DOI Artikel:
Cyuńczyk, Marta: Inspiracje Grigorija G. Gagarina i jego rola w procesie kształtowania w architekturze dziewie̜tnastowiecznego Imperium Rosyjskiego - zarys zagadnienia
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.61185#0056
Marta Cyuńczyk
Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Gdański
ORCID: 0000-0001-6807-7117
Inspiracje Grigorija G. Gagarina i jego rola
w procesie kształtowania stylu rosyjsko-
-bizantyńskiego w architekturze
dziewiętnastowiecznego Imperium
Rosyjskiego - zarys zagadnienia
https://doi.org/10.2688 l/porta.2021.20.03
Słowa kluczowe: historia architektury, styl narodowy w XIX w., teoria architektury, archi-
tektura cerkiewna, Imperium Rosyjskie, Południowy Kaukaz
Keywords: history of architecture, national style in 19th century, theory of architecture,
orthodox church architecture, Russian Empire, South Caucasus
W dziewiętnastowiecznym Imperium Rosyjskim objawiły się nowe tendencje
artystyczno-kulturowe, które należy potraktować jako początek wzmożonych
debat rosyjskich architektów, artystów i teoretyków. Dyskutowano nad kwe-
stiami stylu, który najlepiej odpowiadałby potrzebom nowoczesnego państwa
rosyjskiego. Nowe idee pojawiły się w rozprawach naukowych takich myślicieli,
jak Mikołaj W. Sułtanów1, Władimir W. Stasow2 czy Dawid I. Grimm3. Nie-
którzy spośród badaczy, poza badaniami prowadzonymi nad sztuką rodzimą,
wywodzącą się z tradycji okresu początków panowania dynastii Romanowów,
czyli XVII w., kierowali swoje zainteresowania - pod wpływem tendencji orien-
talizmu - w stronę południowo-wschodnich rubieży Imperium. Idealnym
przykładem jest działalność naukowo-dydaktyczna rosyjskiego księcia Grigo-
rija G. Gagarina, obecnie na nowo opracowywana przez badaczy. Ten rosyjski
1 HnKonaü CyzrraHOB, Mcmopun apxumeKmypu. Kypc πβκν,ιιύ. c amnacawu uepmemeü.
B2-xmm., Petersburg 1879; idem, PyccKoe ucKyccmeo. Ezo acmoHHUKU, ezo cocmaemie ajieMenmbi,
ezo ebicweepaseumue, ezo óydyupiocmb. Buonne-ne-flioK 3.3., Moskwa 1879.
2 BnaAMMJip CracoB, IIpucKOpÓHbie scmemuKU, Petersburg 1863; idem, Hauiu umozu Ha ece-
MupHOu ebicmaeKe, Petersburg 1878.
3 flaBn^ ΓρπΜΜ, PlaMfimHUKU xpucmuancKoü apxumeKmypbt e rpyzuu u ApMenuu,
Petersburg 1866. Warto zwrócić uwagę także na sobór św. Włodzimierza w Chersonezie Tau-
rydzkim (Sewastopol), który został zaprojektowany przez Dawida Grimma. Architekt będąc pod
wpływem myśli teoretycznej Gagarina, stworzył projekt świątyni neobizantyńskiej, w którym
odniósł się także do architektury średniowiecznej Gruzji, zob. lOpuii CaBeateB, HcKycmeo ucmo-
pu3Ma u zocydapcmeewibiu 3ακα3. Bmopax nonoeima XIX - Hanane XX βεκα, Moskwa 2008.
56
Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Gdański
ORCID: 0000-0001-6807-7117
Inspiracje Grigorija G. Gagarina i jego rola
w procesie kształtowania stylu rosyjsko-
-bizantyńskiego w architekturze
dziewiętnastowiecznego Imperium
Rosyjskiego - zarys zagadnienia
https://doi.org/10.2688 l/porta.2021.20.03
Słowa kluczowe: historia architektury, styl narodowy w XIX w., teoria architektury, archi-
tektura cerkiewna, Imperium Rosyjskie, Południowy Kaukaz
Keywords: history of architecture, national style in 19th century, theory of architecture,
orthodox church architecture, Russian Empire, South Caucasus
W dziewiętnastowiecznym Imperium Rosyjskim objawiły się nowe tendencje
artystyczno-kulturowe, które należy potraktować jako początek wzmożonych
debat rosyjskich architektów, artystów i teoretyków. Dyskutowano nad kwe-
stiami stylu, który najlepiej odpowiadałby potrzebom nowoczesnego państwa
rosyjskiego. Nowe idee pojawiły się w rozprawach naukowych takich myślicieli,
jak Mikołaj W. Sułtanów1, Władimir W. Stasow2 czy Dawid I. Grimm3. Nie-
którzy spośród badaczy, poza badaniami prowadzonymi nad sztuką rodzimą,
wywodzącą się z tradycji okresu początków panowania dynastii Romanowów,
czyli XVII w., kierowali swoje zainteresowania - pod wpływem tendencji orien-
talizmu - w stronę południowo-wschodnich rubieży Imperium. Idealnym
przykładem jest działalność naukowo-dydaktyczna rosyjskiego księcia Grigo-
rija G. Gagarina, obecnie na nowo opracowywana przez badaczy. Ten rosyjski
1 HnKonaü CyzrraHOB, Mcmopun apxumeKmypu. Kypc πβκν,ιιύ. c amnacawu uepmemeü.
B2-xmm., Petersburg 1879; idem, PyccKoe ucKyccmeo. Ezo acmoHHUKU, ezo cocmaemie ajieMenmbi,
ezo ebicweepaseumue, ezo óydyupiocmb. Buonne-ne-flioK 3.3., Moskwa 1879.
2 BnaAMMJip CracoB, IIpucKOpÓHbie scmemuKU, Petersburg 1863; idem, Hauiu umozu Ha ece-
MupHOu ebicmaeKe, Petersburg 1878.
3 flaBn^ ΓρπΜΜ, PlaMfimHUKU xpucmuancKoü apxumeKmypbt e rpyzuu u ApMenuu,
Petersburg 1866. Warto zwrócić uwagę także na sobór św. Włodzimierza w Chersonezie Tau-
rydzkim (Sewastopol), który został zaprojektowany przez Dawida Grimma. Architekt będąc pod
wpływem myśli teoretycznej Gagarina, stworzył projekt świątyni neobizantyńskiej, w którym
odniósł się także do architektury średniowiecznej Gruzji, zob. lOpuii CaBeateB, HcKycmeo ucmo-
pu3Ma u zocydapcmeewibiu 3ακα3. Bmopax nonoeima XIX - Hanane XX βεκα, Moskwa 2008.
56