DOI Heft:
Recenzje
DOI Artikel:Gombin, Krzysztof: [Rezension von: Radzyń Podlaski. Miasto i rezydencja, red. Grażyna Michalska i Dominika Leszczyńska, Radzyń Podlaski 2011]
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37080#0306
304
RECENZJE
Podobnie ważny jest tekst autorstwa Jakuba Sity, w którym zaprezentował on
próbę interpretacji rzeźb na radzyńskiej oranżerii (czego nikt przed nim nie dokonał)
oraz rozszerzenie interpretacji rzeźb elewacji ogrodowej. Odczytanie puttów na oran-
żerii jako personifikacji pór roku związanych z uprawą i zbiorami (Wiosna, Lato,
Jesień), jest przekonujące. Oczywiście, niezależnie od tego pamiętać należy, że oran-
żeria powinna być rozpatrywana łącznie z posągami Herkulesów na radzyńskich
bramach, gdyż owoce cytrusowe utożsamiano ze złotymi jabłkami Hesperyd, a więc
oranżeria miała taki sam wyraz symboliczny, jak posąg Herkulesa.
Na wyróżnienie w omawianej publikacji zasługują też teksty Krystyny Gutow-
skiej-Dudek i Magdaleny Gutowskiej oraz Joanny Kowalik. Szkoda, że ten ostatni,
oparty na najnowszej literaturze przedmiotu, rzetelnie zebranej i opracowanej, nie
znalazł się na początku, gdyż stanowi doskonały wstęp do innych artykułów. Prze-
chodząc do uwag polemicznych, szkoda, że pominięto całkowicie XVIII-wieczne
dzieje kościoła p.w. Trójcy Świętej oraz najnowszą literaturę dotykającą tej próbie-
matyki, np. książkę Michała Kurzeja , który pisze, że elewacje kaplic zostały praw-
dopodobnie przekształcone w XVIII wieku, o czym świadczyć mogą ich płaskie
podziały i szczyty z wybrzuszonym gzymsem, cenne byłoby odniesienie się do tej
tezy. Krystyna Gutowska-Dudek i Magdalena Gutowska oraz Jeremi Królikowski
podają w bibliografiach swoich artykułów pracę Tomasza Dziubeckiego (Programy
symboliczne i funkcje ceremonialne rezydencji magnackich. Puławy-Biały stok-Radzyń
Podlaski-Lubartów w latach 1730-60, Warszawa 2010), o której Anna Oleńska ostat-
nio napisała: „nieścisłości i stwierdzenia nieznajdujące pokrycia w źródłach utrudnia-
ją ustosunkowanie się do waloru naukowego tej książki” ; autor niniejszego tekstu
oczywiście również podpisuje się pod tymi słowami. Książka T. Dziubeckiego nie
powinna być cytowana, wprowadzanie do powszechnego obiegu tej publikacji, bez
odpowiedniego komentarza, uważam za szkodliwe, zwłaszcza w pracach skierowa-
nych nie tylko do specjalistów. Na szczęście dla publikacji o Radzyniu Autorzy ogra-
niczyli się jedynie do przywołania książki T. Dziubeckiego w bibliografii, bez wyko-
rzystania jej w swoich tekstach.
Dorota Papę umieściła w bibliografii (s. 134) następujący zapis: „Listy A. Woź-
niakowskiego do J. Fontany z 26 V 1755 r. oryg. AGAD Archiwum Roskie,
XVI/21”. Oczywiście nie można wykluczyć, że Autorka znalazła listy nieznanego
dotąd A. Woźniakowskiego, pisane do Jakuba Fonatany 26 V 1755, byłaby to rewe-
lacja, godna odrębnego artykułu. Bardziej prawdopodobne wydaje mi się, że chodzi
o zacytowany, i to z błędem, za Aldoną Bartczakową2 * 4, list Adama Woźniackiego
do Jakuba Fontany z 26 V 1755 r., przechowywany obecnie w Archiwum Głównym
Akt Dawnych (Archiwum Publicznym Potockich, sygn. 170).
2
M. Kurzej, Jan Wolff. Monografia architekta w świetle analizy prefabrykowanych
elementów dekoracji sztukatorskich, Kraków 2009, s. 62.
' A. O 1 e ń s k a, Jan Klemens Branicki „Sarmata Nowoczesny”. Kreowanie wizerunku
poprzez sztukę, Warszawa 2011, s. 17.
4 A. Bartczaków a, Jakub Fontana architekt warszawski XVIII wieku, Warszawa
1970, s. 111.
RECENZJE
Podobnie ważny jest tekst autorstwa Jakuba Sity, w którym zaprezentował on
próbę interpretacji rzeźb na radzyńskiej oranżerii (czego nikt przed nim nie dokonał)
oraz rozszerzenie interpretacji rzeźb elewacji ogrodowej. Odczytanie puttów na oran-
żerii jako personifikacji pór roku związanych z uprawą i zbiorami (Wiosna, Lato,
Jesień), jest przekonujące. Oczywiście, niezależnie od tego pamiętać należy, że oran-
żeria powinna być rozpatrywana łącznie z posągami Herkulesów na radzyńskich
bramach, gdyż owoce cytrusowe utożsamiano ze złotymi jabłkami Hesperyd, a więc
oranżeria miała taki sam wyraz symboliczny, jak posąg Herkulesa.
Na wyróżnienie w omawianej publikacji zasługują też teksty Krystyny Gutow-
skiej-Dudek i Magdaleny Gutowskiej oraz Joanny Kowalik. Szkoda, że ten ostatni,
oparty na najnowszej literaturze przedmiotu, rzetelnie zebranej i opracowanej, nie
znalazł się na początku, gdyż stanowi doskonały wstęp do innych artykułów. Prze-
chodząc do uwag polemicznych, szkoda, że pominięto całkowicie XVIII-wieczne
dzieje kościoła p.w. Trójcy Świętej oraz najnowszą literaturę dotykającą tej próbie-
matyki, np. książkę Michała Kurzeja , który pisze, że elewacje kaplic zostały praw-
dopodobnie przekształcone w XVIII wieku, o czym świadczyć mogą ich płaskie
podziały i szczyty z wybrzuszonym gzymsem, cenne byłoby odniesienie się do tej
tezy. Krystyna Gutowska-Dudek i Magdalena Gutowska oraz Jeremi Królikowski
podają w bibliografiach swoich artykułów pracę Tomasza Dziubeckiego (Programy
symboliczne i funkcje ceremonialne rezydencji magnackich. Puławy-Biały stok-Radzyń
Podlaski-Lubartów w latach 1730-60, Warszawa 2010), o której Anna Oleńska ostat-
nio napisała: „nieścisłości i stwierdzenia nieznajdujące pokrycia w źródłach utrudnia-
ją ustosunkowanie się do waloru naukowego tej książki” ; autor niniejszego tekstu
oczywiście również podpisuje się pod tymi słowami. Książka T. Dziubeckiego nie
powinna być cytowana, wprowadzanie do powszechnego obiegu tej publikacji, bez
odpowiedniego komentarza, uważam za szkodliwe, zwłaszcza w pracach skierowa-
nych nie tylko do specjalistów. Na szczęście dla publikacji o Radzyniu Autorzy ogra-
niczyli się jedynie do przywołania książki T. Dziubeckiego w bibliografii, bez wyko-
rzystania jej w swoich tekstach.
Dorota Papę umieściła w bibliografii (s. 134) następujący zapis: „Listy A. Woź-
niakowskiego do J. Fontany z 26 V 1755 r. oryg. AGAD Archiwum Roskie,
XVI/21”. Oczywiście nie można wykluczyć, że Autorka znalazła listy nieznanego
dotąd A. Woźniakowskiego, pisane do Jakuba Fonatany 26 V 1755, byłaby to rewe-
lacja, godna odrębnego artykułu. Bardziej prawdopodobne wydaje mi się, że chodzi
o zacytowany, i to z błędem, za Aldoną Bartczakową2 * 4, list Adama Woźniackiego
do Jakuba Fontany z 26 V 1755 r., przechowywany obecnie w Archiwum Głównym
Akt Dawnych (Archiwum Publicznym Potockich, sygn. 170).
2
M. Kurzej, Jan Wolff. Monografia architekta w świetle analizy prefabrykowanych
elementów dekoracji sztukatorskich, Kraków 2009, s. 62.
' A. O 1 e ń s k a, Jan Klemens Branicki „Sarmata Nowoczesny”. Kreowanie wizerunku
poprzez sztukę, Warszawa 2011, s. 17.
4 A. Bartczaków a, Jakub Fontana architekt warszawski XVIII wieku, Warszawa
1970, s. 111.