DOI Artikel:
Bladowska, Aurelia: Architektura Szpitala Miejskiego w Gdańsku Wrzeszczu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.43445#0110
Aurelia
Bladowska
aż do końca pierwszej wojny światowej, pozwalał na łatwą separację chorych oraz
stały dopływ światła i świeżego powietrza. Przez długi czas uznawany był za naj-
lepsze rozwiązanie architektoniczne dla placówek medycznych.
Za pierwszy szpital pawilonowy w Europie uznaje się ukończony w 1765 r.
Royal Naval Hospital w Stonehouse koło Plymouth, zaprojektowany przez londyń-
skiego architekta Alexandra Rovehaed’a25. Kompleks składał się z 15 budynków
usytuowanych wokół przestronnego dziedzińca26. Spopularyzowanie idei podziału
oddziałów szpitalnych na poszczególne obiekty przypisuje się też niezrealizowa-
nemu projektowi przebudowy paryskiego szpitala Hotel Dieu, opracowanemu
w 1773 r. przez lekarza Jeana Baptistea Le Roy i architekta Charles a Francois
Viel’a27. Projekt ten zakładał układ oparty na dwóch symetrycznych rzędach
długich pawilonów (po jedenaście pawilonów w każdym rzędzie), uzupełnio-
nych o obiekty administracyjne, gospodarcze i kościół oraz - wysunięte na tyłach
założenia - budynki dla zakaźnie chorych28. Budowę zdecentralizowanych szpi-
tali zalecał również na początku XIX w. Jean Nicolas Louis Durand, prezentując
przykładowy projekt obiektu szpitalnego złożonego z czternastu pawilonów usy-
tuowanych w dwóch rzędów29. Budynkiem, który prawdopodobnie zadecydował
o późniejszej popularności architektury pawilonowej, był paryski Hospital Lari-
boisiere, zaplanowany w 1839 r. i wzniesiony w latach 1846-1854 według projektu
Martina Pierrea Gauthiera30.
25 Szpitale podzielone na osobne oddziały, umieszczane niekiedy w odrębnych pawilonach,
powstawały w krajach arabskich już w średniowieczu. Brakuje jednak informacji, czy miały one
wpływ na upowszechnienie się tego typu architektury szpitalnej w Europie, zob. Zofia Podgór-
ska-Klawe, Od hospicjum do współczesnego szpitala, Warszawa 1981, s. 13; Władysław Szumowski,
Historia Medycyny, Warszawa 1961, s. 172.
26 Szpital wzniesiono podczas wojny siedmioletniej na potrzeby rannych żołnierzy. Więcej
na ten temat zob. Grace Goldin, John D. Thompson, The Hospital: A social and architectural
History, London 1975, s. 142-144; Ludwig Klasen, Gebaudefur Gesundheitspflege und Heilanstal-
ten, Grudniss- Vorbilder in Gebauden aller Art, t. 4, Liepzig 1884, s. 314; http://www.webrarian.
co.uk/stonehouse/royalnavalhospital/ [dostęp: 3.05.2012],
27 Goldin, Thompson, The Hospital..., s. 128-135; Axel Hinrich Murken, Vom Armenhospital
zum Grossklinikum. Die Geschichte des Krankenhauses vom 18. Jahrhundert bis zur Gegenwart,
Koln 1988, s. 34; Wanda Wyszyńska, Uwagi o historii i architekturze szpitali XVIII w. [w:] „Szpi-
talnictwo Polskie” 1965, t. 9, s. 224.
28 Goldin, Thompson, The Hospital..., s. 130; Wyszyńska, Uwagi o historii i architekturze
szpitali..., s. 224- 225.
29 Jean-Nicolas-Louis Durand, Precis des lecons d’architecture donnees a l’ecole polythech-
niąue, Paris 1802, plansza nr 18.
30 Całe założenie skupiało się wokół długiego dziedzińca, z budynkami administracji na jed-
nym końcu i kaplicą (wraz z innymi zabudowaniami) na drugim. Wzdłuż dłuższych boków
placu umieszczono symetrycznie po trzy dwupiętrowe pawilony, połączone galeriami. Obiekt
ten jest wymieniany niemal we wszystkich opracowaniach dotyczących architektury szpitalnej
jako budowla, która wywarła duży wpływ na upowszechnienie się szpitalnictwa pawilonowego
na świecie. Klasen podkreślał nawet, że koncepcja tego szpitala ugruntowała nową epokę w dzie-
jach szpitalnictwa, zob. Klasen, Gebaudefur..., s. 326; Murken, Vom Armenhospital..., s. 131-135;
Nikolaus Pevsner, A history ofbuilding types, Princeton 1976, s. 154.
104
Bladowska
aż do końca pierwszej wojny światowej, pozwalał na łatwą separację chorych oraz
stały dopływ światła i świeżego powietrza. Przez długi czas uznawany był za naj-
lepsze rozwiązanie architektoniczne dla placówek medycznych.
Za pierwszy szpital pawilonowy w Europie uznaje się ukończony w 1765 r.
Royal Naval Hospital w Stonehouse koło Plymouth, zaprojektowany przez londyń-
skiego architekta Alexandra Rovehaed’a25. Kompleks składał się z 15 budynków
usytuowanych wokół przestronnego dziedzińca26. Spopularyzowanie idei podziału
oddziałów szpitalnych na poszczególne obiekty przypisuje się też niezrealizowa-
nemu projektowi przebudowy paryskiego szpitala Hotel Dieu, opracowanemu
w 1773 r. przez lekarza Jeana Baptistea Le Roy i architekta Charles a Francois
Viel’a27. Projekt ten zakładał układ oparty na dwóch symetrycznych rzędach
długich pawilonów (po jedenaście pawilonów w każdym rzędzie), uzupełnio-
nych o obiekty administracyjne, gospodarcze i kościół oraz - wysunięte na tyłach
założenia - budynki dla zakaźnie chorych28. Budowę zdecentralizowanych szpi-
tali zalecał również na początku XIX w. Jean Nicolas Louis Durand, prezentując
przykładowy projekt obiektu szpitalnego złożonego z czternastu pawilonów usy-
tuowanych w dwóch rzędów29. Budynkiem, który prawdopodobnie zadecydował
o późniejszej popularności architektury pawilonowej, był paryski Hospital Lari-
boisiere, zaplanowany w 1839 r. i wzniesiony w latach 1846-1854 według projektu
Martina Pierrea Gauthiera30.
25 Szpitale podzielone na osobne oddziały, umieszczane niekiedy w odrębnych pawilonach,
powstawały w krajach arabskich już w średniowieczu. Brakuje jednak informacji, czy miały one
wpływ na upowszechnienie się tego typu architektury szpitalnej w Europie, zob. Zofia Podgór-
ska-Klawe, Od hospicjum do współczesnego szpitala, Warszawa 1981, s. 13; Władysław Szumowski,
Historia Medycyny, Warszawa 1961, s. 172.
26 Szpital wzniesiono podczas wojny siedmioletniej na potrzeby rannych żołnierzy. Więcej
na ten temat zob. Grace Goldin, John D. Thompson, The Hospital: A social and architectural
History, London 1975, s. 142-144; Ludwig Klasen, Gebaudefur Gesundheitspflege und Heilanstal-
ten, Grudniss- Vorbilder in Gebauden aller Art, t. 4, Liepzig 1884, s. 314; http://www.webrarian.
co.uk/stonehouse/royalnavalhospital/ [dostęp: 3.05.2012],
27 Goldin, Thompson, The Hospital..., s. 128-135; Axel Hinrich Murken, Vom Armenhospital
zum Grossklinikum. Die Geschichte des Krankenhauses vom 18. Jahrhundert bis zur Gegenwart,
Koln 1988, s. 34; Wanda Wyszyńska, Uwagi o historii i architekturze szpitali XVIII w. [w:] „Szpi-
talnictwo Polskie” 1965, t. 9, s. 224.
28 Goldin, Thompson, The Hospital..., s. 130; Wyszyńska, Uwagi o historii i architekturze
szpitali..., s. 224- 225.
29 Jean-Nicolas-Louis Durand, Precis des lecons d’architecture donnees a l’ecole polythech-
niąue, Paris 1802, plansza nr 18.
30 Całe założenie skupiało się wokół długiego dziedzińca, z budynkami administracji na jed-
nym końcu i kaplicą (wraz z innymi zabudowaniami) na drugim. Wzdłuż dłuższych boków
placu umieszczono symetrycznie po trzy dwupiętrowe pawilony, połączone galeriami. Obiekt
ten jest wymieniany niemal we wszystkich opracowaniach dotyczących architektury szpitalnej
jako budowla, która wywarła duży wpływ na upowszechnienie się szpitalnictwa pawilonowego
na świecie. Klasen podkreślał nawet, że koncepcja tego szpitala ugruntowała nową epokę w dzie-
jach szpitalnictwa, zob. Klasen, Gebaudefur..., s. 326; Murken, Vom Armenhospital..., s. 131-135;
Nikolaus Pevsner, A history ofbuilding types, Princeton 1976, s. 154.
104