DOI article:
Melzacka, Alicja: Architektura w śródmieściu Gdyni po 1989 r. wobec tradycji modernistycznej
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.52466#0240
Alicja
Melzacka
jest użytkownik [...], jest jednocześnie muzeum i eksponatem”46. Architektura
współczesna ma wiele twarzy - dekonstruktywizm, minimalizm (zwany czasem
nowym modernizmem) i architektura zrównoważona to tylko niektóre z nich.
Zarysowane tu w skrócie tendencje wpłynęły także na współczesną archi-
tekturę Gdyni. Dążenie do nadania jej technologicznego wyrazu widoczne jest
w takich realizacjach, jak biurowce Baltic Business Center i City Arcade, które
modyfikują i multiplikują formy wywodzące się z pierwszej estetyki maszyny
(z zachodniego funkcjonalizmu oraz z konstruktywizmu). Jednakże elementy
technologiczne w biurowcach z lat dziewięćdziesiątych, które pojawiały się
głównie w elewacjach, miały charakter „nowoczesnego kostiumu” i nieko-
niecznie odpowiadały nowoczesnym rozwiązaniom wnętrza. Z drugiej strony
widzimy budynki prezentujące zupełnie nowy standard - przede wszystkim
C.H. Kwiatkowski oraz Sea Towers. Każdy z nich wykazuje odmienne wpływy
stylistyczne - od adaptacji form modernizmu zachodniego w pierwszym, po ele-
menty dekonstruktywistyczne w drugim. W architekturze czerpiącej z techniki
widać więc ciągłą ewolucję, choć najnowsze trendy zagraniczne nie są u nas
jeszcze silnie rozpowszechnione. W Gdyni nie ma przykładów radykalnych
realizacji dekonstruktywizmu, brak także architektury zrównoważonej, na świa-
towym poziomie47.
Część terminologii architektonicznej wywodzi się z lingwistyki, której wpływ
jest szczególnie widoczny w postmodernistycznym dyskursie architektonicz-
nym. Słynny postulat „Domy chcą i muszą mówić”48 odzwierciedlał wiarę w to,
że architektura komunikuje się z odbiorcą, i podejmował na nowo poszuki-
wania zainicjowane przez osiemnastowieczną architecture parlante. Zaczęły
pojawiać się oryginalne realizacje o formach figuratywnych - tych ilustrujących
funkcję budynku (np. restauracja Fishdance w Kobe, projekt: Frank Gehry, 1980)
i tych o niejasnym przesłaniu, w myśl idei „form follows fiction”49 (np. dom-twarz
w Kioto, projekt: Kazumasa Yamashita, 1974).
Poprzez tendencję semiotyczną50 rozumiem stosowanie dosłownych, często
wręcz naiwnych znaków-ikon. Do repertuaru tych znaków należą wszystkie
46 Sławomir Gzell, Współczesna architektura a tożsamość miast [w:] Architektura współczesna
w mieście zabytkowym, red. Andrzej Zwierzchowski, Wrocław 2003, s. 27.
47 W Gdyni pierwszą realizacją przystosowaną do wymagań certyfikatu LEED ma być
kompleks Waterfrontu, zob. http://www.propertydesign.pl/eko_trendy/120/waterfront_gdy-
nia_zgodnie_z_wymogami_certyfikatu_leed,408.html [dostęp: 27.08.2014].
48 Charles Moore, Gerald Allen, Donlyn Lyndon, The Płace ofHouses, New York 1974, cyt. za:
Przemysław Trzeciak, Historia, psychika, architektura, Warszawa 1988, s. 227. Por. także: Monika
Kostaszuk-Romanowska, Narracje architektury od czasów postmodernizmu, „Białostockie Studia
Literaturoznawcze” 2010, nr 1, s. 97.
49 Bernard Tschumi, I believe in placing architecture in the realm ofideas and invention, New
York City, January 2004, by Vladimir Belogolovsky, Intercontinental Curatorial Project Inc., http://
curatorialproject.com/interviews/bernardtschumi.html [dostęp: 11.01.2015].
50 Słownikowa definicja semiotyki określa ją jako „teorię znaku w procesie porozumiewa-
nia się”, por. Alan Cruse, Meaning in Language, an introduction to semantics and pragmatics, New
240
Melzacka
jest użytkownik [...], jest jednocześnie muzeum i eksponatem”46. Architektura
współczesna ma wiele twarzy - dekonstruktywizm, minimalizm (zwany czasem
nowym modernizmem) i architektura zrównoważona to tylko niektóre z nich.
Zarysowane tu w skrócie tendencje wpłynęły także na współczesną archi-
tekturę Gdyni. Dążenie do nadania jej technologicznego wyrazu widoczne jest
w takich realizacjach, jak biurowce Baltic Business Center i City Arcade, które
modyfikują i multiplikują formy wywodzące się z pierwszej estetyki maszyny
(z zachodniego funkcjonalizmu oraz z konstruktywizmu). Jednakże elementy
technologiczne w biurowcach z lat dziewięćdziesiątych, które pojawiały się
głównie w elewacjach, miały charakter „nowoczesnego kostiumu” i nieko-
niecznie odpowiadały nowoczesnym rozwiązaniom wnętrza. Z drugiej strony
widzimy budynki prezentujące zupełnie nowy standard - przede wszystkim
C.H. Kwiatkowski oraz Sea Towers. Każdy z nich wykazuje odmienne wpływy
stylistyczne - od adaptacji form modernizmu zachodniego w pierwszym, po ele-
menty dekonstruktywistyczne w drugim. W architekturze czerpiącej z techniki
widać więc ciągłą ewolucję, choć najnowsze trendy zagraniczne nie są u nas
jeszcze silnie rozpowszechnione. W Gdyni nie ma przykładów radykalnych
realizacji dekonstruktywizmu, brak także architektury zrównoważonej, na świa-
towym poziomie47.
Część terminologii architektonicznej wywodzi się z lingwistyki, której wpływ
jest szczególnie widoczny w postmodernistycznym dyskursie architektonicz-
nym. Słynny postulat „Domy chcą i muszą mówić”48 odzwierciedlał wiarę w to,
że architektura komunikuje się z odbiorcą, i podejmował na nowo poszuki-
wania zainicjowane przez osiemnastowieczną architecture parlante. Zaczęły
pojawiać się oryginalne realizacje o formach figuratywnych - tych ilustrujących
funkcję budynku (np. restauracja Fishdance w Kobe, projekt: Frank Gehry, 1980)
i tych o niejasnym przesłaniu, w myśl idei „form follows fiction”49 (np. dom-twarz
w Kioto, projekt: Kazumasa Yamashita, 1974).
Poprzez tendencję semiotyczną50 rozumiem stosowanie dosłownych, często
wręcz naiwnych znaków-ikon. Do repertuaru tych znaków należą wszystkie
46 Sławomir Gzell, Współczesna architektura a tożsamość miast [w:] Architektura współczesna
w mieście zabytkowym, red. Andrzej Zwierzchowski, Wrocław 2003, s. 27.
47 W Gdyni pierwszą realizacją przystosowaną do wymagań certyfikatu LEED ma być
kompleks Waterfrontu, zob. http://www.propertydesign.pl/eko_trendy/120/waterfront_gdy-
nia_zgodnie_z_wymogami_certyfikatu_leed,408.html [dostęp: 27.08.2014].
48 Charles Moore, Gerald Allen, Donlyn Lyndon, The Płace ofHouses, New York 1974, cyt. za:
Przemysław Trzeciak, Historia, psychika, architektura, Warszawa 1988, s. 227. Por. także: Monika
Kostaszuk-Romanowska, Narracje architektury od czasów postmodernizmu, „Białostockie Studia
Literaturoznawcze” 2010, nr 1, s. 97.
49 Bernard Tschumi, I believe in placing architecture in the realm ofideas and invention, New
York City, January 2004, by Vladimir Belogolovsky, Intercontinental Curatorial Project Inc., http://
curatorialproject.com/interviews/bernardtschumi.html [dostęp: 11.01.2015].
50 Słownikowa definicja semiotyki określa ją jako „teorię znaku w procesie porozumiewa-
nia się”, por. Alan Cruse, Meaning in Language, an introduction to semantics and pragmatics, New
240