DOI Artikel:
Konstantynów, Dariusz: Wystawa Sztuki Estońskiej (Warszawa - Kraków 1939). Kontekst i recepcja
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.43445#0176
Dariusz barwną grafikę autorstwa Hendrika Witsura, przedstawiającą zarys antycznej
Konstantynów rzeźby przypominającej Wenus z Milo oraz fragment zimowego, nocnego
pejzażu, oprawionego w grubą złotą ramę, dekorowaną liśćmi akantu (il. 5).
Jak można się domyślać, grafika miała symbolizować zakorzenienie sztuki
estońskiej w tradycji europejskiej i jednocześnie akcentować jej odrębność
wynikającą z położenia geograficznego.
We wstępie do katalogu Ants Murakin, malarz i krytyk sztuki (jeden z eks-
ponentów), kreślił dość szczegółowy rys dziejów sztuki estońskiej, wyliczał
i krótko charakteryzował jej najznakomitszych
twórców. Jednocześnie wyjaśniał, że organi-
zatorzy wystawy początkowo chcieli pokazać
tylko dzieła powstałe w ciągu ostatniej dekady,
ale szybko okazało się to niemożliwe „z punktu
widzenia czysto technicznego”. Postanowiono
więc uwzględnić dzieła artystów starszych, spo-
śród których kilku stanowiło „ogniwa” łączące
młodą sztuką z dawniejszą. Murakin uprzedzał,
że „wskutek różnych okoliczności zewnętrznych
i trudności technicznych” na wystawie twórczość
niektórych artystów nie jest w ogóle reprezento-
wana, innych zaś w stopniu dalece niezadowala-
jącym, dlatego też ekspozycja „nie zdoła stworzyć
jasnego i dokładnego obrazu sztuki estońskiej”.
Nie tracił jednak nadziei, że „polscy miłośnicy
sztuki wyniosą [...] korzystne wrażenie i zrozu-
mieją, czym jest sztuka estońska”61.
Liczne wypowiedzi recenzentów dowodzą, że
wystawę przyjęto z aprobatą, uznając, że bardzo
dobrze ukazuje ona rozwój sztuki estońskiej, jej
„krystalizowanie się i wyzwalanie spod obcych
wpływów62, znakomicie odzwierciedla „energię
twórczą, tężyznę i zapał młodego, ale dzielnego narodu”63. Dla Polaków - pisał
Witold Bunikiewicz - wystawa w IPS-ie „jest niemałą rewelacją, świadczącą
II. 5. Okładka katalogu Wystawy Sztuki
Estońskiej w Instytucie Propagandy Sztuki
w Warszawie i Towarzystwie Przyjaciół
Sztuk Pięknych w Krakowie, 1939,
Hendrik Witsur
Raud, Paul Raud, Gustav Raud, Juhan Raudsepp, Gunther Reindorff, Ets Ruga, Richard Sagrits,
Martin Saks, Ferdi Sannamees, Ardo Sivadi, Anton Starkopf-Rea, Konstantin Siivalo, Kristjan
Teder, Nikolai Triik, Anna Triik-Pollusar, Viktor Turp, Ado Vabbe, Ferdinand Veber, Agathe Veber,
Kuno Veeber, Georg Vestenberg, Eduard Viiralt [Wiiralt], August Vomm, Johannes Voerahansu,
Klara Zeidler, zob. Wystawa Sztuki Estońskiej, 29. IV - 15. V 1939, Instytut Propagandy Sztuki,
Warszawa, Królewska 13, Warszawa 1939; Wystawa Sztuki Estońskiej, 21. V - 4. VI 1939, Tow.
Przyjaciół Sztuk Pięknych, Kraków, Plac Szczepański 4, Kraków 1939.
61 Murakin, Sztuka estońska..., s. 10.
62 m. b„ Sztuka estońska w I.P.S., „Dobry Wieczór-Kurier Czerwony” 1939, nr 122, s. 6.
63 Artifex [Mieczysław Skrudlik], Wystawa Sztuki Estońskiej, „Goniec Warszawski” 1939,
nr 117, s. 6.
170
Konstantynów rzeźby przypominającej Wenus z Milo oraz fragment zimowego, nocnego
pejzażu, oprawionego w grubą złotą ramę, dekorowaną liśćmi akantu (il. 5).
Jak można się domyślać, grafika miała symbolizować zakorzenienie sztuki
estońskiej w tradycji europejskiej i jednocześnie akcentować jej odrębność
wynikającą z położenia geograficznego.
We wstępie do katalogu Ants Murakin, malarz i krytyk sztuki (jeden z eks-
ponentów), kreślił dość szczegółowy rys dziejów sztuki estońskiej, wyliczał
i krótko charakteryzował jej najznakomitszych
twórców. Jednocześnie wyjaśniał, że organi-
zatorzy wystawy początkowo chcieli pokazać
tylko dzieła powstałe w ciągu ostatniej dekady,
ale szybko okazało się to niemożliwe „z punktu
widzenia czysto technicznego”. Postanowiono
więc uwzględnić dzieła artystów starszych, spo-
śród których kilku stanowiło „ogniwa” łączące
młodą sztuką z dawniejszą. Murakin uprzedzał,
że „wskutek różnych okoliczności zewnętrznych
i trudności technicznych” na wystawie twórczość
niektórych artystów nie jest w ogóle reprezento-
wana, innych zaś w stopniu dalece niezadowala-
jącym, dlatego też ekspozycja „nie zdoła stworzyć
jasnego i dokładnego obrazu sztuki estońskiej”.
Nie tracił jednak nadziei, że „polscy miłośnicy
sztuki wyniosą [...] korzystne wrażenie i zrozu-
mieją, czym jest sztuka estońska”61.
Liczne wypowiedzi recenzentów dowodzą, że
wystawę przyjęto z aprobatą, uznając, że bardzo
dobrze ukazuje ona rozwój sztuki estońskiej, jej
„krystalizowanie się i wyzwalanie spod obcych
wpływów62, znakomicie odzwierciedla „energię
twórczą, tężyznę i zapał młodego, ale dzielnego narodu”63. Dla Polaków - pisał
Witold Bunikiewicz - wystawa w IPS-ie „jest niemałą rewelacją, świadczącą
II. 5. Okładka katalogu Wystawy Sztuki
Estońskiej w Instytucie Propagandy Sztuki
w Warszawie i Towarzystwie Przyjaciół
Sztuk Pięknych w Krakowie, 1939,
Hendrik Witsur
Raud, Paul Raud, Gustav Raud, Juhan Raudsepp, Gunther Reindorff, Ets Ruga, Richard Sagrits,
Martin Saks, Ferdi Sannamees, Ardo Sivadi, Anton Starkopf-Rea, Konstantin Siivalo, Kristjan
Teder, Nikolai Triik, Anna Triik-Pollusar, Viktor Turp, Ado Vabbe, Ferdinand Veber, Agathe Veber,
Kuno Veeber, Georg Vestenberg, Eduard Viiralt [Wiiralt], August Vomm, Johannes Voerahansu,
Klara Zeidler, zob. Wystawa Sztuki Estońskiej, 29. IV - 15. V 1939, Instytut Propagandy Sztuki,
Warszawa, Królewska 13, Warszawa 1939; Wystawa Sztuki Estońskiej, 21. V - 4. VI 1939, Tow.
Przyjaciół Sztuk Pięknych, Kraków, Plac Szczepański 4, Kraków 1939.
61 Murakin, Sztuka estońska..., s. 10.
62 m. b„ Sztuka estońska w I.P.S., „Dobry Wieczór-Kurier Czerwony” 1939, nr 122, s. 6.
63 Artifex [Mieczysław Skrudlik], Wystawa Sztuki Estońskiej, „Goniec Warszawski” 1939,
nr 117, s. 6.
170