DOI article:
Filarska, Barbara; Iwaszkiewicz-Wronikowska, Bożena: Chrześcijańska topografia Mediolanu w IV wieku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.27406#0166
164
BARBARA FILARSKA, BOŻENA IWASZKIEWICZ-WRONIKOWSKA
znaleźli się arianie, którzy nie chcieli - czy nie mogli - iść drogą, jaką im
wskazywał katolicki biskup, a więc zostali usunięci z bazylik, czyli miejsc
publicznych, do prywatnych pomieszczeń191.
Antyariańską wymowę miało też lansowanie kultu relikwii, chociaż nie
tylko do tego aspektu należy je sprowadzać. Być może wzniesienie Bazyliki
Apostołów i umieszczenie w niej relikwii miało być w intencji Ambrożego
jednym z ważnych posunięć w walce z dominującymi w mieście heretykami,
a nadany budowli plan krzyża miał symbolizować zwycięstwo, które w tej
walce zamierzał odnieść katolicki biskup192.
Nie mniej ważnym polem działania Ambrożego była walka z pogaństwem.
Z pewnością był to jeden z istotnych motywów, jakimi kierował się Ambro-
ży, podejmując się zadania chrystianizacji cmentarzy. O tym, że cmentarze
mediolańskie w IV wieku, a nawet i później były miejscem, w którym trwały
w najlepsze pogańskie praktyki, wiemy zarówno z opowieści Augustyna
0 tym, co spotkało Monikę, która udawała się na cmentarz, żeby spożyć przy
grobie zwyczajowy posiłek193, jak i z wykopalisk, odsłaniających wciąż po-
chodzące z tamtej epoki groby kremacyjne, wyposażone w obole Charona
1 towarzyszący zmarłym inwentarz grobowy194. Ambroży działał zarówno
zwalczając dawne zwyczaje, jak i propagując nowe, które te dawne mogły
zastąpić. Celem jego było z jednej strony skierowanie pobożności wiernych
ku Eucharystii i jałmużnie, a z drugiej - stworzenie im miejsc, w których
mogliby łączyć swe oddanie męczennikom z udziałem w ofierze euchary-
stycznej. Temu celowi służyć miały stawiane na cmentarzach bazyliki:
dedykowane męczennikom świątynie Boga. Stosunek Ambrożego do wznosze-
nia i dekorowania budowli służących kultowi jest jasno wyrażony w De
officiis: „et maxime sacerdoti hoc convenit, ornare Dei templum decore
congruo, ut etiam hoc cultu aula Domini resplendeat”195. Tam też znaj-
dujemy dowód na to, że Ambroży był gotów przeznaczyć na ten cel nawet
dochód ze sprzedaży naczyń liturgicznych196. Wciąż jednak nie wiemy,
które z budowli, oprócz Bazylik Ambrozjańskiej i Apostołów, rzeczywiście
można uznać za jego dzieło.
191 M a i e r. art. cyt., s. 91 n.
192 L e w i s, The Latin Iconography, s. 207.
193 Conf. VI, 2.
194 M. S a n n a z a r o, C. C a t t a n e o. C. R a v e d o n i, La necropoli rinve-
nuta nei cortili dell’Université Cattolica, w: La città e la sua memoria, s. 120-127.
195 De officiis II. 21 (PL 16, kol. 141).
196 Tamże II, 28 (PL 16, kol. 148).
BARBARA FILARSKA, BOŻENA IWASZKIEWICZ-WRONIKOWSKA
znaleźli się arianie, którzy nie chcieli - czy nie mogli - iść drogą, jaką im
wskazywał katolicki biskup, a więc zostali usunięci z bazylik, czyli miejsc
publicznych, do prywatnych pomieszczeń191.
Antyariańską wymowę miało też lansowanie kultu relikwii, chociaż nie
tylko do tego aspektu należy je sprowadzać. Być może wzniesienie Bazyliki
Apostołów i umieszczenie w niej relikwii miało być w intencji Ambrożego
jednym z ważnych posunięć w walce z dominującymi w mieście heretykami,
a nadany budowli plan krzyża miał symbolizować zwycięstwo, które w tej
walce zamierzał odnieść katolicki biskup192.
Nie mniej ważnym polem działania Ambrożego była walka z pogaństwem.
Z pewnością był to jeden z istotnych motywów, jakimi kierował się Ambro-
ży, podejmując się zadania chrystianizacji cmentarzy. O tym, że cmentarze
mediolańskie w IV wieku, a nawet i później były miejscem, w którym trwały
w najlepsze pogańskie praktyki, wiemy zarówno z opowieści Augustyna
0 tym, co spotkało Monikę, która udawała się na cmentarz, żeby spożyć przy
grobie zwyczajowy posiłek193, jak i z wykopalisk, odsłaniających wciąż po-
chodzące z tamtej epoki groby kremacyjne, wyposażone w obole Charona
1 towarzyszący zmarłym inwentarz grobowy194. Ambroży działał zarówno
zwalczając dawne zwyczaje, jak i propagując nowe, które te dawne mogły
zastąpić. Celem jego było z jednej strony skierowanie pobożności wiernych
ku Eucharystii i jałmużnie, a z drugiej - stworzenie im miejsc, w których
mogliby łączyć swe oddanie męczennikom z udziałem w ofierze euchary-
stycznej. Temu celowi służyć miały stawiane na cmentarzach bazyliki:
dedykowane męczennikom świątynie Boga. Stosunek Ambrożego do wznosze-
nia i dekorowania budowli służących kultowi jest jasno wyrażony w De
officiis: „et maxime sacerdoti hoc convenit, ornare Dei templum decore
congruo, ut etiam hoc cultu aula Domini resplendeat”195. Tam też znaj-
dujemy dowód na to, że Ambroży był gotów przeznaczyć na ten cel nawet
dochód ze sprzedaży naczyń liturgicznych196. Wciąż jednak nie wiemy,
które z budowli, oprócz Bazylik Ambrozjańskiej i Apostołów, rzeczywiście
można uznać za jego dzieło.
191 M a i e r. art. cyt., s. 91 n.
192 L e w i s, The Latin Iconography, s. 207.
193 Conf. VI, 2.
194 M. S a n n a z a r o, C. C a t t a n e o. C. R a v e d o n i, La necropoli rinve-
nuta nei cortili dell’Université Cattolica, w: La città e la sua memoria, s. 120-127.
195 De officiis II. 21 (PL 16, kol. 141).
196 Tamże II, 28 (PL 16, kol. 148).