DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Gomuła, Stanisława: Gotycki ornat z ukrzyżowaniem na Jasnej Górze
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.36974#0122
80
STANISŁAWA GOMUŁA
barwy jasnobeżowej z pionowymi fałdami na przodzie z długim luźnym rękawem,
haftowaną jedwabnym ściegiem kładzionym. Jego ramiona okrywa złoty płaszcz
spięty pod szyją, a odwinięte jego brzegi ukazują ciemnoniebieskie podbicie,
haftowane ściegiem satynowym. Głowa Boga Ojca o wysokim, wypukłym czole
otoczona jest półdługimi włosami i prostą bujną brodą. Partie włosów i brody
haftowane są ściegiem „rozłupanym”20, polegającym na prowadzeniu w nieregular-
nych rzędach ściegów dowolnej długości, przy czym nitkę każdego ściegu włącza w
nitkę ściegu rzędu poprzedzającego „rozłupując” ją. Układ ściegów rozłupanych
może być dostosowany do formy przedstawianych przedmiotów, a więc jak
najbardziej nadaje się do wykonania partii włosów czy brody Wokół głowy Boga
Ojca widnieje kolisty nimb w technice „haftu punktowego” z małymi złotymi
promykami wewnątrz.
W poprzecznych ramionach krzyża ornatowego zwrócone w stronę Ukrzyżowa-
nego, przedstawione są półpostacie dwóch apostołów Po prawej stronie jest św
Piotr ubrany w niebieską szatę przewiązaną w pasie, haftowaną ściegiem
kładzionym i okryty obszernym, sfałdowanym, złotym płaszczem z czerwonym,
jedwabnym podbiciem, spiętym pod samą szyją. Ręce, w których przypuszczalnie
trzymał klucze, są zgięte w łokciach i uniesione nieco do góry. Głowę Piotra z
wydatną łysiną okalają krótkie siwe włosy, haftowane ściegiem „rozłupanym”
Szeroką twarz z wystającymi kośćmi policzkowymi otacza krótka, kręcona broda.
Charakterystycznymi cechami fizjonomii św. Piotra są wydatne brwi, wypukłe
czoło, szeroki i nieco zadarty nos. Z lewej strony umieszczony jest apostoł Paweł w
jedwabnej czerwonej szacie przewiązanej w pasie, wykonanej ściegiem kładzionym i
złotym płaszczu z ciemnoczerwonym podbiciem, okrywającym ramiona. Układ rąk
Świętego wskazuje również na trzymany w nich atrybut. Smuklejszą nieco jego
postać wieńczy głowa o wysokim czole, otoczona ciemnymi, spadającymi na
ramiona włosami i długą, czarną brodą. Partie włosów i brody haftowane są
ściegiem „rozłupanym”. Twarz Pawła jest owalna z wypukłymi oczami i grubym,
dosyć długim nosem. Wokół głów apostołów są koliste złote nimby, wykonane
techniką „haftu punktowego”. Złote płaszcze świętych mężów wykonane są haftem
kładzionym w technice „złota cieniowanego”. Zarówno kielichy, gwoździe i
zaginione atrybuty świętych, jak i jabłko Boga Ojca wykonano ze srebrnej, złoconej
blaszki.
Tło kolumny krzyżowej pokrywa złoty ścieg kładziony, przeszywany na wzór
drobnej plecionki jedwabną czerwoną stębnówką. Wszystkie złote partie haftu
zawdzięczają ciepły blask jedwabnej czerwonej nici, tzw „duszy”, dookoła której
owinięta jest wąska i cieniutka złota blaszka. Efekt całości zwiększa również
zastosowanie jedwabnej, czerwonej stębnówki.
W kolumnie na przodzie ornatu pomiędzy kawałkami złotogłowiu21, z motywem
20 Żarnowiecki, jw s. 87; Zarys historii włókiennictwa s 669
21 Tamże s 658.
STANISŁAWA GOMUŁA
barwy jasnobeżowej z pionowymi fałdami na przodzie z długim luźnym rękawem,
haftowaną jedwabnym ściegiem kładzionym. Jego ramiona okrywa złoty płaszcz
spięty pod szyją, a odwinięte jego brzegi ukazują ciemnoniebieskie podbicie,
haftowane ściegiem satynowym. Głowa Boga Ojca o wysokim, wypukłym czole
otoczona jest półdługimi włosami i prostą bujną brodą. Partie włosów i brody
haftowane są ściegiem „rozłupanym”20, polegającym na prowadzeniu w nieregular-
nych rzędach ściegów dowolnej długości, przy czym nitkę każdego ściegu włącza w
nitkę ściegu rzędu poprzedzającego „rozłupując” ją. Układ ściegów rozłupanych
może być dostosowany do formy przedstawianych przedmiotów, a więc jak
najbardziej nadaje się do wykonania partii włosów czy brody Wokół głowy Boga
Ojca widnieje kolisty nimb w technice „haftu punktowego” z małymi złotymi
promykami wewnątrz.
W poprzecznych ramionach krzyża ornatowego zwrócone w stronę Ukrzyżowa-
nego, przedstawione są półpostacie dwóch apostołów Po prawej stronie jest św
Piotr ubrany w niebieską szatę przewiązaną w pasie, haftowaną ściegiem
kładzionym i okryty obszernym, sfałdowanym, złotym płaszczem z czerwonym,
jedwabnym podbiciem, spiętym pod samą szyją. Ręce, w których przypuszczalnie
trzymał klucze, są zgięte w łokciach i uniesione nieco do góry. Głowę Piotra z
wydatną łysiną okalają krótkie siwe włosy, haftowane ściegiem „rozłupanym”
Szeroką twarz z wystającymi kośćmi policzkowymi otacza krótka, kręcona broda.
Charakterystycznymi cechami fizjonomii św. Piotra są wydatne brwi, wypukłe
czoło, szeroki i nieco zadarty nos. Z lewej strony umieszczony jest apostoł Paweł w
jedwabnej czerwonej szacie przewiązanej w pasie, wykonanej ściegiem kładzionym i
złotym płaszczu z ciemnoczerwonym podbiciem, okrywającym ramiona. Układ rąk
Świętego wskazuje również na trzymany w nich atrybut. Smuklejszą nieco jego
postać wieńczy głowa o wysokim czole, otoczona ciemnymi, spadającymi na
ramiona włosami i długą, czarną brodą. Partie włosów i brody haftowane są
ściegiem „rozłupanym”. Twarz Pawła jest owalna z wypukłymi oczami i grubym,
dosyć długim nosem. Wokół głów apostołów są koliste złote nimby, wykonane
techniką „haftu punktowego”. Złote płaszcze świętych mężów wykonane są haftem
kładzionym w technice „złota cieniowanego”. Zarówno kielichy, gwoździe i
zaginione atrybuty świętych, jak i jabłko Boga Ojca wykonano ze srebrnej, złoconej
blaszki.
Tło kolumny krzyżowej pokrywa złoty ścieg kładziony, przeszywany na wzór
drobnej plecionki jedwabną czerwoną stębnówką. Wszystkie złote partie haftu
zawdzięczają ciepły blask jedwabnej czerwonej nici, tzw „duszy”, dookoła której
owinięta jest wąska i cieniutka złota blaszka. Efekt całości zwiększa również
zastosowanie jedwabnej, czerwonej stębnówki.
W kolumnie na przodzie ornatu pomiędzy kawałkami złotogłowiu21, z motywem
20 Żarnowiecki, jw s. 87; Zarys historii włókiennictwa s 669
21 Tamże s 658.