DOI article:
Kaczmarska, Karolina: Zespół gmachów sądowych przy ulicy Nowe Ogrody w Gdańsku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.43445#0157
(il. 23), zostały wykonane przez J. Schramma według
projektu profesora Ernsta Petersena, również z Ber-
lina. Balustrady porozmieszczano na wszystkich pię-
trach, nie tylko na klatkach schodowych, lecz także
w hallu między arkadami. Ozdobiono je ornamental-
nymi zwojami na wzór esownicy. Natomiast kowalskie
opracowanie okratowań drzwi zostało potraktowane
znacznie gęściej i grubiej, tworząc poskręcane wstęgi.
W całym budynku doprowadzono oświetlenie
elektryczne w formie lamp sufitowych i kinkietów.
Pomieszczenia ogrzewano za pomocą specjalnych
kaloryferów parowych. Budynek posiadał dodat-
kowo wentylatory powietrza oraz odprowadzenie
wody. Ponadto mieszkania służbowe podłączone
były pod ciąg gazowy oraz miały doprowadzoną
wodę. Ciepłą wodę, ogrzewanie parowe oraz wenty-
lację w grudniu 1909 r. zainstalowała berlińska firma
z filią w Gdańsku: Johannes Haag, Maschinen und
Róhrenfabrik Aktiengesellschaft38.
W 1705 r. w angielskim York zbudowano wię-
zienie dla mężczyzn. W latach 1773—1780 dobudo-
wano do niego według projektu Johna Carra dwa
skrzydła - w jednym znajdowało się więzienie dla
kobiet, a w drugim sąd. Był to pierwszy samodzielny
gmach sądowy w Europie39. W latach dziewięćdzie-
siątych XVIII w. w Chester powstał według pomysłu
Thomasa Harrisona neoklasycystyczny zespół skła-
dający się z budynków sądów i aresztu.
We Francji pierwsze projekty osobnych gmachów
sądowych opracowano pod koniec XVIII w., lecz
żaden z nich nie został zrealizowany. Były to bowiem
koncepcje przerysowane, o niewyobrażalnych roz-
miarach i konstrukcjach niemożliwych do wykona-
nia40. Takie „monumentalne” wyobrażenie o budow-
lach sądowych prezentowali Etienne-Louis Boullee
i Jean-Nicolas-Louis Durand. Jednak nawet już w tych
II. 21. Gmach sądu przy ulicy Nowe
Ogrody 30/34 (Kónigliche Land-
und Amtsgericht), lawaterz, 2014,
fot. K. Kaczmarska
38 APG, Obergericht..., sygn. akt 89/147, Beschreibung
und Betriebsvorschrift der Warmwasserheizungs-, Niederdruck-
dampfheizungs- und Luftungsanlage im Kbnigliches Land- und
Amtsgericht zu Danzig.
39 Nikolaus Pevsner, History of building types, London
1997, s. 53.
40 Ibidem, s. 54.
II. 22. Gmach sądu przy ulicy Nowe
Ogrody 30/34 (Kónigliche Land-
und Amtsgericht), detal z ołowiu
do okien, 1913, Das neue Land- und
Amtsgerichtgebdude in Danzig,
„Zeitschrift fur Bauwesen” 1913,
nr 4-6, s. 215-216
151
projektu profesora Ernsta Petersena, również z Ber-
lina. Balustrady porozmieszczano na wszystkich pię-
trach, nie tylko na klatkach schodowych, lecz także
w hallu między arkadami. Ozdobiono je ornamental-
nymi zwojami na wzór esownicy. Natomiast kowalskie
opracowanie okratowań drzwi zostało potraktowane
znacznie gęściej i grubiej, tworząc poskręcane wstęgi.
W całym budynku doprowadzono oświetlenie
elektryczne w formie lamp sufitowych i kinkietów.
Pomieszczenia ogrzewano za pomocą specjalnych
kaloryferów parowych. Budynek posiadał dodat-
kowo wentylatory powietrza oraz odprowadzenie
wody. Ponadto mieszkania służbowe podłączone
były pod ciąg gazowy oraz miały doprowadzoną
wodę. Ciepłą wodę, ogrzewanie parowe oraz wenty-
lację w grudniu 1909 r. zainstalowała berlińska firma
z filią w Gdańsku: Johannes Haag, Maschinen und
Róhrenfabrik Aktiengesellschaft38.
W 1705 r. w angielskim York zbudowano wię-
zienie dla mężczyzn. W latach 1773—1780 dobudo-
wano do niego według projektu Johna Carra dwa
skrzydła - w jednym znajdowało się więzienie dla
kobiet, a w drugim sąd. Był to pierwszy samodzielny
gmach sądowy w Europie39. W latach dziewięćdzie-
siątych XVIII w. w Chester powstał według pomysłu
Thomasa Harrisona neoklasycystyczny zespół skła-
dający się z budynków sądów i aresztu.
We Francji pierwsze projekty osobnych gmachów
sądowych opracowano pod koniec XVIII w., lecz
żaden z nich nie został zrealizowany. Były to bowiem
koncepcje przerysowane, o niewyobrażalnych roz-
miarach i konstrukcjach niemożliwych do wykona-
nia40. Takie „monumentalne” wyobrażenie o budow-
lach sądowych prezentowali Etienne-Louis Boullee
i Jean-Nicolas-Louis Durand. Jednak nawet już w tych
II. 21. Gmach sądu przy ulicy Nowe
Ogrody 30/34 (Kónigliche Land-
und Amtsgericht), lawaterz, 2014,
fot. K. Kaczmarska
38 APG, Obergericht..., sygn. akt 89/147, Beschreibung
und Betriebsvorschrift der Warmwasserheizungs-, Niederdruck-
dampfheizungs- und Luftungsanlage im Kbnigliches Land- und
Amtsgericht zu Danzig.
39 Nikolaus Pevsner, History of building types, London
1997, s. 53.
40 Ibidem, s. 54.
II. 22. Gmach sądu przy ulicy Nowe
Ogrody 30/34 (Kónigliche Land-
und Amtsgericht), detal z ołowiu
do okien, 1913, Das neue Land- und
Amtsgerichtgebdude in Danzig,
„Zeitschrift fur Bauwesen” 1913,
nr 4-6, s. 215-216
151