoskonałego, uproszczonego
źródła ikonograficznego, ewidentne są jej
powinowactwa z gdańską figurą: motyw po-
skramiania trójzębem kłębiących się u stóp
Neptuna koni morskich, dynamiczny układ
nóg. Podobnie jak w gdańskiej fontannie
woda sączyła się z muszli trzymanej w lewej
dłoni boga mórz, trzy stróżki wody tryskały
z trójzębu. Wydaje się, że ten motyw znaj-
duje literackie źródło w późnoantycznych
11. 6. Projekt rysunkowy fontanny Neptuna dla
zamku Kronborg, 1576-1583
26 Hubert Gerhard und Carlo di Cesare del Palagio. Bronzeplastiker der Spatrenaissance,
Berlin 2004, s. 220-222.
27 Adriaen de Vries 1556-1626, katalog wystawy, Rijksmuseum, ed. Frits Scholten,
Amsterdam 1999, s. 118-121.
28 Jeffrey Ch. Smith, German Sculpture ofthe Later Renaissance c. 1520-1580, Princeton
1994, s. 239-244.
99
we Florencji. Fontanna
W Augsburgu naprzeciw ratusza ustawiono w 1594 r. fontannę cesarza NePtuna
Augusta, za którego panowania założono miasto. Brązowe figury imperatora
i towarzyszących mu półleżących personifikacji umieszczonych na krawędzi
basenu odlano na miejscu, według modelu Huberta Gerharda, który prakty-
kował w warsztacie Giambologny. W swym augsburskim dziele, pierwszym
tego typu na północ od Alp, odwołał się jednak do Fontanny Neptuna Am-
manatiego26. Na augsburskim Perlachplatz stanęły jeszcze dwie fontanny au-
torstwa rzeźbiarza z Hagi, ucznia Willema Danielsza, Benvenuta Celliniego
i Giambologny - Adriaena de Vriesa. Pierwsza z nich poświęcona Merku-
remu upamiętnia handlową potęgę miasta. Tworząc figurę posłańca bogów,
Adriaen de Vries miał w pamięci dwa florenckie posągi Bachusa - autor-
stwa Sansovina oraz przypisywany Yincenzo de Rossi lub Tribolo27. Ostat-
nia z fontann, ukończona w 1601 r., ukazuje Herkulesa walczącego z hydrą.
Na koniec zostanie przywołana fontanna, którą autor gdańskiego Neptuna
mógł widzieć, zwłaszcza jeśli utrzymamy
tezę o jego duńskim pochodzeniu. Chodzi
o znaną jedynie z rysunków fontannę dla
zamku Kronborg, zamówioną przez króla
duńskiego Fryderyka II u norymberskiego
rzeźbiarza Georga Labenwolfa (1576-1583;
il. 6). Fontanna składa się z sześcioboczne-
go basenu, w którym umieszczono cztero-
kondygnacyjny, cylindryczny cokół ozdo-
biony 36 figurami bogiń, syren i puttów28.
Wysoki postument wieńczyła figura Neptu-
na - mimo niedoskonałego, uproszczonego
źródła ikonograficznego, ewidentne są jej
powinowactwa z gdańską figurą: motyw po-
skramiania trójzębem kłębiących się u stóp
Neptuna koni morskich, dynamiczny układ
nóg. Podobnie jak w gdańskiej fontannie
woda sączyła się z muszli trzymanej w lewej
dłoni boga mórz, trzy stróżki wody tryskały
z trójzębu. Wydaje się, że ten motyw znaj-
duje literackie źródło w późnoantycznych
11. 6. Projekt rysunkowy fontanny Neptuna dla
zamku Kronborg, 1576-1583
26 Hubert Gerhard und Carlo di Cesare del Palagio. Bronzeplastiker der Spatrenaissance,
Berlin 2004, s. 220-222.
27 Adriaen de Vries 1556-1626, katalog wystawy, Rijksmuseum, ed. Frits Scholten,
Amsterdam 1999, s. 118-121.
28 Jeffrey Ch. Smith, German Sculpture ofthe Later Renaissance c. 1520-1580, Princeton
1994, s. 239-244.
99