DOI Artikel:
Łopuski, Lech: Stalle w prezbiterium bazyliki archikatedralnej Trójcy Świętej w Oliwie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43645#0152
II. 21. Św. Jakub Młodszy wg ryciny Hansa
Baldunga Griena
podzielone na cztery grupy21. Figury apostołów
Szymona, Filipa i Mateusza oraz pewna część
herm z zapiecków górnego rzędu stanowią gru-
pę o największym dynamizmie i monumentalno-
ści. Rzeźby charakteryzuje typ twarzy o szerokim
nosie, wyraźnie zaznaczonych oczach i pokrytym
bruzdami czole. Twarz okalają długie, opadające
na ramiona włosy oraz broda, rozdzielona na boki
i zakręcona na końcach22. Szaty apostołów, długie
tuniki i płaszcze o gęstych, miękkich fałdach,
skutecznie maskują układ nóg. Modelunek twa-
rzy i włosów, a także pewien monumentalizm
postaci23, pozwalają zaliczyć rzeźbę św. Marka
na płycinie z gdańskiego Muzeum Narodowego
do tej właśnie grupy, chociaż opracowanie fałd
szat świętego zbliża się do rozwiązań rzeźb sta-
nowiących grupę następną.
Bardziej masywne, układające się większy-
mi płaszczyznami fałdy szat, które wyraźnie
podkreślają ruch i układ nóg postaci, mogą być
wyznacznikiem wyodrębnienia drugiej grupy
rzeźb. Twarze tych figur mają głęboko osadzone
oczy, wydatne kości policzkowe i zmarszczone
w nieco groźnym wyrazie czoło, na które pojedynczymi puklami opadają
drobno rzeźbione, kręcone włosy. Grupę tę stanowią rzeźby przedstawiające
świętych Pawła, Jakuba Starszego, Andrzeja, Tomasza i Barnabę. Uzupełniają
ją pozostałe trzy figury świętych ze zbiorów Muzeum Narodowego w Gdań-
sku przedstawiające Bartłomieja, Macieja i Jana, przy czym w przypadku
tego ostatniego decydującym kryterium może być jedynie sposób opraco-
wania szat i włosów. Twarz św. Jana o pełnych policzkach i gładkim czole,
ma delikatne i miękkie rysy, zapewne dla mocniejszego podkreślenia młode-
go wieku apostoła.
Cechą charakterystyczną rzeźb przedstawiających świętych Piotra, Jakuba
Młodszego, Judę Tadeusza, a także niektórych herm jest sposób kształtowa-
nia włosów, które układają się prostymi, niemal równoległymi pasmami. Fałdy
szat apostołów zostały potraktowane w sposób analogiczny do draperii rzeźb
21 Sulewska, Dłutem wycięte..., s. 77-78.
22 Pewnym wyjątkiem jest apostoł Filip, który ukazany został bez brody.
23 Przedstawienie św. Marka jest jednym z dwóch, a jedynym w tak znaczący sposób wyła-
mującym się z otaczających je ram architektonicznych. Fragment otwartej księgi z lewej oraz
pysk lwa z prawej strony wcinają się w lizeny stanowiące tło dla pilastrów. Drugim jest rzeźba
św. Bartłomieja, także ze zbiorów MNG, w przypadku której przełamanie ram ogranicza się
do wysunięcia fragmentu głowni noża przed lewą lizenę, bez naruszania jej struktury.
150
Baldunga Griena
podzielone na cztery grupy21. Figury apostołów
Szymona, Filipa i Mateusza oraz pewna część
herm z zapiecków górnego rzędu stanowią gru-
pę o największym dynamizmie i monumentalno-
ści. Rzeźby charakteryzuje typ twarzy o szerokim
nosie, wyraźnie zaznaczonych oczach i pokrytym
bruzdami czole. Twarz okalają długie, opadające
na ramiona włosy oraz broda, rozdzielona na boki
i zakręcona na końcach22. Szaty apostołów, długie
tuniki i płaszcze o gęstych, miękkich fałdach,
skutecznie maskują układ nóg. Modelunek twa-
rzy i włosów, a także pewien monumentalizm
postaci23, pozwalają zaliczyć rzeźbę św. Marka
na płycinie z gdańskiego Muzeum Narodowego
do tej właśnie grupy, chociaż opracowanie fałd
szat świętego zbliża się do rozwiązań rzeźb sta-
nowiących grupę następną.
Bardziej masywne, układające się większy-
mi płaszczyznami fałdy szat, które wyraźnie
podkreślają ruch i układ nóg postaci, mogą być
wyznacznikiem wyodrębnienia drugiej grupy
rzeźb. Twarze tych figur mają głęboko osadzone
oczy, wydatne kości policzkowe i zmarszczone
w nieco groźnym wyrazie czoło, na które pojedynczymi puklami opadają
drobno rzeźbione, kręcone włosy. Grupę tę stanowią rzeźby przedstawiające
świętych Pawła, Jakuba Starszego, Andrzeja, Tomasza i Barnabę. Uzupełniają
ją pozostałe trzy figury świętych ze zbiorów Muzeum Narodowego w Gdań-
sku przedstawiające Bartłomieja, Macieja i Jana, przy czym w przypadku
tego ostatniego decydującym kryterium może być jedynie sposób opraco-
wania szat i włosów. Twarz św. Jana o pełnych policzkach i gładkim czole,
ma delikatne i miękkie rysy, zapewne dla mocniejszego podkreślenia młode-
go wieku apostoła.
Cechą charakterystyczną rzeźb przedstawiających świętych Piotra, Jakuba
Młodszego, Judę Tadeusza, a także niektórych herm jest sposób kształtowa-
nia włosów, które układają się prostymi, niemal równoległymi pasmami. Fałdy
szat apostołów zostały potraktowane w sposób analogiczny do draperii rzeźb
21 Sulewska, Dłutem wycięte..., s. 77-78.
22 Pewnym wyjątkiem jest apostoł Filip, który ukazany został bez brody.
23 Przedstawienie św. Marka jest jednym z dwóch, a jedynym w tak znaczący sposób wyła-
mującym się z otaczających je ram architektonicznych. Fragment otwartej księgi z lewej oraz
pysk lwa z prawej strony wcinają się w lizeny stanowiące tło dla pilastrów. Drugim jest rzeźba
św. Bartłomieja, także ze zbiorów MNG, w przypadku której przełamanie ram ogranicza się
do wysunięcia fragmentu głowni noża przed lewą lizenę, bez naruszania jej struktury.
150