DOI article:
Juszczyk, Aleksandra: Konsolidacja środowiska artystycznego międzywojennej Gdyni: miejscowy oddział Związku Zawodowego Polskich Artystów Plastyków
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.43438#0171
zazwyczaj w ostrych słowach, działalność TOSSPO oraz koncepcje uprawiania
sztuki przez artystów „państwowotwórczych”38.
Jak już wspomniano, do założenia ZZPAP w Gdyni doszło dopiero
17 stycznia 1937 r. - pięć lat po zgłoszeniu takiej propozycji przez krakowskie
władze Związku39. Henryk Chudziński odnotował wprawdzie, że już jesienią
1932 r. spotkał się z dwoma przedstawicielami (tak się przedstawiali) nowo
powstałego gdyńskiego oddziału ZZPAP - z M. (zapewne chodziło o Jerzego
Mullera) i J.K. (Józefem Kozłowskim), ale nie ma żadnych dowodów na ist-
nienie Związku w owym czasie40. Szyszko-Bohusz w swoim artykule polemicz-
nym wytknął Chudzińskiemu niechlujstwo: „Jak wynika z artykułu Pana
Mecenasa, wyraźnie plącze Pan Związek Plastyków Pomorskich urodzony
w 32 r., śpiący dotychczas snem letargicznym lub zgoła umarły - ze Związkiem
Pomorskich Artystów Plastyków w Gdyni, który powstał w marcu br. Żaden
z naszych członków, o ile mi wiadomo, do tamtej świętej pamięci organizacji
nie należał”41. Wydaje się, że sam Chudziński nie przyłożył wagi do pouczeń
Szyszko-Bohusza, gdyż dalej tkwiąc w błędzie, pisał w artykule zamieszczo-
nym w Monografii Wielkiego Pomorza i Gdyni: „Związek Zawodowych Plasty-
ków Polskich założony w 1933 r., dosyć żywą rozwija akcję kulturalną i stara
się o to, by w Gdyni w zakresie rozwoju sztuki plastycznej i szerzenia jej zrozu-
mienia spełniać funkcję przysłowiowych drożdży”42.
Nie wiadomo, dlaczego gdyński oddział ZZPAP powstał dopiero w 1937 r.
Być może zaważył na tym (dostrzeżony przez Zamoyskiego) brak uzdolnio-
nych, profesjonalnie wykształconych artystów. Jak zauważył z sarkazmem
Chudziński, do utworzenia oddziału ZZPAP w Gdyni w ogóle by nie doszło,
gdyby nie zazdrość o osiągnięcia tradycjonalisty Wacława Szczeblewskiego,
co podziałało „jak katalizator na pewne osoby o przeciwnej »ideologii«”43.
Od tego sądu odżegnywał się jednoznacznie prezes Szyszko-Bohusz44. „Gotów
jestem zaryzykować sąd - pisał - że nawet bez takiego »katalizatora« jak szkoła
p. Szczeblewskiego - reakcja narodowa naszego Związku doszłaby do skutku,
38 W 1931 r., „Głos Plastyków” był pismem wydawanym przez krakowski Związek, ogól-
nopolskim organem ZZPAP stał się w 1933 r., zob. Wojciechowska, Związek Zawodowy...,
s. 609. Ukazywał się nieregularnie.
39 Bukowski, Życie kulturalne i literackie..., s. 173; Głos Plastyków” 1937/1938, nr 1-7,
s. 121-122; Zamoyski, Łukszowcy - malarze i malarstwo..., s. 94; Mieczysław Widernik, Rola
inteligencji w życiu Gdyni okresu międzywojennego, „Rocznik Gdyński” 2006, s. 51-60, tu: s. 54.
40 Zob. Chudziński, Osa i jej gniazdo..., s. 3.
41 Zob. Bohusz-Szyszko, Z tego samego gniazda..., s. 3.
42 Chudziński, Życie kulturalno-artystyczne..., s. 97-98.
43 Idem, Osa i jej gniazdo..., s. 3; cyt. za: Krystyna Fabijańska-Przybytko, Pomorska Szkoła
Sztuk Pięknych, „Gdańskie Studia Muzealne” 1986, t. 1, s. 120.
44 „Zapewniamy Pana Mecenasa, że gdy razem z Zygmuntem Cywińskim - pisał Bohusz-
-Szyszko w swej polemice skierowanej do Chudzińskiego - Czesławem Raczewskim, Aleksan-
drem Wysockim, Jerzym Kozłowskim, Marią Zabłocką, Jerzym Mullerem etc. Organizowaliśmy
nasz Związek, o dobroczynnym katalizatorze p. Szczeblewskim i jego szkole zgoła nie pamięta-
liśmy, że istnieją”, zob. Szyszko-Bohusz, Z tego samego gniazda..., s. 3.
Konsolidacja
środowiska
artystycznego...
165
sztuki przez artystów „państwowotwórczych”38.
Jak już wspomniano, do założenia ZZPAP w Gdyni doszło dopiero
17 stycznia 1937 r. - pięć lat po zgłoszeniu takiej propozycji przez krakowskie
władze Związku39. Henryk Chudziński odnotował wprawdzie, że już jesienią
1932 r. spotkał się z dwoma przedstawicielami (tak się przedstawiali) nowo
powstałego gdyńskiego oddziału ZZPAP - z M. (zapewne chodziło o Jerzego
Mullera) i J.K. (Józefem Kozłowskim), ale nie ma żadnych dowodów na ist-
nienie Związku w owym czasie40. Szyszko-Bohusz w swoim artykule polemicz-
nym wytknął Chudzińskiemu niechlujstwo: „Jak wynika z artykułu Pana
Mecenasa, wyraźnie plącze Pan Związek Plastyków Pomorskich urodzony
w 32 r., śpiący dotychczas snem letargicznym lub zgoła umarły - ze Związkiem
Pomorskich Artystów Plastyków w Gdyni, który powstał w marcu br. Żaden
z naszych członków, o ile mi wiadomo, do tamtej świętej pamięci organizacji
nie należał”41. Wydaje się, że sam Chudziński nie przyłożył wagi do pouczeń
Szyszko-Bohusza, gdyż dalej tkwiąc w błędzie, pisał w artykule zamieszczo-
nym w Monografii Wielkiego Pomorza i Gdyni: „Związek Zawodowych Plasty-
ków Polskich założony w 1933 r., dosyć żywą rozwija akcję kulturalną i stara
się o to, by w Gdyni w zakresie rozwoju sztuki plastycznej i szerzenia jej zrozu-
mienia spełniać funkcję przysłowiowych drożdży”42.
Nie wiadomo, dlaczego gdyński oddział ZZPAP powstał dopiero w 1937 r.
Być może zaważył na tym (dostrzeżony przez Zamoyskiego) brak uzdolnio-
nych, profesjonalnie wykształconych artystów. Jak zauważył z sarkazmem
Chudziński, do utworzenia oddziału ZZPAP w Gdyni w ogóle by nie doszło,
gdyby nie zazdrość o osiągnięcia tradycjonalisty Wacława Szczeblewskiego,
co podziałało „jak katalizator na pewne osoby o przeciwnej »ideologii«”43.
Od tego sądu odżegnywał się jednoznacznie prezes Szyszko-Bohusz44. „Gotów
jestem zaryzykować sąd - pisał - że nawet bez takiego »katalizatora« jak szkoła
p. Szczeblewskiego - reakcja narodowa naszego Związku doszłaby do skutku,
38 W 1931 r., „Głos Plastyków” był pismem wydawanym przez krakowski Związek, ogól-
nopolskim organem ZZPAP stał się w 1933 r., zob. Wojciechowska, Związek Zawodowy...,
s. 609. Ukazywał się nieregularnie.
39 Bukowski, Życie kulturalne i literackie..., s. 173; Głos Plastyków” 1937/1938, nr 1-7,
s. 121-122; Zamoyski, Łukszowcy - malarze i malarstwo..., s. 94; Mieczysław Widernik, Rola
inteligencji w życiu Gdyni okresu międzywojennego, „Rocznik Gdyński” 2006, s. 51-60, tu: s. 54.
40 Zob. Chudziński, Osa i jej gniazdo..., s. 3.
41 Zob. Bohusz-Szyszko, Z tego samego gniazda..., s. 3.
42 Chudziński, Życie kulturalno-artystyczne..., s. 97-98.
43 Idem, Osa i jej gniazdo..., s. 3; cyt. za: Krystyna Fabijańska-Przybytko, Pomorska Szkoła
Sztuk Pięknych, „Gdańskie Studia Muzealne” 1986, t. 1, s. 120.
44 „Zapewniamy Pana Mecenasa, że gdy razem z Zygmuntem Cywińskim - pisał Bohusz-
-Szyszko w swej polemice skierowanej do Chudzińskiego - Czesławem Raczewskim, Aleksan-
drem Wysockim, Jerzym Kozłowskim, Marią Zabłocką, Jerzym Mullerem etc. Organizowaliśmy
nasz Związek, o dobroczynnym katalizatorze p. Szczeblewskim i jego szkole zgoła nie pamięta-
liśmy, że istnieją”, zob. Szyszko-Bohusz, Z tego samego gniazda..., s. 3.
Konsolidacja
środowiska
artystycznego...
165