DOI issue:
Rozprawy
DOI article:Koziejowski, Wojciech: Romański charakter stylowy architektury wieży na Zamku w Lublinie
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.36974#0185
ROMAŃSKI CHARAKTER ARCHITEKTURY WIEŻY NA ZAMKU W LUBLINIE
111
podstawie analizy porównawczej w stosunku do pokrewnych form nie jest to
wykluczone.
Dalsze badania być może pozwolą na dokładne ustalenie drogi i kierunku
importu formy lub koncepcji, które tu się zmaterializowały najprawdopodobniej z
dużym udziałem sił miejscowych. Nie ulega wątpliwości, że mamy do czynienia z
oryginalnym, unikalnym na tym terenie, średniowiecznym o cechach romańskich
pomnikiem sztuki murarskiej, która ukształtowała monumentalny z racji swej skali,
programu i funkcjonalności, obronno-mieszkalny obiekt z ok. poi. XIII w.
NAJNOWSZE ODKRYCIA J USTALENIA18
Wiadomo, że od poł. XII w. związku z działalnością średniowiecznych
warsztatów budowlanych kamieniarze i budowniczowie umieszczali często na swych
dziełach swoje znaki, tzw. „gmerki”.
Żmudne poszukiwania cegła po cegle dały również i w Lublinie na wieży
pozytywny wynik: autor odnalazł ryte znaki na powierzchni trzonu kolumienki
zachowanego biforium (il. 11). Czytelny jest tam wyraźnie krzyż łaciński krzyżujący
się z ornamentem rombowym. Z linią przechodzącą przez romb przecinają się trzy
pionowe linie kończące się w geometrycznych maskach, każda z tych linii trafia w
oko maski.
Krój i wielkość gmerku odpowiada swym charakterem i wymiarami XIII-
-wiecznym znakom na innych obiektach, co można porównać ze znakami
zestawionymi przez J. Godomskiego (il. 11).
Charakterystyczne dla XII i XIII w. było umieszczanie masek, którym
przypisuje się znaczenie symboliczne lub demoniczne. W Lublinie zestawienie ich
wspólne z gmerkiem jest oryginalne, może w ten symboliczny sposób podpisano
obok mistrza jego pomocników?
Krój tych masek można porównać do rysunku masek z kościoła P. Marii w
Inowrocławiu — koniec XII — 1 poł. XIII w. i wspornika z maskami z kościoła P.
Marii w Wiślicy — ok. poł. XII w. (il. 10) itd.
18 W. Koziejowski. Sygnatury budowniczych na wieży zamku. „Kurier Lubelski” 1975 nr 96.
Ponadto autor poruszy! problem wieży lubelskiej w artykułach: Wieża gotycka czy romańska?, „Kurier
Lubelski” 1974 nr 254; Kto i kiedy zbudował wieżę na zamku lubelskim. „Kamena” 1975 nr 2.
111
podstawie analizy porównawczej w stosunku do pokrewnych form nie jest to
wykluczone.
Dalsze badania być może pozwolą na dokładne ustalenie drogi i kierunku
importu formy lub koncepcji, które tu się zmaterializowały najprawdopodobniej z
dużym udziałem sił miejscowych. Nie ulega wątpliwości, że mamy do czynienia z
oryginalnym, unikalnym na tym terenie, średniowiecznym o cechach romańskich
pomnikiem sztuki murarskiej, która ukształtowała monumentalny z racji swej skali,
programu i funkcjonalności, obronno-mieszkalny obiekt z ok. poi. XIII w.
NAJNOWSZE ODKRYCIA J USTALENIA18
Wiadomo, że od poł. XII w. związku z działalnością średniowiecznych
warsztatów budowlanych kamieniarze i budowniczowie umieszczali często na swych
dziełach swoje znaki, tzw. „gmerki”.
Żmudne poszukiwania cegła po cegle dały również i w Lublinie na wieży
pozytywny wynik: autor odnalazł ryte znaki na powierzchni trzonu kolumienki
zachowanego biforium (il. 11). Czytelny jest tam wyraźnie krzyż łaciński krzyżujący
się z ornamentem rombowym. Z linią przechodzącą przez romb przecinają się trzy
pionowe linie kończące się w geometrycznych maskach, każda z tych linii trafia w
oko maski.
Krój i wielkość gmerku odpowiada swym charakterem i wymiarami XIII-
-wiecznym znakom na innych obiektach, co można porównać ze znakami
zestawionymi przez J. Godomskiego (il. 11).
Charakterystyczne dla XII i XIII w. było umieszczanie masek, którym
przypisuje się znaczenie symboliczne lub demoniczne. W Lublinie zestawienie ich
wspólne z gmerkiem jest oryginalne, może w ten symboliczny sposób podpisano
obok mistrza jego pomocników?
Krój tych masek można porównać do rysunku masek z kościoła P. Marii w
Inowrocławiu — koniec XII — 1 poł. XIII w. i wspornika z maskami z kościoła P.
Marii w Wiślicy — ok. poł. XII w. (il. 10) itd.
18 W. Koziejowski. Sygnatury budowniczych na wieży zamku. „Kurier Lubelski” 1975 nr 96.
Ponadto autor poruszy! problem wieży lubelskiej w artykułach: Wieża gotycka czy romańska?, „Kurier
Lubelski” 1974 nr 254; Kto i kiedy zbudował wieżę na zamku lubelskim. „Kamena” 1975 nr 2.