DOI Artikel:
Omilanowska, Małgorzata: Wacław Weker i jego niezrealizowane projekty dla Gdyni i Jastrzębiej Góry
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43445#0230
Małgorzata
Omilanowska
do programu konkursowego42. Doświadczenie zdobyte podczas budowy schro-
niska na Polanie Chochołowskiej i elokwentna krytyka programu konkurso-
wego nie przyniosły jednak spodziewanego sukcesu. Weker otrzymał drugą
nagrodę za projekt schroniska górskiego z wejściem od południa oraz dwie
nagrody trzecie za projekty kamiennych schronów górskich, którym nadał
powściągliwe formy w duchu regionalizmu43.
Weker został także autorem projektu drugiego schroniska WKN wznie-
sionego w Karpatach Wschodnich, w Gorganach, w miejscowości Rafajłowa
w powiecie Nadworna. Projekt powstał w 1936 r. Rok później rozpoczęto budowę
i z początkiem 1938 r. uruchomiono schronisko. Tym razem architekt wyko-
rzystał pomysł, który zrealizowany został w 1934 r. przez Jerzego Żukowskiego
w projekcie stanicy harcerskiej na Kostrzycy. Żukowski posłużył się schematem
typowej dla tego regionu huculskiej grażdy, czyli obronnej zagrody chłopskiej
z zabudowaniami mieszkalnymi i gospodarczymi skupionymi wokół dziedzińca,
domkniętego od frontu potężną bramą (ił. 20)44. Weker projektując schronisko
w Rafajłowej, wykorzystał ten sam pomysł. Jego stanica była dużą budowlą,
przygotowaną na przyjęcie 160 gości, komfortowo wyposażoną, wzniesioną
z bali drewnianych, z wysokimi rozłożystymi dachami krytymi gontem. Poza
parterem pokoje rozmieszczono jeszcze na poddaszu, które nad korpusem miało
dwie kondygnacje. Dziedziniec domknięty solidnym murem, z ozdobnymi,
dekorowanymi snycerką wrotami, stwarzał pozór obronności.
I to właśnie w kontekście tych budowli należy umieścić przygotowany przez
Wekera projekt hotelu spółdzielczego na Jasnym Wybrzeżu. Choć z punktu
widzenia formy nic tych budowli nie łączy45. Jasne Wybrzeże, stanowiące dziś
część Jastrzębiej Góry, założone zostało „na surowym korzeniu”, na ziemiach
wykupionych przez spółkę, której jednym z udziałowców była Julia Maza-
raki. Plan osiedla letniskowego sporządził w 1929 r. Ignacy Drexler46. Można
się domyślać, że Mazarki stała też za inicjatywą zbudowania w tym miejscu
hotelu spółdzielczego, którego projekt zlecono Wekerowi. Pomysł organiza-
cyjny zasadzał się na koncepcji przypisania własności poszczególnych poko-
jów członkom spółdzielni, użytkującym na równych prawach przestrzenie
wspólne. Architekt stanął przed zadaniem zaprojektowania obiektu hotelowego
o dużej skali, ulokowanego w nowo zabudowanej miejscowości pozbawionej
42 Wacław Weker, O schroniskach górskich, „Architektura i Budownictwo” 1935, nr 10,
s. 301-307.
43 50 konkurs SARP na typy schronisk górskich i kajakowych, „Architektura i Budownictwo”
1935, nr 10, s. 308-317.
44 Jerzy Żukowski, Harcerskie schronisko na Kostrzycy w Czarnohorze, „Architektura
i Budownictwo” 1936, nr 7, s. 209-213.
45 Wacław Weker, Hotel spółdzielczy na „Jasnym Wybrzeżu”, „Dom, Osiedle, Mieszkanie”
1931, nr 6, s. 19-21.
46 Olga Baron, Urbanistyka i architektura Jastrzębiej Góry [w:] Polska nad Bałtykiem. Kon-
struowanie identyfikacji kulturowej państwa nad morzem 1918-1939, red. Dariusz Konstantynów,
Małgorzata Omilanowska, Gdańsk 2012, s. 334-349, tu s. 346-347.
224
Omilanowska
do programu konkursowego42. Doświadczenie zdobyte podczas budowy schro-
niska na Polanie Chochołowskiej i elokwentna krytyka programu konkurso-
wego nie przyniosły jednak spodziewanego sukcesu. Weker otrzymał drugą
nagrodę za projekt schroniska górskiego z wejściem od południa oraz dwie
nagrody trzecie za projekty kamiennych schronów górskich, którym nadał
powściągliwe formy w duchu regionalizmu43.
Weker został także autorem projektu drugiego schroniska WKN wznie-
sionego w Karpatach Wschodnich, w Gorganach, w miejscowości Rafajłowa
w powiecie Nadworna. Projekt powstał w 1936 r. Rok później rozpoczęto budowę
i z początkiem 1938 r. uruchomiono schronisko. Tym razem architekt wyko-
rzystał pomysł, który zrealizowany został w 1934 r. przez Jerzego Żukowskiego
w projekcie stanicy harcerskiej na Kostrzycy. Żukowski posłużył się schematem
typowej dla tego regionu huculskiej grażdy, czyli obronnej zagrody chłopskiej
z zabudowaniami mieszkalnymi i gospodarczymi skupionymi wokół dziedzińca,
domkniętego od frontu potężną bramą (ił. 20)44. Weker projektując schronisko
w Rafajłowej, wykorzystał ten sam pomysł. Jego stanica była dużą budowlą,
przygotowaną na przyjęcie 160 gości, komfortowo wyposażoną, wzniesioną
z bali drewnianych, z wysokimi rozłożystymi dachami krytymi gontem. Poza
parterem pokoje rozmieszczono jeszcze na poddaszu, które nad korpusem miało
dwie kondygnacje. Dziedziniec domknięty solidnym murem, z ozdobnymi,
dekorowanymi snycerką wrotami, stwarzał pozór obronności.
I to właśnie w kontekście tych budowli należy umieścić przygotowany przez
Wekera projekt hotelu spółdzielczego na Jasnym Wybrzeżu. Choć z punktu
widzenia formy nic tych budowli nie łączy45. Jasne Wybrzeże, stanowiące dziś
część Jastrzębiej Góry, założone zostało „na surowym korzeniu”, na ziemiach
wykupionych przez spółkę, której jednym z udziałowców była Julia Maza-
raki. Plan osiedla letniskowego sporządził w 1929 r. Ignacy Drexler46. Można
się domyślać, że Mazarki stała też za inicjatywą zbudowania w tym miejscu
hotelu spółdzielczego, którego projekt zlecono Wekerowi. Pomysł organiza-
cyjny zasadzał się na koncepcji przypisania własności poszczególnych poko-
jów członkom spółdzielni, użytkującym na równych prawach przestrzenie
wspólne. Architekt stanął przed zadaniem zaprojektowania obiektu hotelowego
o dużej skali, ulokowanego w nowo zabudowanej miejscowości pozbawionej
42 Wacław Weker, O schroniskach górskich, „Architektura i Budownictwo” 1935, nr 10,
s. 301-307.
43 50 konkurs SARP na typy schronisk górskich i kajakowych, „Architektura i Budownictwo”
1935, nr 10, s. 308-317.
44 Jerzy Żukowski, Harcerskie schronisko na Kostrzycy w Czarnohorze, „Architektura
i Budownictwo” 1936, nr 7, s. 209-213.
45 Wacław Weker, Hotel spółdzielczy na „Jasnym Wybrzeżu”, „Dom, Osiedle, Mieszkanie”
1931, nr 6, s. 19-21.
46 Olga Baron, Urbanistyka i architektura Jastrzębiej Góry [w:] Polska nad Bałtykiem. Kon-
struowanie identyfikacji kulturowej państwa nad morzem 1918-1939, red. Dariusz Konstantynów,
Małgorzata Omilanowska, Gdańsk 2012, s. 334-349, tu s. 346-347.
224