DOI article:
Kobe, Rainer: Isaac van den Blocke, malarz i menonita w Gdańsku na początku XVII w. Czy jest coś menonickiego w jego obrazach Wąska i przestronna droga?
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.43445#0050
Rainer Kobe Kompozycję „grzesznej” części płótna uzupełnia grupa postaci na tle pejzażu
miejskiego, oddzielona od zabawiającego się towarzystwa rzędem drzew (ił. 5).
Mężczyzna stojący pośrodku grupy - z ramieniem wzniesionym ku niebu - oto-
czony jest przez skierowane w jego stronę postaci: obejmującą się parę i głupca.
Mężczyzna to zapewne ktoś w rodzaju proroka, który rozpoznaje groźne znaki
na niebie i próbuje skłonić pozostałych do nawrócenia, ale jak wiadomo, ostrze-
żenia te okazały się spóźnione. Głupiec może być symbolem daremności owych
prób. Wszyscy stojący po grzesznej stronie, a więc ci, którzy nie należą do rodziny
Noego, są skazani na śmierć17.
II. 5. Isaac van den Blocke, Przed potopem, fragment środkowy
Ulistniony dąb18 oddziela lewą, „grzeszną” cześć obrazu od prawej, na której
ukazane są zachowania miłe Bogu. Po lewej stronie pojawiają się „próżne”
ptaki - paw19 i indor, podkreślające grzeszność doczesnego zgiełku, po prawej
17 Podobne centralne zgrupowanie postaci na obrazie, poza tym całkiem inaczej zakompo-
nowanym, pojawia się w pracy Karela van Mandera Przed potopem (Stadeł Museum, Frankfurt),
por. Mirjam Neumeister, Holldndische Gemalde im Stadeł 1550-1800, Bd. 1, Kilnstler geboren bis
1615, Frankfurt am Main 2005, s. 240.
18 Na temat znaczenia ikonograficznego drzew zob. Werner Busch, Lucas van Leydens ‘Grofie
Hagar’ und die augustinische Typologieauffassung der Vorreformation, „Zeitschrift fiir Kunstge-
schichte” 1982, t. 45, s. 97-129, tu s. 99-110. Drzewo rozdzielające kompozycję na dwie części
zostało użyte w podobny sposób przez Lucasa Cranacha Starszego w obrazie Prawo i Ewangelia,
datowanym na 1529 r. (Muzeum Zamkowe, Gotha). Ten sam temat ukazuje drzeworyt z 1530 r.
(British Museum, Londyn).
19 Kretschmer, Lexikon der Symbole..., s. 319.
44
miejskiego, oddzielona od zabawiającego się towarzystwa rzędem drzew (ił. 5).
Mężczyzna stojący pośrodku grupy - z ramieniem wzniesionym ku niebu - oto-
czony jest przez skierowane w jego stronę postaci: obejmującą się parę i głupca.
Mężczyzna to zapewne ktoś w rodzaju proroka, który rozpoznaje groźne znaki
na niebie i próbuje skłonić pozostałych do nawrócenia, ale jak wiadomo, ostrze-
żenia te okazały się spóźnione. Głupiec może być symbolem daremności owych
prób. Wszyscy stojący po grzesznej stronie, a więc ci, którzy nie należą do rodziny
Noego, są skazani na śmierć17.
II. 5. Isaac van den Blocke, Przed potopem, fragment środkowy
Ulistniony dąb18 oddziela lewą, „grzeszną” cześć obrazu od prawej, na której
ukazane są zachowania miłe Bogu. Po lewej stronie pojawiają się „próżne”
ptaki - paw19 i indor, podkreślające grzeszność doczesnego zgiełku, po prawej
17 Podobne centralne zgrupowanie postaci na obrazie, poza tym całkiem inaczej zakompo-
nowanym, pojawia się w pracy Karela van Mandera Przed potopem (Stadeł Museum, Frankfurt),
por. Mirjam Neumeister, Holldndische Gemalde im Stadeł 1550-1800, Bd. 1, Kilnstler geboren bis
1615, Frankfurt am Main 2005, s. 240.
18 Na temat znaczenia ikonograficznego drzew zob. Werner Busch, Lucas van Leydens ‘Grofie
Hagar’ und die augustinische Typologieauffassung der Vorreformation, „Zeitschrift fiir Kunstge-
schichte” 1982, t. 45, s. 97-129, tu s. 99-110. Drzewo rozdzielające kompozycję na dwie części
zostało użyte w podobny sposób przez Lucasa Cranacha Starszego w obrazie Prawo i Ewangelia,
datowanym na 1529 r. (Muzeum Zamkowe, Gotha). Ten sam temat ukazuje drzeworyt z 1530 r.
(British Museum, Londyn).
19 Kretschmer, Lexikon der Symbole..., s. 319.
44