DOI Artikel:
Szpindowska, Monika: Ozdoby celtyckie na ziemiach polskich
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.27406#0097
OZDOBY CELTYCKIE NA ZIEMIACH POLSKICH
95
ski sprowadzano z Czech bransolety. Miały one zazwyczaj przekrój okrągły,
ewentualnie z lekko spłaszczoną powierzchnią wewnętrzną. Zarówno ze-
wnętrzna, jak i wewnętrzna powierzchnia była gładka; różniły się jedynie
średnicą. Wytwarzano je w dwóch fazach. Początkowo ręcznie wybijano
z przygotowanych płytek kształt przyszłych bransolet. Krawędzie zrzynano
i zaokrąglano. Następnie powierzchnia, która często była dodatkowo pokryta
podłużnymi żłobkami, była szlifowana i polerowana. Mistrzowski sposób
wykończania bransolet może wskazywać na to, że szlifowanie i polerowanie
wykonywano przy użyciu wirujących tarcz ściernych44.
Z kości Celtowie wykonywali zawieszki oraz paciorki. Na terenach pol-
skich znaleziono tylko kilka wisiorków z tego surowca. Jednym z przykładów
jest zawieszka z zęba niedźwiedzia (kat. 21), który nie był dodatkowo
ozdabiany ani obrabiany, z wyjątkiem otworu służącego do zawieszania. Inną
ozdobę wykonano z kości kończyny (kat. 25). Kości długie kończyn były
łamane w celu wydobycia rdzenia. Następnie ich końce wyrównywano i szli-
fowano. Otwory wykonywano narzędziami, które można porównać ze świ-
drem45. Dekoracje na powierzchni ryto przy użyciu dłutek46.
Obydwa zakończenia kilkunastocentymetrowego fragmentu wspomnianego
wisiorka zostały równo ucięte. Przy jednym z końców nawiercono duży,
owalny otwór. Powierzchnia zewnętrzna z jednej strony zdobiona jest
szeregiem rytych kółeczek biegnących wzdłuż ozdoby.
Powyższy przegląd pozwala stwierdzić, że ludność celtycka zamieszkująca
ziemie polskie używała wielu ozdób - różnego rodzaju naszyjników, zapinek,
bransolet, klamer, obrączek. Na podstawie tego bogatego materiału można
wyodrębnić kilkanaście charakterystycznych typów ozdób, których odpowied-
niki znajdowane są na pozostałych terenach celtyckich. Jednak w stosunku
do zabytków z obszaru Europy Zachodniej nasze obiekty odznaczają się pro-
stotą i skromnością. Dotyczy to głównie ozdób z metalu. Nie znaleziono
dotychczas wyrobów, które można byłoby porównać z tak spektakularnymi
przykładami, jak chociażby ozdoby ze Snettisham.
Kończąc ten przegląd form i motywów stosowanych w ozdobach celtyc-
kich trzeba podkreślić, że ich walory dekoracyjne stanowią tylko pewien
aspekt szerokiego zagadnienia. Ozdoby pełniły bowiem istotną rolę w życiu
44 F i 1 i p, Keltové, s. 145.
45 L. S. B. L e a k e y, Working Stone, Bonę and Wood, w: Ch. Singer i in. (red.),
A History of Technology, t. 1, New York 1954, s. 141.
46 Tamże, s. 140.
95
ski sprowadzano z Czech bransolety. Miały one zazwyczaj przekrój okrągły,
ewentualnie z lekko spłaszczoną powierzchnią wewnętrzną. Zarówno ze-
wnętrzna, jak i wewnętrzna powierzchnia była gładka; różniły się jedynie
średnicą. Wytwarzano je w dwóch fazach. Początkowo ręcznie wybijano
z przygotowanych płytek kształt przyszłych bransolet. Krawędzie zrzynano
i zaokrąglano. Następnie powierzchnia, która często była dodatkowo pokryta
podłużnymi żłobkami, była szlifowana i polerowana. Mistrzowski sposób
wykończania bransolet może wskazywać na to, że szlifowanie i polerowanie
wykonywano przy użyciu wirujących tarcz ściernych44.
Z kości Celtowie wykonywali zawieszki oraz paciorki. Na terenach pol-
skich znaleziono tylko kilka wisiorków z tego surowca. Jednym z przykładów
jest zawieszka z zęba niedźwiedzia (kat. 21), który nie był dodatkowo
ozdabiany ani obrabiany, z wyjątkiem otworu służącego do zawieszania. Inną
ozdobę wykonano z kości kończyny (kat. 25). Kości długie kończyn były
łamane w celu wydobycia rdzenia. Następnie ich końce wyrównywano i szli-
fowano. Otwory wykonywano narzędziami, które można porównać ze świ-
drem45. Dekoracje na powierzchni ryto przy użyciu dłutek46.
Obydwa zakończenia kilkunastocentymetrowego fragmentu wspomnianego
wisiorka zostały równo ucięte. Przy jednym z końców nawiercono duży,
owalny otwór. Powierzchnia zewnętrzna z jednej strony zdobiona jest
szeregiem rytych kółeczek biegnących wzdłuż ozdoby.
Powyższy przegląd pozwala stwierdzić, że ludność celtycka zamieszkująca
ziemie polskie używała wielu ozdób - różnego rodzaju naszyjników, zapinek,
bransolet, klamer, obrączek. Na podstawie tego bogatego materiału można
wyodrębnić kilkanaście charakterystycznych typów ozdób, których odpowied-
niki znajdowane są na pozostałych terenach celtyckich. Jednak w stosunku
do zabytków z obszaru Europy Zachodniej nasze obiekty odznaczają się pro-
stotą i skromnością. Dotyczy to głównie ozdób z metalu. Nie znaleziono
dotychczas wyrobów, które można byłoby porównać z tak spektakularnymi
przykładami, jak chociażby ozdoby ze Snettisham.
Kończąc ten przegląd form i motywów stosowanych w ozdobach celtyc-
kich trzeba podkreślić, że ich walory dekoracyjne stanowią tylko pewien
aspekt szerokiego zagadnienia. Ozdoby pełniły bowiem istotną rolę w życiu
44 F i 1 i p, Keltové, s. 145.
45 L. S. B. L e a k e y, Working Stone, Bonę and Wood, w: Ch. Singer i in. (red.),
A History of Technology, t. 1, New York 1954, s. 141.
46 Tamże, s. 140.