DOI Artikel:
Baran, Maja: Rysunki Giovanniego Battisty Tiepola z kolekcji gdańszczanina Jacoba Kabruna - kilka uwag o ikonografii
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43445#0080
Maja Baran Omawiana scena byłaby zatem typową nowożytną alegorią artystyczną, uka-
zującą triumf patronów sztuki nad demoniczną personifikacją Ignorancji24 lub
Zawiści25. Wobec braku jednoznacznego atrybutu trudno zdecydowanie ziden-
II. 9. Giambattista Tiepolo, Anioł ukazujący się
Sarze, 1724-1726, Pałac Arcybiskupi, Udine,
fot. CCBY-SA 3.0
tyfikować wyobrażoną na rysunku przywa-
rę. Minerwa - ze względu na towarzystwo
Apollina - została tu jednak przedstawio-
na jako opiekunka Muz. Rysunek ten mógł
być zatem wprawką, swobodnym studium
stworzonym na zasadzie artystycznego ka-
prysu. W każdym razie należałoby raczej
wykluczyć, że jest to fragment bardziej zło-
żonego programu ikonograficznego.
Upozowanie Minerwy łączono dotych-
czas z przedstawieniem Anioła ukazującego
się Sarze (ił. 9) - z jednym z przywoływanych
już przez badaczy fresków galerii pałacowej
w Udine26. Podobieństwa obu figur są oczy-
wiste już po pobieżnej analizie. Uzbrojenie
postaci można odnieść do licznych przed-
stawień rzymskich wojowników pokazanych
np. na freskach w Palazzo Dolfin czy na ry-
sunku z dwoma urzędnikami w zbrojach
rzymskich (Victoria and Albert Museum,
Londyn)27. W tym samym kontekście można
wskazać rysunek Dwie boginie i Minerwa
na obłokach (Museo Horne, Florencja). Uka-
zanie zbrojnej patronki mądrości w owidiu¬
szowym typie Pallas jest dominujące w sztuce Tiepola, w wersji tej jest ona po-
stacią dostojną, wręcz teatralną dominuje, ale zawsze otoczoną aurą kobiecości28.
24 Zawiść przedstawiano najczęściej jako starą i brzydką kobietę, której towarzyszą węże.
Atrybut ten nie jest jednak regułą, czasem w jego zastępstwie występował wychudzony pies,
zob. Cesare Ripa, Ikonologia, Kraków 2004, s. 210.
25 Na Ignorancję wskazują skrzydła nietoperza. Zwierzę to ukazywane jest najczęściej jako
towarzyszące owej personifikacji, zob. ibidem, s. 45. W ten sam sposób (ze znajdującym się obok
nietoperzem) Tiepolo przedstawił Ignorancję na fresku Triumf Cnoty i Szlachetności nad Igno-
rancją w Palazzo Barabrigo w Santa Maria del Giglio (obecnie w Ca’ Rezzonico), namalowanym
wiatach 1744-1745; Pignatti, Pedrocco, Giambattista Tiepolo..., s. 95-96.
26 Rizzi, Tiepolo a Udine..., s. 326, il. 18.
27 Idem, Disegni del Tiepolo..., il. 63.
28 Znany jest wyjątek od tej reguły, zastosowany przez artystę na freskach w Villi Valmarana
(1757 r.) - bogini jest tam słabą, eteryczną istotą. Wydaje się się, że w tej późnej realizacji mistrz
uległ rokokowej konwencji przedstawienia płci żeńskiej, co w wypadku postaci Minerwy nie jest
najbardziej udanym pomysłem. Tiepolo nigdy już go nie powtórzył, zob. Levey, Tiepolo’s treatment
ofclassical story..., s. 310-311.
74
zującą triumf patronów sztuki nad demoniczną personifikacją Ignorancji24 lub
Zawiści25. Wobec braku jednoznacznego atrybutu trudno zdecydowanie ziden-
II. 9. Giambattista Tiepolo, Anioł ukazujący się
Sarze, 1724-1726, Pałac Arcybiskupi, Udine,
fot. CCBY-SA 3.0
tyfikować wyobrażoną na rysunku przywa-
rę. Minerwa - ze względu na towarzystwo
Apollina - została tu jednak przedstawio-
na jako opiekunka Muz. Rysunek ten mógł
być zatem wprawką, swobodnym studium
stworzonym na zasadzie artystycznego ka-
prysu. W każdym razie należałoby raczej
wykluczyć, że jest to fragment bardziej zło-
żonego programu ikonograficznego.
Upozowanie Minerwy łączono dotych-
czas z przedstawieniem Anioła ukazującego
się Sarze (ił. 9) - z jednym z przywoływanych
już przez badaczy fresków galerii pałacowej
w Udine26. Podobieństwa obu figur są oczy-
wiste już po pobieżnej analizie. Uzbrojenie
postaci można odnieść do licznych przed-
stawień rzymskich wojowników pokazanych
np. na freskach w Palazzo Dolfin czy na ry-
sunku z dwoma urzędnikami w zbrojach
rzymskich (Victoria and Albert Museum,
Londyn)27. W tym samym kontekście można
wskazać rysunek Dwie boginie i Minerwa
na obłokach (Museo Horne, Florencja). Uka-
zanie zbrojnej patronki mądrości w owidiu¬
szowym typie Pallas jest dominujące w sztuce Tiepola, w wersji tej jest ona po-
stacią dostojną, wręcz teatralną dominuje, ale zawsze otoczoną aurą kobiecości28.
24 Zawiść przedstawiano najczęściej jako starą i brzydką kobietę, której towarzyszą węże.
Atrybut ten nie jest jednak regułą, czasem w jego zastępstwie występował wychudzony pies,
zob. Cesare Ripa, Ikonologia, Kraków 2004, s. 210.
25 Na Ignorancję wskazują skrzydła nietoperza. Zwierzę to ukazywane jest najczęściej jako
towarzyszące owej personifikacji, zob. ibidem, s. 45. W ten sam sposób (ze znajdującym się obok
nietoperzem) Tiepolo przedstawił Ignorancję na fresku Triumf Cnoty i Szlachetności nad Igno-
rancją w Palazzo Barabrigo w Santa Maria del Giglio (obecnie w Ca’ Rezzonico), namalowanym
wiatach 1744-1745; Pignatti, Pedrocco, Giambattista Tiepolo..., s. 95-96.
26 Rizzi, Tiepolo a Udine..., s. 326, il. 18.
27 Idem, Disegni del Tiepolo..., il. 63.
28 Znany jest wyjątek od tej reguły, zastosowany przez artystę na freskach w Villi Valmarana
(1757 r.) - bogini jest tam słabą, eteryczną istotą. Wydaje się się, że w tej późnej realizacji mistrz
uległ rokokowej konwencji przedstawienia płci żeńskiej, co w wypadku postaci Minerwy nie jest
najbardziej udanym pomysłem. Tiepolo nigdy już go nie powtórzył, zob. Levey, Tiepolo’s treatment
ofclassical story..., s. 310-311.
74