DOI issue:
Rozprawy
DOI article:Bzówka, Urszula: Treści ikonograficzne portalu grobowej kaplicy św. Anny na Zamku Krzyżackim w Malborku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.36974#0051
TREŚCI IKONOGRAFICZNE PORTALU W MALBORKU
31
którą nałożony jest płaszcz okrywający ramiona i plecy Marii. Głowę zakrywa
maforion odchylający się lekko od twarzy oraz opadający w lekkich załamaniach na
ramiona i plecy. Spod chusty wysuwają się w miękkich zwojach kosmyki włosów,
stanowiące niby tło dla subtelnej twarzy Marii. Duże, na wprost patrzące oczy,
sklepione długimi, wysokimi lukami brwiowymi oraz wąskie usta tworzą całość
fizjonomii tej świętej postaci. Obok Marii siedzi Chrystus, zwrócony przodem do
widza, w koronie na głowie, w lewej ręce trzyma kulę, prawą zaś ręką nakłada
koronę na głowę Marii. Ubiór Chrystusa stanowi tunika przepasana w pasie, z
długimi, szerokimi rękawami oraz płaszcz w rodzaju obszernego palium zakrywają-
cego plecy i dolną część postaci. Długie, do ramion sięgające włosy oraz krótko
przystrzyżony zarost nadają młodzieńczej postaci powagę królewskiego majestatu.
Szeroki, z wysokim siedzeniem tron, ozdobiony jest gotyckim maswerkiem oraz
ornamentem rozet ujętych w kwadraty. Wzdłuż bocznych łuków tympanonu znaj-
dują się grające na różnych instrumentach postacie aniołów, nadające scenie jakby
pewien charakter liturgicznej dramy. Całość kompozycji sceny tympanonu zamy-
kają dwie ujęte w wimperdze główki aniołów. Poziomą, nieco wysuniętą poza lico
płaszczyzny tympanonu listwą oddzielona jest wyżej opisana scena od dolnej części
pola rzeźbiarskiego, stanowiącego swoistego rodzaju fryz zamykający całość
kompozycji. Fryz ten, prezentujący rytmiczny szereg kobiecych postaci symetrycznie
rozdzielonych obrazuje scenę z przypowieści Chrystusa o pannach mądrych i głu-
pich. Panny mądre trzymają w rękach zapalone lampki, odziane są w uroczyste,
obficie udrapowane płaszcze. Lekkim, niby tanecznym krokiem zbliżają się do drzwi
raju niebieskiego, przez które przeprowadza je anioł trzymając za rękę jedną z nich.
Lewy natomiast szereg tworzą panny głupie skierowane w stronę paszczy lewiatana,
z której wyskakuje piekielna postać, aby wciągnąć do niej zbliżające się potępione
istoty Ich opuszczone w dół lampki, mimika twarzy wyrażająca rozpacz, którą
podkreślają gesty rąk, odzwierciedlają rzeczywisty nastrój tej części sceny. Całość
ornamentyki profilowania, zamykającego łuk opisywanego tympanonu, tw'orzy spe-
cyficzne marginesy rozmieszczone symetrycznie względem siebie. Składają się na nią
postacie fantastycznej groteski splecionej z wicią roślinną.
TYMPANON WSCHODNI PORTALU — ZAŚNIĘCIE I WNIEBOWZIĘCIE MARII PANNY (IL. 3)
Stan zachowania. Część ta podobnie jak poprzednie strony opisu portalu
zachowała ogólnie swój autentyczny wygląd.-Ubytki dotyczą jedynie rąk apostołów,
fragmentów draperii ubioru oraz dłoni aniołów podtrzymujących postać Chrystusa.
Opis. Trójkątne pole płaszczyzny rzeźbiarskiej ściany wschodniej podzielone jest na
dwie strefy Dolną — o kompozycji horyzontalnej tworzy scena Zaśnięcia Marii
Panny w otoczeniu grupy apostołów, których głowy umieszczone są izokefalicznie.
W górnej natomiast strefie w centrum przedstawiona jest postać Chrystusa z małą
figurką Marii. Symetrycznie z dwu stron Chrystusa ukazane są postacie aniołów
Maria w scenie Zaśnięcia przedstawiona jest w pozycji leżącej na łożu, sztywno
wyprostowana, zakryta do pasa całunem, którego materia układa się w ukośne
31
którą nałożony jest płaszcz okrywający ramiona i plecy Marii. Głowę zakrywa
maforion odchylający się lekko od twarzy oraz opadający w lekkich załamaniach na
ramiona i plecy. Spod chusty wysuwają się w miękkich zwojach kosmyki włosów,
stanowiące niby tło dla subtelnej twarzy Marii. Duże, na wprost patrzące oczy,
sklepione długimi, wysokimi lukami brwiowymi oraz wąskie usta tworzą całość
fizjonomii tej świętej postaci. Obok Marii siedzi Chrystus, zwrócony przodem do
widza, w koronie na głowie, w lewej ręce trzyma kulę, prawą zaś ręką nakłada
koronę na głowę Marii. Ubiór Chrystusa stanowi tunika przepasana w pasie, z
długimi, szerokimi rękawami oraz płaszcz w rodzaju obszernego palium zakrywają-
cego plecy i dolną część postaci. Długie, do ramion sięgające włosy oraz krótko
przystrzyżony zarost nadają młodzieńczej postaci powagę królewskiego majestatu.
Szeroki, z wysokim siedzeniem tron, ozdobiony jest gotyckim maswerkiem oraz
ornamentem rozet ujętych w kwadraty. Wzdłuż bocznych łuków tympanonu znaj-
dują się grające na różnych instrumentach postacie aniołów, nadające scenie jakby
pewien charakter liturgicznej dramy. Całość kompozycji sceny tympanonu zamy-
kają dwie ujęte w wimperdze główki aniołów. Poziomą, nieco wysuniętą poza lico
płaszczyzny tympanonu listwą oddzielona jest wyżej opisana scena od dolnej części
pola rzeźbiarskiego, stanowiącego swoistego rodzaju fryz zamykający całość
kompozycji. Fryz ten, prezentujący rytmiczny szereg kobiecych postaci symetrycznie
rozdzielonych obrazuje scenę z przypowieści Chrystusa o pannach mądrych i głu-
pich. Panny mądre trzymają w rękach zapalone lampki, odziane są w uroczyste,
obficie udrapowane płaszcze. Lekkim, niby tanecznym krokiem zbliżają się do drzwi
raju niebieskiego, przez które przeprowadza je anioł trzymając za rękę jedną z nich.
Lewy natomiast szereg tworzą panny głupie skierowane w stronę paszczy lewiatana,
z której wyskakuje piekielna postać, aby wciągnąć do niej zbliżające się potępione
istoty Ich opuszczone w dół lampki, mimika twarzy wyrażająca rozpacz, którą
podkreślają gesty rąk, odzwierciedlają rzeczywisty nastrój tej części sceny. Całość
ornamentyki profilowania, zamykającego łuk opisywanego tympanonu, tw'orzy spe-
cyficzne marginesy rozmieszczone symetrycznie względem siebie. Składają się na nią
postacie fantastycznej groteski splecionej z wicią roślinną.
TYMPANON WSCHODNI PORTALU — ZAŚNIĘCIE I WNIEBOWZIĘCIE MARII PANNY (IL. 3)
Stan zachowania. Część ta podobnie jak poprzednie strony opisu portalu
zachowała ogólnie swój autentyczny wygląd.-Ubytki dotyczą jedynie rąk apostołów,
fragmentów draperii ubioru oraz dłoni aniołów podtrzymujących postać Chrystusa.
Opis. Trójkątne pole płaszczyzny rzeźbiarskiej ściany wschodniej podzielone jest na
dwie strefy Dolną — o kompozycji horyzontalnej tworzy scena Zaśnięcia Marii
Panny w otoczeniu grupy apostołów, których głowy umieszczone są izokefalicznie.
W górnej natomiast strefie w centrum przedstawiona jest postać Chrystusa z małą
figurką Marii. Symetrycznie z dwu stron Chrystusa ukazane są postacie aniołów
Maria w scenie Zaśnięcia przedstawiona jest w pozycji leżącej na łożu, sztywno
wyprostowana, zakryta do pasa całunem, którego materia układa się w ukośne