DOI Artikel:
Tylicki, Jacek: Obraz Zesłanie Ducha Świętego z ołtarza głównego kościoła św. Brygidy w Gdańsku: Komunikat
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43445#0064
Jacek Tylicki
Obraz Zesłanie Ducha Świętego z ołtarza głównego
kościoła św. Brygidy w Gdańsku.
Komunikat1
W pierwszych miesiącach 2008 r. funkcjonariusze wydziału dochodzeniowo-
-śledczego Komendy Wojewódzkiej Policji w Gdańsku zarekwirowali z prywat-
nego mieszkania w Trójmieście obraz Zesłanie Ducha Świętego, pochodzący z koś-
cioła św. Brygidy w Gdańsku (il. 1) i znajdujący się na liście dzieł zaginionych,
prowadzonej przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wcześniej
osoba przechowująca dzieło zaoferowała jego sprzedaż Muzeum Narodowemu
w Gdańsku. Malowidło zatrzymano, aby ustalić, w jaki sposób znalazło się ono
w posiadaniu oferenta, oraz zweryfikować jego autentyczność. Autorstwo przy-
pisano wstępnie Hermannowi Hanowi lub jednemu z jego uczniów2.
Pomimo licznych uszkodzeń, widocznych gołym okiem oraz opisanych
przez Dariusza Markowskiego w niepublikowanym opracowaniu3, a także
wcześniejszych, niefachowych zabiegów zabezpieczających należy stwier-
dzić, iż omawiany obraz jest istotnie dziełem wysokiej klasy, oryginalnym,
godnym poświęcenia mu szczególnej uwagi. Wspomniane zniszczenia świad-
czą zresztą o jego autentyczności: można tu wskazać na podkreślony przez
profesora Markowskiego stan podłoża drewnianego, które niszczało przez
długi czas, czy też na ślady farby klejowej na odwrociu, które znalazły się
tam zapewne na skutek malowania ścian kościoła, kiedy obraz zainstalowany
był nieruchomo w ołtarzu4.
Wybitna jakość malowidła nie znajduje odzwierciedlenia w literaturze,
w której pozostało ono niemal zupełnie niezauważone - zapewne na skutek
długoletniego, stosunkowo wysokiego umieszczenia w ołtarzu (widocznego
na fotografii z około 1940 r., il. 2) oraz ciemnej powierzchni, powstałej w efekcie
zastosowania ochronnej impregnacji woskowo-żywicznej. O obrazie wspominali
jedynie monografista świątyni Richard Stachnik (krótka wzmianka)5 oraz
1 Niniejszy komunikat zaprezentowany został na konferencji poświęconej Hermanowi
Hanowi i nowożytnemu malarstwu w Prusach Królewskich, która odbyła się we wrześniu 2008 r.
w Pelplinie, a zorganizowana została przez tamtejsze Muzeum Diecezjalne. Materiały z sesji nie
ukazały się dotąd drukiem.
2 Grażyna Antoniewicz, Herman Han pod kluczem, „Polska - Dziennik Bałtycki”
12-13.04.2008, s. 3.
3 Dariusz Markowski, Opinia dotycząca obrazu malowanego na desce „Zesłanie Ducha
Świętego”, Bydgoszcz 2008 [maszynopis udostępniony uprzejmie przez autora].
4 Ibidem, s. nlb.
5 Richard Stachnik, St. Brigitten Danzig. Geschichte des Brigittinenklosters und der St. Brigitten-
kirche in Danzig, Danzig 1940, s. 72.
58
Obraz Zesłanie Ducha Świętego z ołtarza głównego
kościoła św. Brygidy w Gdańsku.
Komunikat1
W pierwszych miesiącach 2008 r. funkcjonariusze wydziału dochodzeniowo-
-śledczego Komendy Wojewódzkiej Policji w Gdańsku zarekwirowali z prywat-
nego mieszkania w Trójmieście obraz Zesłanie Ducha Świętego, pochodzący z koś-
cioła św. Brygidy w Gdańsku (il. 1) i znajdujący się na liście dzieł zaginionych,
prowadzonej przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wcześniej
osoba przechowująca dzieło zaoferowała jego sprzedaż Muzeum Narodowemu
w Gdańsku. Malowidło zatrzymano, aby ustalić, w jaki sposób znalazło się ono
w posiadaniu oferenta, oraz zweryfikować jego autentyczność. Autorstwo przy-
pisano wstępnie Hermannowi Hanowi lub jednemu z jego uczniów2.
Pomimo licznych uszkodzeń, widocznych gołym okiem oraz opisanych
przez Dariusza Markowskiego w niepublikowanym opracowaniu3, a także
wcześniejszych, niefachowych zabiegów zabezpieczających należy stwier-
dzić, iż omawiany obraz jest istotnie dziełem wysokiej klasy, oryginalnym,
godnym poświęcenia mu szczególnej uwagi. Wspomniane zniszczenia świad-
czą zresztą o jego autentyczności: można tu wskazać na podkreślony przez
profesora Markowskiego stan podłoża drewnianego, które niszczało przez
długi czas, czy też na ślady farby klejowej na odwrociu, które znalazły się
tam zapewne na skutek malowania ścian kościoła, kiedy obraz zainstalowany
był nieruchomo w ołtarzu4.
Wybitna jakość malowidła nie znajduje odzwierciedlenia w literaturze,
w której pozostało ono niemal zupełnie niezauważone - zapewne na skutek
długoletniego, stosunkowo wysokiego umieszczenia w ołtarzu (widocznego
na fotografii z około 1940 r., il. 2) oraz ciemnej powierzchni, powstałej w efekcie
zastosowania ochronnej impregnacji woskowo-żywicznej. O obrazie wspominali
jedynie monografista świątyni Richard Stachnik (krótka wzmianka)5 oraz
1 Niniejszy komunikat zaprezentowany został na konferencji poświęconej Hermanowi
Hanowi i nowożytnemu malarstwu w Prusach Królewskich, która odbyła się we wrześniu 2008 r.
w Pelplinie, a zorganizowana została przez tamtejsze Muzeum Diecezjalne. Materiały z sesji nie
ukazały się dotąd drukiem.
2 Grażyna Antoniewicz, Herman Han pod kluczem, „Polska - Dziennik Bałtycki”
12-13.04.2008, s. 3.
3 Dariusz Markowski, Opinia dotycząca obrazu malowanego na desce „Zesłanie Ducha
Świętego”, Bydgoszcz 2008 [maszynopis udostępniony uprzejmie przez autora].
4 Ibidem, s. nlb.
5 Richard Stachnik, St. Brigitten Danzig. Geschichte des Brigittinenklosters und der St. Brigitten-
kirche in Danzig, Danzig 1940, s. 72.
58