DOI article:
Friedrich, Jacek: Ikonografia witraży Wiktora Ostrzołka w gdańskim kościele Mariackim (1977–1980)
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.61185#0206
Jacek Friedrich
Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Gdański
ORCID: 0000-0002-2710-7110
Ikonografia witraży Wiktora Ostrzołka w gdańskim
kościele Mariackim (1977-1980)
https://doi.org/10.2688 l/porta.2021.20.09
Słowa kluczowe: sztuka sakralna, witraż, Milenium Chrztu Polski
Keywords: sacred art, stained glass, Millennium of the Baptism of Poland
W końcu lat siedemdziesiątych XX w. gdański kościół Mariacki wyposażono
w dwa znacznych rozmiarów witraże, z których jeden wypełnił okno tzw. kaplicy
Kapłańskiej, drugi zaś - wielkie okno zamykające prezbiterium świątyni. Auto-
rem koncepcji obu przeszkleń był Wiktor Ostrzołek, czołowy projektant witraży
w powojennej Polsce1. Związany z Katowicami twórca już kilka lat wcześniej
dał się poznać w Trójmieście w związku z projektem witraży i dekoracji sgraf-
fitowej dla kościoła franciszkanów w gdańskim Nowym Porcie2 oraz witraży
dla kościoła garnizonowego pw. św. Jerzego w Sopocie3. Wobec braku stosow-
nych źródeł4 trudno ustalić, czy te wcześniejsze prace, zrealizowane na terenie
gdańskiej diecezji, wpłynęły na powierzenie Ostrzołkowi prestiżowego zlecenia
w jednej z największych i najwspanialszych świątyń w Polsce, która niewiele
wcześniej została podniesiona do godności bazyliki mniejszej bullą Pawła VI,
wystawioną 20 listopada 1965 r., a zatem w przededniu rozpoczęcia w polskim
Kościele uroczystości Milenium Chrztu Polski. Jakkolwiek projekty witraży
powstały dopiero kilkanaście lat później, to jednak ich program ikonograficzny
wyraźnie odwołuje się właśnie do wątków milenijnych, ukazując tysiącletnią
obecność Kościoła w historii Polski. Oba monumentalne dzieła Ostrzołka można
więc uznać za swoiste podsumowanie, a biorąc pod uwagę ich skalę i wizualną
1 Wiktor Ostrzołek (ur. 1934) zaprojektował witraże dla blisko stu wnętrz sakralnych,
głównie w Polsce, ale także we Włoszech, Niemczech, Austrii, Holandii i Francji. Na temat
twórczości artysty zob. przede wszystkim: Henryk Pyka, Witraże Wiktora Ostrzołka. Pięćdziesiąt lat
twórczości, Katowice 2006.
2 Ibidem, s. 71 oraz kat. nr 17.
3 Ibidem, kat. nr 27.
4 Nie udało się, jak dotąd, odnaleźć dokumentacji związanej z zamówieniem i realizacją
witraży, co nie znaczy, że takowa nie istnieje, należy bowiem zaznaczyć, że archiwalia dotyczące
powoj ennych zleceń artystycznych w kościele Mariackim wciąż nie zostały w pełni uporządkowane.
Za informację w tym zakresie dziękuję p. Annie Kriegseisen, byłej pełnomocniczce proboszcza
Bazyliki Mariackiej w Gdańsku do spraw ochrony zabytków.
206
Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Gdański
ORCID: 0000-0002-2710-7110
Ikonografia witraży Wiktora Ostrzołka w gdańskim
kościele Mariackim (1977-1980)
https://doi.org/10.2688 l/porta.2021.20.09
Słowa kluczowe: sztuka sakralna, witraż, Milenium Chrztu Polski
Keywords: sacred art, stained glass, Millennium of the Baptism of Poland
W końcu lat siedemdziesiątych XX w. gdański kościół Mariacki wyposażono
w dwa znacznych rozmiarów witraże, z których jeden wypełnił okno tzw. kaplicy
Kapłańskiej, drugi zaś - wielkie okno zamykające prezbiterium świątyni. Auto-
rem koncepcji obu przeszkleń był Wiktor Ostrzołek, czołowy projektant witraży
w powojennej Polsce1. Związany z Katowicami twórca już kilka lat wcześniej
dał się poznać w Trójmieście w związku z projektem witraży i dekoracji sgraf-
fitowej dla kościoła franciszkanów w gdańskim Nowym Porcie2 oraz witraży
dla kościoła garnizonowego pw. św. Jerzego w Sopocie3. Wobec braku stosow-
nych źródeł4 trudno ustalić, czy te wcześniejsze prace, zrealizowane na terenie
gdańskiej diecezji, wpłynęły na powierzenie Ostrzołkowi prestiżowego zlecenia
w jednej z największych i najwspanialszych świątyń w Polsce, która niewiele
wcześniej została podniesiona do godności bazyliki mniejszej bullą Pawła VI,
wystawioną 20 listopada 1965 r., a zatem w przededniu rozpoczęcia w polskim
Kościele uroczystości Milenium Chrztu Polski. Jakkolwiek projekty witraży
powstały dopiero kilkanaście lat później, to jednak ich program ikonograficzny
wyraźnie odwołuje się właśnie do wątków milenijnych, ukazując tysiącletnią
obecność Kościoła w historii Polski. Oba monumentalne dzieła Ostrzołka można
więc uznać za swoiste podsumowanie, a biorąc pod uwagę ich skalę i wizualną
1 Wiktor Ostrzołek (ur. 1934) zaprojektował witraże dla blisko stu wnętrz sakralnych,
głównie w Polsce, ale także we Włoszech, Niemczech, Austrii, Holandii i Francji. Na temat
twórczości artysty zob. przede wszystkim: Henryk Pyka, Witraże Wiktora Ostrzołka. Pięćdziesiąt lat
twórczości, Katowice 2006.
2 Ibidem, s. 71 oraz kat. nr 17.
3 Ibidem, kat. nr 27.
4 Nie udało się, jak dotąd, odnaleźć dokumentacji związanej z zamówieniem i realizacją
witraży, co nie znaczy, że takowa nie istnieje, należy bowiem zaznaczyć, że archiwalia dotyczące
powoj ennych zleceń artystycznych w kościele Mariackim wciąż nie zostały w pełni uporządkowane.
Za informację w tym zakresie dziękuję p. Annie Kriegseisen, byłej pełnomocniczce proboszcza
Bazyliki Mariackiej w Gdańsku do spraw ochrony zabytków.
206