DOI Artikel:
Bladowska, Aurelia: Architektura Szpitala Miejskiego w Gdańsku Wrzeszczu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43445#0105
Aurelia Bladowska
Architektura Szpitala Miejskiego
w Gdańsku Wrzeszczu
Wzniesiony na początku XX w. Szpital Miejski był przez lata największą
placówką leczniczą w Gdańsku i w regionie, a jego budowa stała się jedną
z ważniejszych inwestycji w mieście, zrealizowanych przed pierwszą wojną
światową. Architektura budynków szpitalnych nie była dotąd przedmiotem
naukowego opracowania1.
Plany utworzenia nowego szpitala miejskiego w Gdańsku zaczęto kre-
ślić w ostatnich latach XIX w. Zwrócono wówczas uwagę na brak odpo-
wiedniego zaplecza medycznego, które umożliwiłoby zaspokojenie potrzeb
dynamicznie rozwijającego się miasta. Szybki przyrost liczby mieszkańców,
związany m.in. z włączaniem w obręb Gdańska okolicznych miejscowości,
spowodował zwiększone zapotrzebowanie na usługi medyczne. Niestety,
istniejące już placówki nie były w stanie sprostać temu zadaniu. Dwa gdań-
skie szpitale wyznaniowe - katolickich boromeuszek przy Weidengasse
(obecnie ulica Łąkowa) i diakonis ewangelickich przy Neugarten (obecnie
ulica Nowe Ogrody) - działały wprawdzie bez zarzutu, jednak funkcjono-
wanie innych placówek znajdujących się pod miejskim zarządem nie było
już tak sprawne2.
Działający od średniowiecza przestarzały szpital przy Bramie Oliwskiej
od wielu lat nie był w stanie sprostać podstawowym wymaganiom dotyczą-
cym higieny. Brakowało w nim nowoczesnego wyposażenia, a jego obiekty
nie spełniały obowiązujących wówczas standardów medycznych. Działanie
placówki dodatkowo utrudniały: chaotyczny układ budynków pochodzących
z różnych okresów, ich zły stan techniczny oraz brak zgodnego z panującymi
wówczas wymogami podziału na poszczególne oddziały. Doraźne remonty
i prowizoryczne rozbudowy, mające ratować podupadający szpital, nie roz-
wiązywały problemu. Część obowiązków starego lazaretu przejął wzniesiony
w latach osiemdziesiątych XIX w. według projektu Heino Schmiedena nowo-
czesny, dobrze wyposażony szpital chirurgiczny na Sandgrube (obecnie przy
ulicy Księdza Franciszka Rogaczewskiego), ale nie był on w stanie zaspokoić
wszystkich potrzeb mieszkańców3.
1 Artykuł powstał na podstawie pracy magisterskiej, napisanej pod kierunkiem prof. Mał-
gorzaty Omilanowskiej i obronionej w 2013 r.
2 Na temat funkcjonowania szpitali zob. Adam Szarszewski, Proces medykalizacji szpitali
gdańskich, aspekty socjalne, prawne i ekonomiczne (1755-1874), Gdańsk 2007.
3 Bericht des Magistrats der Stadt Danzig iiber der Stand Gemeinde- Angelegenheiten der Stadt
Danzig fur das Jahr vom 1 April 1884 bis dahin 1885, Danzig 1885, s. 7; Karl Fehlhaber, Das neue
99
Architektura Szpitala Miejskiego
w Gdańsku Wrzeszczu
Wzniesiony na początku XX w. Szpital Miejski był przez lata największą
placówką leczniczą w Gdańsku i w regionie, a jego budowa stała się jedną
z ważniejszych inwestycji w mieście, zrealizowanych przed pierwszą wojną
światową. Architektura budynków szpitalnych nie była dotąd przedmiotem
naukowego opracowania1.
Plany utworzenia nowego szpitala miejskiego w Gdańsku zaczęto kre-
ślić w ostatnich latach XIX w. Zwrócono wówczas uwagę na brak odpo-
wiedniego zaplecza medycznego, które umożliwiłoby zaspokojenie potrzeb
dynamicznie rozwijającego się miasta. Szybki przyrost liczby mieszkańców,
związany m.in. z włączaniem w obręb Gdańska okolicznych miejscowości,
spowodował zwiększone zapotrzebowanie na usługi medyczne. Niestety,
istniejące już placówki nie były w stanie sprostać temu zadaniu. Dwa gdań-
skie szpitale wyznaniowe - katolickich boromeuszek przy Weidengasse
(obecnie ulica Łąkowa) i diakonis ewangelickich przy Neugarten (obecnie
ulica Nowe Ogrody) - działały wprawdzie bez zarzutu, jednak funkcjono-
wanie innych placówek znajdujących się pod miejskim zarządem nie było
już tak sprawne2.
Działający od średniowiecza przestarzały szpital przy Bramie Oliwskiej
od wielu lat nie był w stanie sprostać podstawowym wymaganiom dotyczą-
cym higieny. Brakowało w nim nowoczesnego wyposażenia, a jego obiekty
nie spełniały obowiązujących wówczas standardów medycznych. Działanie
placówki dodatkowo utrudniały: chaotyczny układ budynków pochodzących
z różnych okresów, ich zły stan techniczny oraz brak zgodnego z panującymi
wówczas wymogami podziału na poszczególne oddziały. Doraźne remonty
i prowizoryczne rozbudowy, mające ratować podupadający szpital, nie roz-
wiązywały problemu. Część obowiązków starego lazaretu przejął wzniesiony
w latach osiemdziesiątych XIX w. według projektu Heino Schmiedena nowo-
czesny, dobrze wyposażony szpital chirurgiczny na Sandgrube (obecnie przy
ulicy Księdza Franciszka Rogaczewskiego), ale nie był on w stanie zaspokoić
wszystkich potrzeb mieszkańców3.
1 Artykuł powstał na podstawie pracy magisterskiej, napisanej pod kierunkiem prof. Mał-
gorzaty Omilanowskiej i obronionej w 2013 r.
2 Na temat funkcjonowania szpitali zob. Adam Szarszewski, Proces medykalizacji szpitali
gdańskich, aspekty socjalne, prawne i ekonomiczne (1755-1874), Gdańsk 2007.
3 Bericht des Magistrats der Stadt Danzig iiber der Stand Gemeinde- Angelegenheiten der Stadt
Danzig fur das Jahr vom 1 April 1884 bis dahin 1885, Danzig 1885, s. 7; Karl Fehlhaber, Das neue
99