DOI Artikel:
Ziółkowski, Adam: „Mur palatyński“ i Porta Mugonia: krytyka pewnej identyfikacji
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27406#0021
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom LI, zeszyt 4 - 2003
ADAM ZIÓŁKOWSKI
„MUR PALATYŃSKI” I PORTA MUGONIA
KRYTYKA PEWNEJ IDENTYFIKACJI
Najważniejszym dla badań nad początkami Rzymu wydarzeniem archeolo-
gicznym XX wieku było bez wątpienia odkrycie tzw. muru palatyńskiego
w 1988 roku. Stwierdzenie, że poczynając od trzeciej ćwierci VIII wieku
przed Chr., a więc od okresu, w którym tradycja rzymska umieszczała za-
łożenie Miasta, Palatyn, według tejże tradycji jego kolebka, otoczony był
murem biegnącym u jego stóp i skrupulatnie odnawianym przez 200 lat, aż
do rewolucji urbanistycznej „wielkiego Rzymu Tarquiniusôw”, było począt-
kiem końca pewnego sposobu uprawiania badań nad powstawaniem Rzymu.
Charakteryzował się on niemal całkowitym bagatelizowaniem źródeł pisanych,
które w najlepszym razie służyły jako magazyn cytatów dla podparcia tez
wyciąganych z materiału archeologicznego, nieraz biegunowo różnych od
tego, co mówiły teksty* 1. Niezależnie od wagi odkrycia, sposób prowadzenia
i publikowania wykopalisk, a także interpretacje znalezisk przez ich od-
krywców od początku budziły poważne zastrzeżenia. W moim artykule zajmę
się jedną z takich kontrowersyjnych interpretacji o potencjalnie daleko-
siężnych implikacjach dla odtwarzania urbanizacji Rzymu i Latium oraz dla
topografii Miasta w starożytności.
Dr hab. Adam Ziółkowski, prof. UW - Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego;
adres do korespondencji: Instytut Historyczny UW, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28,
00-325 Warszawa; e-mail: adamziol@main.amu.edu.pl
1 O odkryciu „muru palatyńskiego” i jego roli jako zwrotnego punktu w historii badań
początków Miasta zob. A. Grandazzi, La fondation de Rome. Réflexion sur l'histoire,
Paris 1991; A. Ziółkowski, Primordia urbis, w: J. W o 1 s k i, T. K o t u 1 a,
A. K u n i s z (red.). Starożytny Rzym we współczesnych badaniach. P aństw o - Społeczeństw o-
Gospodarka. Liber in memoriam Lodovici Piotrowicz, Kraków 1994, s. 11-48.
Tom LI, zeszyt 4 - 2003
ADAM ZIÓŁKOWSKI
„MUR PALATYŃSKI” I PORTA MUGONIA
KRYTYKA PEWNEJ IDENTYFIKACJI
Najważniejszym dla badań nad początkami Rzymu wydarzeniem archeolo-
gicznym XX wieku było bez wątpienia odkrycie tzw. muru palatyńskiego
w 1988 roku. Stwierdzenie, że poczynając od trzeciej ćwierci VIII wieku
przed Chr., a więc od okresu, w którym tradycja rzymska umieszczała za-
łożenie Miasta, Palatyn, według tejże tradycji jego kolebka, otoczony był
murem biegnącym u jego stóp i skrupulatnie odnawianym przez 200 lat, aż
do rewolucji urbanistycznej „wielkiego Rzymu Tarquiniusôw”, było począt-
kiem końca pewnego sposobu uprawiania badań nad powstawaniem Rzymu.
Charakteryzował się on niemal całkowitym bagatelizowaniem źródeł pisanych,
które w najlepszym razie służyły jako magazyn cytatów dla podparcia tez
wyciąganych z materiału archeologicznego, nieraz biegunowo różnych od
tego, co mówiły teksty* 1. Niezależnie od wagi odkrycia, sposób prowadzenia
i publikowania wykopalisk, a także interpretacje znalezisk przez ich od-
krywców od początku budziły poważne zastrzeżenia. W moim artykule zajmę
się jedną z takich kontrowersyjnych interpretacji o potencjalnie daleko-
siężnych implikacjach dla odtwarzania urbanizacji Rzymu i Latium oraz dla
topografii Miasta w starożytności.
Dr hab. Adam Ziółkowski, prof. UW - Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego;
adres do korespondencji: Instytut Historyczny UW, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28,
00-325 Warszawa; e-mail: adamziol@main.amu.edu.pl
1 O odkryciu „muru palatyńskiego” i jego roli jako zwrotnego punktu w historii badań
początków Miasta zob. A. Grandazzi, La fondation de Rome. Réflexion sur l'histoire,
Paris 1991; A. Ziółkowski, Primordia urbis, w: J. W o 1 s k i, T. K o t u 1 a,
A. K u n i s z (red.). Starożytny Rzym we współczesnych badaniach. P aństw o - Społeczeństw o-
Gospodarka. Liber in memoriam Lodovici Piotrowicz, Kraków 1994, s. 11-48.