DOI issue:
Malarstwo
DOI article:Kuczyńska, Agnieszka: Historia kurtyny teatralnej
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.37083#0123
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom LV, zeszyt 4 - 2007
AGNIESZKA KUCZYŃSKA
HISTORIA KURTYNY TEATRALNEJ*
Wiadomo z pewnością, że kurtyn teatralnych używano w starożytnym
Rzymie. Wiadomo też, że istniały wówczas dwa rodzaje kurtyn - aulaeum
i siparium* 1.
Obydwa rodzaje wymieniają starożytni autorzy. Jednak wzmianki te są
zbyt skąpe, aby można było na ich podstawie pokusić się o pełną rekonstruk-
cję wyglądu i funkcjonowania kurtyn. Także badania archeologiczne nie roz-
strzygają jednoznacznie wszystkich problemów.
Siparium, w odróżnieniu od auleum, było zasłoną niewielkich rozmiarów
mocowaną od góry, podnoszoną lub rozsuwaną na boki. Zasłaniano nim frag-
menty frons scaene. Ten rodzaj kurtyny (gr. 7iapa7i8Taa/xa) znany był już
w teatrze hellenistycznym2 i służył do zasłaniania dekoracji niepotrzebnych
w danym momencie sztuki. Siparium widać na reliefie z Neapolu (il. 1),
Artykuł stanowi fragment pracy doktorskiej Malowane kurtyny teatralne Henryka Siemi-
radzkiego napisanej pod kierunkiem prof. dr. hab. Wiesława Juszczaka w Instytucie Sztuki
PAN w Warszawie.
Dr AGNIESZKA Kuczyńska - adiunkt Zakładu Porównawczej Historii Sztuki, Instytut
Kulturoznawstwa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej; e-mail: agakuczynska@wp.pl
1 Na temat kurtyny w starożytnym teatrze rzymskim zob.: M. B i e b e r, The History
of the Greek and Roman Theatre, Princeton 1971, s. 179-181; G. B e a r e, The Roman
Stage: A Short History of Latin Drama in the Time of the Republic, London 1978, s. 270-271;
Vorhang, [w:] Realenzyklopddie der Klassischen Altertumswissenschaft, t. I-XIX, red. A. Pauly,
G. Wissowa, W. Kroll, t. II 2, Stuttgart 1949, szp. 2399 nn.; sipario, [w;] Enciclopedia dello
Spettacolo, t. IX, Roma 1959, szp. 1-2.
2 B i e b e r, dz. cyt., s. 180. Natomiast w odniesieniu do greckiego teatru okresu kla-
sycznego nie dopuszcza się takiej możliwości. Por. S. S r e b r n y, Teatr grecki i polski,
Warszawa 1984, s. 59, 347, 374. Warto zauważyć, że słowem 7tapa7tfexaaąa określano rów-
nież tkaniny zasłaniające posągi bóstw w greckich świątyniach. Pauzaniasz {Wędrówki po
Helladzie, V, 12) wymienia zasłonę ofiarowaną świątyni Zeusa w Olimpii przez Antiochusa,
którą podnoszono do góry, i zestawia ten sposób manewrowania z tkaniną w świątyni Diany
w Efezie, która odsłaniała posąg, opadając na ziemię, kiedy, rozluźniono sznury.
Tom LV, zeszyt 4 - 2007
AGNIESZKA KUCZYŃSKA
HISTORIA KURTYNY TEATRALNEJ*
Wiadomo z pewnością, że kurtyn teatralnych używano w starożytnym
Rzymie. Wiadomo też, że istniały wówczas dwa rodzaje kurtyn - aulaeum
i siparium* 1.
Obydwa rodzaje wymieniają starożytni autorzy. Jednak wzmianki te są
zbyt skąpe, aby można było na ich podstawie pokusić się o pełną rekonstruk-
cję wyglądu i funkcjonowania kurtyn. Także badania archeologiczne nie roz-
strzygają jednoznacznie wszystkich problemów.
Siparium, w odróżnieniu od auleum, było zasłoną niewielkich rozmiarów
mocowaną od góry, podnoszoną lub rozsuwaną na boki. Zasłaniano nim frag-
menty frons scaene. Ten rodzaj kurtyny (gr. 7iapa7i8Taa/xa) znany był już
w teatrze hellenistycznym2 i służył do zasłaniania dekoracji niepotrzebnych
w danym momencie sztuki. Siparium widać na reliefie z Neapolu (il. 1),
Artykuł stanowi fragment pracy doktorskiej Malowane kurtyny teatralne Henryka Siemi-
radzkiego napisanej pod kierunkiem prof. dr. hab. Wiesława Juszczaka w Instytucie Sztuki
PAN w Warszawie.
Dr AGNIESZKA Kuczyńska - adiunkt Zakładu Porównawczej Historii Sztuki, Instytut
Kulturoznawstwa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej; e-mail: agakuczynska@wp.pl
1 Na temat kurtyny w starożytnym teatrze rzymskim zob.: M. B i e b e r, The History
of the Greek and Roman Theatre, Princeton 1971, s. 179-181; G. B e a r e, The Roman
Stage: A Short History of Latin Drama in the Time of the Republic, London 1978, s. 270-271;
Vorhang, [w:] Realenzyklopddie der Klassischen Altertumswissenschaft, t. I-XIX, red. A. Pauly,
G. Wissowa, W. Kroll, t. II 2, Stuttgart 1949, szp. 2399 nn.; sipario, [w;] Enciclopedia dello
Spettacolo, t. IX, Roma 1959, szp. 1-2.
2 B i e b e r, dz. cyt., s. 180. Natomiast w odniesieniu do greckiego teatru okresu kla-
sycznego nie dopuszcza się takiej możliwości. Por. S. S r e b r n y, Teatr grecki i polski,
Warszawa 1984, s. 59, 347, 374. Warto zauważyć, że słowem 7tapa7tfexaaąa określano rów-
nież tkaniny zasłaniające posągi bóstw w greckich świątyniach. Pauzaniasz {Wędrówki po
Helladzie, V, 12) wymienia zasłonę ofiarowaną świątyni Zeusa w Olimpii przez Antiochusa,
którą podnoszono do góry, i zestawia ten sposób manewrowania z tkaniną w świątyni Diany
w Efezie, która odsłaniała posąg, opadając na ziemię, kiedy, rozluźniono sznury.