DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Koziejowski, Wojciech: Romański charakter stylowy architektury wieży na Zamku w Lublinie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.36974#0170
108
WOJCIECH KOZIEJOWSKI
nad nią mecenatu. Rękopisy roczników małopolskich pochodzą w większości z XIV
w., a Historia Długosza z XV w., toteż zachodzi obawa, że niektóre informacje tych
źródeł mogą być jedynie przypuszczeniami piszących Dotyczy to szczególnie
Historii Długosza, ale różne dodatki nie są wykluczone już w starszych tekstach
Jeżeli podejrzenie takie okaże się słuszne na przykład w przypadku fragmentów
Rocznika świętokrzyskiego nowego, mówiących o rządach Rusinów w Lublinie w
latach 1244-1253 — wówczas pogląd na dzieje polityczne naszego miasta zmieni się
zasadniczo9.
Przeciwko faktowi przypisywania fundacji wieży lubelskiej Danielowi świadczą
wnioski wyciągnięte przez K. Myślińskiego po analizie kroniki ruskiej10, traktującej
o okresie czasu, w którym Daniel miał zdobyć Lublin. Badacz ten stwierdza, że
książę nie zdobył Lublina, a tym samym nie mógł wybudować tej monumentalnej
budowli* 11
Problematyka związana z lubelskim grodem, jak również próba połączenia faktu
budowy wieży w Lublinie z osobą Daniela, zmuszają do zainteresowania się również
Chełmem, który od 1235 r został nową po Haliczu stolicą księstwa wołyńsko-ha-
lickiego.
Badania Pokryszkina na Wysokiej Górze wskazały na relikty muru obronnego,
który był zbudowany w podobny sposób, jak wieże pod Chełmem w Stołpiu i
Bieławinie (il. 8). W. Rapoport stwierdza, że mur ten pochodzi z czasów
późniejszych, a nawet z XV w Najnowsze badania wieży bieławińskiej w 1965 r
oraz badania na górze chełmskiej w 1966 r potwierdziły tezę Rapoporta
Archeologowie stwierdzają, że wieża ta powstała w czasach Kazimierza Wielkiego12
Na całym terytorium Polski podobne wieże w grodach zapoczątkowały
późniejsze średniowieczne zamki. Mimo zewnętrznego podobieństwa ich szczegóły
konstrukcyjne i funkcjonalne są często dość różne. Wpływało na to wiele czynników
takich, jak lokalizacja grodu (zamku), polityczne związki fundatora z innymi
prowincjami inspirującymi jego działalność budowlaną oraz etniczne tradycje i
przyzwyczajenia budowniczych sprowadzanych często do realizacji tego typu
obiektów. Przeświadczenie o zachodnim charakterze tej formy, zrealizowanej przez
mistrza biegłego w budowie specyficznej nie tylko dla tego terenu budowli
świadczyłoby, iż nie jest to forma zapóźniona, lecz raczej porównywalna do
pokrewnych form stylowych w kraju, a może przez fakt wczesnego użycia cegły ma
nawet prawo wśród nich przodować.
W zestawionych przez Hansa Joachima Mrouska Wynikach badań nad grodami
9 Sułowski, tamże s. 30, 38 przyp. 27.
10 Letopis Ipatskomu Spisku. Petersburg 1871 s. 529, 571-573, 579 n., 586-599.
11 K. Myśliński. Historia Lublina w zarysie — Średniowiecze. Lublin 1972 s. 13 n.
12 P. A. Rapoport. Chełm „Sowieckaja Archeologija” T 20. 1954 s. 313-323; T Kowalow
O rozkopach na chełmskiej sobornoj gorie. W: Chełmskij Narodnyj Kalendar na 1913 g. T 24. Chełm
1912 s. 168 n.
WOJCIECH KOZIEJOWSKI
nad nią mecenatu. Rękopisy roczników małopolskich pochodzą w większości z XIV
w., a Historia Długosza z XV w., toteż zachodzi obawa, że niektóre informacje tych
źródeł mogą być jedynie przypuszczeniami piszących Dotyczy to szczególnie
Historii Długosza, ale różne dodatki nie są wykluczone już w starszych tekstach
Jeżeli podejrzenie takie okaże się słuszne na przykład w przypadku fragmentów
Rocznika świętokrzyskiego nowego, mówiących o rządach Rusinów w Lublinie w
latach 1244-1253 — wówczas pogląd na dzieje polityczne naszego miasta zmieni się
zasadniczo9.
Przeciwko faktowi przypisywania fundacji wieży lubelskiej Danielowi świadczą
wnioski wyciągnięte przez K. Myślińskiego po analizie kroniki ruskiej10, traktującej
o okresie czasu, w którym Daniel miał zdobyć Lublin. Badacz ten stwierdza, że
książę nie zdobył Lublina, a tym samym nie mógł wybudować tej monumentalnej
budowli* 11
Problematyka związana z lubelskim grodem, jak również próba połączenia faktu
budowy wieży w Lublinie z osobą Daniela, zmuszają do zainteresowania się również
Chełmem, który od 1235 r został nową po Haliczu stolicą księstwa wołyńsko-ha-
lickiego.
Badania Pokryszkina na Wysokiej Górze wskazały na relikty muru obronnego,
który był zbudowany w podobny sposób, jak wieże pod Chełmem w Stołpiu i
Bieławinie (il. 8). W. Rapoport stwierdza, że mur ten pochodzi z czasów
późniejszych, a nawet z XV w Najnowsze badania wieży bieławińskiej w 1965 r
oraz badania na górze chełmskiej w 1966 r potwierdziły tezę Rapoporta
Archeologowie stwierdzają, że wieża ta powstała w czasach Kazimierza Wielkiego12
Na całym terytorium Polski podobne wieże w grodach zapoczątkowały
późniejsze średniowieczne zamki. Mimo zewnętrznego podobieństwa ich szczegóły
konstrukcyjne i funkcjonalne są często dość różne. Wpływało na to wiele czynników
takich, jak lokalizacja grodu (zamku), polityczne związki fundatora z innymi
prowincjami inspirującymi jego działalność budowlaną oraz etniczne tradycje i
przyzwyczajenia budowniczych sprowadzanych często do realizacji tego typu
obiektów. Przeświadczenie o zachodnim charakterze tej formy, zrealizowanej przez
mistrza biegłego w budowie specyficznej nie tylko dla tego terenu budowli
świadczyłoby, iż nie jest to forma zapóźniona, lecz raczej porównywalna do
pokrewnych form stylowych w kraju, a może przez fakt wczesnego użycia cegły ma
nawet prawo wśród nich przodować.
W zestawionych przez Hansa Joachima Mrouska Wynikach badań nad grodami
9 Sułowski, tamże s. 30, 38 przyp. 27.
10 Letopis Ipatskomu Spisku. Petersburg 1871 s. 529, 571-573, 579 n., 586-599.
11 K. Myśliński. Historia Lublina w zarysie — Średniowiecze. Lublin 1972 s. 13 n.
12 P. A. Rapoport. Chełm „Sowieckaja Archeologija” T 20. 1954 s. 313-323; T Kowalow
O rozkopach na chełmskiej sobornoj gorie. W: Chełmskij Narodnyj Kalendar na 1913 g. T 24. Chełm
1912 s. 168 n.