DOI article:
Łysik, Maria: Wczesnochrześcijańskie baptysteria Prowansji
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.27406#0201
WCZESNOCHRZEŚCIJAŃSKIE BAPTYSTERIA PROWANSJI
199
Stan zachowania. Między 1798 a 1907 r. budowla była czterokrotnie restaurowana;
wyrównano poziomy wewnętrzne, wymieniono posadzkę, zastąpiono nowymi zaginio-
ne kolumny i kapitele. Z początku XIX w. pochodzi żebrowa kopuła nakrywająca
przestrzeń centralną. Opada ona na cztery filary w moyen appareil, które miałyby
być przerobione w 2. połowie XII w. Zabytek, będący efektem licznych prze-
kształceń, jest trudny do interpretacji. Piscina zniszczona.
Datowanie (za: B i a r n e, Venasque. Monument quadrilobé, s. 189). VI lub po-
czątek VII w. (na podstawie śladów pisciny, zaznaczonych w zaprawie murarskiej
z tłuczką ceramiczną z okresu rzymskiego).
Teksty źródłowe. Vita sancti Siffredi, w: Chronologia sanctorum et aliorum virorum
illustrum ac abbatum sacrae insulae Lerinensis, V. B a r r a 1 i (wyd.), Lyon 1613,
t. II, s. 131-141; zredagowane przypuszczalnie w czasach karolińskich; wspomina
o oratorium sancti Ioannis Baptistae, którego budowę przypisuje św. Syfrediuszowi;
za: B i a r n e J., Carpentras-Venasque, w: Topographie chrétienne des cités de la
Gaule des origines au milieu du VIII siècle, t. III, Provinces ecclésiastiques de
Vienne et d’Arles (Viennensis et Alpes Graiae et Poeninae), Paris 1986, s. 107.
Bibliografia. B i a r n e J., Carpentras-Venasque, w: Topographie chrétienne des
cités de la Gaule des origines au milieu du VIII siècle, t. III, Provinces ecclé-
siastiques de Vienne et d’Arles (Viennensis et Alpes Graiae et Poeninae), Paris 1986,
s. 101-108; tenże, Venasque. L’édifice quadrilobé, w: Guyon, Heij-
m a n s (red.), D’un monde à l'autre, s. 200; tenże, Venasque. Monument qua-
drilobé, w: D u v a 1 (red.), Les premiers monuments chrétiens, s. 186-189; Du-
ch e s n e L., Fastes épiscopaux de l’ancienne Gaule, t. I, Paris 1907, s. 271-273;
Février P.-A., Les baptistères de Provence pendant le Moyen Age, w: Actes V,
1957, s. 423-432; Guyon J., Le baptême et ses monuments, w: Naissance des
Arts chrétiens, s. 76; Khatchatrian, Les baptistères paléochrétiens, s. 139,
nr 315; Leclercq H., France. Baptistère, DACL, t. V, Paris 1923, kol. 2287-
2289; tenże, Venasque. Baptistère. Son origine, sa construction, DACL, t. XV,
Paris 1952, kol. 2928-2937; R i s t o w, Frühchristliche Baptisterien, s. 221.
XIX. VIENNE, dep. Isère (Vienna, Civitas Viennensium, prov. Viennensis).
Lokalizacja. Pierwotny zespół biskupi przypuszczalnie znajdował się, jak dziś,
w centrum miasta, w niewielkiej odległości na północ w stosunku do istniejącej
obecnie średniowiecznej katedry św. Maurycego, po drugiej stronie antycznej drogi.
Baptysterium przylegające do kościoła biskupiego zajmowałoby miejsce kaplicy św.
Jana Chrzciciela wzniesionej w XII w.
Opis (na podstawie tekstów źródłowych). Stare baptysterium występuje w tekstach
jako ruina. Baptysterium odbudowane przez bpa Awita to budowla być może o pla-
nie kolistym, hipotetycznie połączona z innymi budynkami, mająca piętro i centralną
199
Stan zachowania. Między 1798 a 1907 r. budowla była czterokrotnie restaurowana;
wyrównano poziomy wewnętrzne, wymieniono posadzkę, zastąpiono nowymi zaginio-
ne kolumny i kapitele. Z początku XIX w. pochodzi żebrowa kopuła nakrywająca
przestrzeń centralną. Opada ona na cztery filary w moyen appareil, które miałyby
być przerobione w 2. połowie XII w. Zabytek, będący efektem licznych prze-
kształceń, jest trudny do interpretacji. Piscina zniszczona.
Datowanie (za: B i a r n e, Venasque. Monument quadrilobé, s. 189). VI lub po-
czątek VII w. (na podstawie śladów pisciny, zaznaczonych w zaprawie murarskiej
z tłuczką ceramiczną z okresu rzymskiego).
Teksty źródłowe. Vita sancti Siffredi, w: Chronologia sanctorum et aliorum virorum
illustrum ac abbatum sacrae insulae Lerinensis, V. B a r r a 1 i (wyd.), Lyon 1613,
t. II, s. 131-141; zredagowane przypuszczalnie w czasach karolińskich; wspomina
o oratorium sancti Ioannis Baptistae, którego budowę przypisuje św. Syfrediuszowi;
za: B i a r n e J., Carpentras-Venasque, w: Topographie chrétienne des cités de la
Gaule des origines au milieu du VIII siècle, t. III, Provinces ecclésiastiques de
Vienne et d’Arles (Viennensis et Alpes Graiae et Poeninae), Paris 1986, s. 107.
Bibliografia. B i a r n e J., Carpentras-Venasque, w: Topographie chrétienne des
cités de la Gaule des origines au milieu du VIII siècle, t. III, Provinces ecclé-
siastiques de Vienne et d’Arles (Viennensis et Alpes Graiae et Poeninae), Paris 1986,
s. 101-108; tenże, Venasque. L’édifice quadrilobé, w: Guyon, Heij-
m a n s (red.), D’un monde à l'autre, s. 200; tenże, Venasque. Monument qua-
drilobé, w: D u v a 1 (red.), Les premiers monuments chrétiens, s. 186-189; Du-
ch e s n e L., Fastes épiscopaux de l’ancienne Gaule, t. I, Paris 1907, s. 271-273;
Février P.-A., Les baptistères de Provence pendant le Moyen Age, w: Actes V,
1957, s. 423-432; Guyon J., Le baptême et ses monuments, w: Naissance des
Arts chrétiens, s. 76; Khatchatrian, Les baptistères paléochrétiens, s. 139,
nr 315; Leclercq H., France. Baptistère, DACL, t. V, Paris 1923, kol. 2287-
2289; tenże, Venasque. Baptistère. Son origine, sa construction, DACL, t. XV,
Paris 1952, kol. 2928-2937; R i s t o w, Frühchristliche Baptisterien, s. 221.
XIX. VIENNE, dep. Isère (Vienna, Civitas Viennensium, prov. Viennensis).
Lokalizacja. Pierwotny zespół biskupi przypuszczalnie znajdował się, jak dziś,
w centrum miasta, w niewielkiej odległości na północ w stosunku do istniejącej
obecnie średniowiecznej katedry św. Maurycego, po drugiej stronie antycznej drogi.
Baptysterium przylegające do kościoła biskupiego zajmowałoby miejsce kaplicy św.
Jana Chrzciciela wzniesionej w XII w.
Opis (na podstawie tekstów źródłowych). Stare baptysterium występuje w tekstach
jako ruina. Baptysterium odbudowane przez bpa Awita to budowla być może o pla-
nie kolistym, hipotetycznie połączona z innymi budynkami, mająca piętro i centralną