DOI Artikel:
Łopuski, Lech: Stalle w prezbiterium bazyliki archikatedralnej Trójcy Świętej w Oliwie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43645#0153
dwóch poprzednich grup - szaty świętych Piotra i Jakuba Młodszego analo-
gicznie jak w grupie drugiej, zaś św. Judy Tadeusza jak w grupie pierwszej.
Do ostatniej grupy charakteryzującej się odmiennym potraktowaniem
twarzy i draperii szat można zaliczyć przedstawienia Marii i Chrystusa
Bolesnego oraz świętych Łukasza i Jana. Ich szaty o gęstych, głębokich i drob-
nych fałdach wyraźnie różnią się od pozostałych realizacji. Rzeźby św. Ber-
narda nie da się przypisać do żadnej grupy - ukazuje świętego w sposób
schematyczny, ukrytego za parawanem grubych, biegnących pionowo, bez
załamania, fałd habitu. Charakterystyka twarzy bliska jest przedstawieniom
św. Augustyna i św. Grzegorza z zapiecków stalli transeptu z tej samej świą-
tyni powstałych w 1599 r.24
Warta odnotowania jest obecność na wszystkich płycinach zapiecków,
także tych z przedstawieniami ornamentalnymi, znaków będących prawdo-
podobnie numerami montażowymi. Widnieją one zresztą również na her-
mach oraz pozostałych elementach konstrukcyjnych stalli. Numery rzym-
skie, o niejednokrotnie zagadkowym sposobie zapisu, naniesione zostały
w miejscach widocznych, bezpośrednio graniczących z przedstawieniami,
co może sugerować ich dziewiętnastowieczne pochodzenie - z czasu roz-
Stalle
w prezbiterium
bazyliki
archikate-
dralnej...
biórki stalli bądź tuż sprzed rozbiórki (il. 22).
Niezależnie od czasu powstania, oznaczenia
te stanowią prawdopodobnie jedyny ślad pier-
wotnego rozmieszczenia przedstawień świętych
i dekoracji ornamentalnej, dziś zupełnie zabu-
rzonego. Porównanie tych numerów pozwala
zauważyć pewną prawidłowość. Część z nich
umieszczona została ponad architektonicznymi
aediculami zapiecków, po stronie prawej. Część
natomiast znajduje się w lewym dolnym rogu,
poniżej snycerskiej dekoracji płycin, przy czym
tym numerom towarzyszy dodatkowy znak
w postaci litery C bądź półksiężyca. Od tej za-
sady nie ma żadnego wyjątku. Konsekwencja,
z jaką zastosowano ten sposób oznaczenia, skła-
nia do przypuszczenia, że starano się oddać nie
tylko kolejność występowania poszczególnych
płycin w ramach każdego zespołu stalli, ale także
zachować ich podział na stalle północne i połu-
dniowe. Po pogrupowaniu płycin i ułożeniu ich
w kolejności sytuacja przedstawia się następująco.
II. 22. Numery montażowe na zapiecku,
fot. Lech Łopuski
24 Sulewska, Dłutem wycięte..., s. 78. Stalle prezbiterium łączy ze stallami transeptu także
wiele elementów dekoracyjnych, powtarzających się w obu zabytkach: arabeski płycin przed-
piersi, obeliski i rollwerkowookuciowe kartusze ze zwieńczenia oraz listwowowolutowe dekora-
cje ścian bocznych, por. Sulewska, Dłutem wycięte..., s. 74-76.
151
gicznie jak w grupie drugiej, zaś św. Judy Tadeusza jak w grupie pierwszej.
Do ostatniej grupy charakteryzującej się odmiennym potraktowaniem
twarzy i draperii szat można zaliczyć przedstawienia Marii i Chrystusa
Bolesnego oraz świętych Łukasza i Jana. Ich szaty o gęstych, głębokich i drob-
nych fałdach wyraźnie różnią się od pozostałych realizacji. Rzeźby św. Ber-
narda nie da się przypisać do żadnej grupy - ukazuje świętego w sposób
schematyczny, ukrytego za parawanem grubych, biegnących pionowo, bez
załamania, fałd habitu. Charakterystyka twarzy bliska jest przedstawieniom
św. Augustyna i św. Grzegorza z zapiecków stalli transeptu z tej samej świą-
tyni powstałych w 1599 r.24
Warta odnotowania jest obecność na wszystkich płycinach zapiecków,
także tych z przedstawieniami ornamentalnymi, znaków będących prawdo-
podobnie numerami montażowymi. Widnieją one zresztą również na her-
mach oraz pozostałych elementach konstrukcyjnych stalli. Numery rzym-
skie, o niejednokrotnie zagadkowym sposobie zapisu, naniesione zostały
w miejscach widocznych, bezpośrednio graniczących z przedstawieniami,
co może sugerować ich dziewiętnastowieczne pochodzenie - z czasu roz-
Stalle
w prezbiterium
bazyliki
archikate-
dralnej...
biórki stalli bądź tuż sprzed rozbiórki (il. 22).
Niezależnie od czasu powstania, oznaczenia
te stanowią prawdopodobnie jedyny ślad pier-
wotnego rozmieszczenia przedstawień świętych
i dekoracji ornamentalnej, dziś zupełnie zabu-
rzonego. Porównanie tych numerów pozwala
zauważyć pewną prawidłowość. Część z nich
umieszczona została ponad architektonicznymi
aediculami zapiecków, po stronie prawej. Część
natomiast znajduje się w lewym dolnym rogu,
poniżej snycerskiej dekoracji płycin, przy czym
tym numerom towarzyszy dodatkowy znak
w postaci litery C bądź półksiężyca. Od tej za-
sady nie ma żadnego wyjątku. Konsekwencja,
z jaką zastosowano ten sposób oznaczenia, skła-
nia do przypuszczenia, że starano się oddać nie
tylko kolejność występowania poszczególnych
płycin w ramach każdego zespołu stalli, ale także
zachować ich podział na stalle północne i połu-
dniowe. Po pogrupowaniu płycin i ułożeniu ich
w kolejności sytuacja przedstawia się następująco.
II. 22. Numery montażowe na zapiecku,
fot. Lech Łopuski
24 Sulewska, Dłutem wycięte..., s. 78. Stalle prezbiterium łączy ze stallami transeptu także
wiele elementów dekoracyjnych, powtarzających się w obu zabytkach: arabeski płycin przed-
piersi, obeliski i rollwerkowookuciowe kartusze ze zwieńczenia oraz listwowowolutowe dekora-
cje ścian bocznych, por. Sulewska, Dłutem wycięte..., s. 74-76.
151