DOI Artikel:
Starzewska, Maria: Śląskie rzemiosło artystyczne w okresie secesji
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27401#0293
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XXXV, zeszyt 4 — 1987
MARIA STARZEWSKA
ŚLĄSKIE RZEMIOSŁO ARTYSTYCZNE
W OKRESIE SECESJI
Okres secesji na Śląsku, choć nie należy do bogatych w twórczość
artystyczną, ma jednak pewne znaczenie ze względu na przyjęty wówczas przez
artystów nowy, w porównaniu do XIX w., stosunek do rzemiosła artystyczne-
go jako do jednej z gałęzi sztuki. Słaby rozwój rzemiosła artystycznego w
XIX w. miał oprócz ogólnych także i specyficzne dla Śląska przyczyny. Zajęcie
przez Prusy w XVIII w., oderwanie od źródeł inspiracji, jakimi były dotychczas
Praga czy Wiedeń, nie wpłynęły korzystnie na rozwój rzemiosła artystycznego,
a nawet w niektórych jego dziedzinach spowodowały zastój. Sekularyzacja
klasztorów (1810 r.), a więc utrata bogatych mecenasów, ograniczanie przez
rząd pruski samodzielności cechów prowadziły także do powolnego upadku
rzemiosł artystycznych. Wreszcie nowe organizacje rzemieślnicze w kon-
kurencji z licznie powstającymi fabrykami nie potrafiły przeciwdziałać coraz
wyraźniej występującym zarysowaniom między techniką a sztuką; problem ten
dla rzemiosł artystycznych miał podstawowe znaczenie.
Dopiero na przełomie XIX i XX w. idące z Anglii już od półwiecza
tendencje do odnowy rzemiosła artystycznego znalazły swoje odbicie i na
Śląsku. Pierwszym przykładem stylu secesji we Wrocławiu były malowidła
Fritza Erlera z 1899 r. w salonie muzycznym willi doktora Alberta Neissera,
którego dom był ośrodkiem kultury i sztuki w tym okresie we Wrocławiu.
W rzemiośle artystycznym nowy styl zapoczątkowało szkolnictwo. Dyrektor
Królewskiej Szkoły Sztuki i Rzemiosł Artystycznych (od 1911 r. Akademii)
Hans Poelzig, architekt, po raz pierwszy zastosował tak typowe dla okresu
secesji nowe spojrzenie na rzemiosło i sztukę, na ich wzajemny stosunek.
Pierwszą zasadą, którą wprowadził w uczelni, była łączność integralna
projektu artystycznego z technicznym wykonaniem. Prowadząc wykłady
w klasie stylistyki materiałowej, stosował jako obowiązującą, obok rysunku
i malarstwa, pracę w warsztatach. Druga zasada to równorzędny stosunek
rzemiosła artystycznego do innych gałęzi sztuki. Stąd powstała w artystycznym
środowisku wrocławskim duża różnorodność wypowiadania się artystów
w różnych dziedzinach sztuki, a cecha ta dominowała w Akademii do roku
1932, tj. do czasu, w którym zamknięto Akademię.
Tom XXXV, zeszyt 4 — 1987
MARIA STARZEWSKA
ŚLĄSKIE RZEMIOSŁO ARTYSTYCZNE
W OKRESIE SECESJI
Okres secesji na Śląsku, choć nie należy do bogatych w twórczość
artystyczną, ma jednak pewne znaczenie ze względu na przyjęty wówczas przez
artystów nowy, w porównaniu do XIX w., stosunek do rzemiosła artystyczne-
go jako do jednej z gałęzi sztuki. Słaby rozwój rzemiosła artystycznego w
XIX w. miał oprócz ogólnych także i specyficzne dla Śląska przyczyny. Zajęcie
przez Prusy w XVIII w., oderwanie od źródeł inspiracji, jakimi były dotychczas
Praga czy Wiedeń, nie wpłynęły korzystnie na rozwój rzemiosła artystycznego,
a nawet w niektórych jego dziedzinach spowodowały zastój. Sekularyzacja
klasztorów (1810 r.), a więc utrata bogatych mecenasów, ograniczanie przez
rząd pruski samodzielności cechów prowadziły także do powolnego upadku
rzemiosł artystycznych. Wreszcie nowe organizacje rzemieślnicze w kon-
kurencji z licznie powstającymi fabrykami nie potrafiły przeciwdziałać coraz
wyraźniej występującym zarysowaniom między techniką a sztuką; problem ten
dla rzemiosł artystycznych miał podstawowe znaczenie.
Dopiero na przełomie XIX i XX w. idące z Anglii już od półwiecza
tendencje do odnowy rzemiosła artystycznego znalazły swoje odbicie i na
Śląsku. Pierwszym przykładem stylu secesji we Wrocławiu były malowidła
Fritza Erlera z 1899 r. w salonie muzycznym willi doktora Alberta Neissera,
którego dom był ośrodkiem kultury i sztuki w tym okresie we Wrocławiu.
W rzemiośle artystycznym nowy styl zapoczątkowało szkolnictwo. Dyrektor
Królewskiej Szkoły Sztuki i Rzemiosł Artystycznych (od 1911 r. Akademii)
Hans Poelzig, architekt, po raz pierwszy zastosował tak typowe dla okresu
secesji nowe spojrzenie na rzemiosło i sztukę, na ich wzajemny stosunek.
Pierwszą zasadą, którą wprowadził w uczelni, była łączność integralna
projektu artystycznego z technicznym wykonaniem. Prowadząc wykłady
w klasie stylistyki materiałowej, stosował jako obowiązującą, obok rysunku
i malarstwa, pracę w warsztatach. Druga zasada to równorzędny stosunek
rzemiosła artystycznego do innych gałęzi sztuki. Stąd powstała w artystycznym
środowisku wrocławskim duża różnorodność wypowiadania się artystów
w różnych dziedzinach sztuki, a cecha ta dominowała w Akademii do roku
1932, tj. do czasu, w którym zamknięto Akademię.