DOI Heft:
I. Rozprawy
DOI Artikel:Rzepińska, Maria: Osobliwe charty Sigismonda Malatesty: próba interpretacji fresku Piera della Francesca w Rimini
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13397#0016
10
MARIA RZEPIŃSKA
1. Piero delia Francesca, Sw. Zygmunt i Pandolfo Malatesta, fresk 1451. Rimini, Tcmpio Malatestiano
zany ideowo, nie jest dodatkiem późniejszym, lecz powstawał z nią razem. Myśl Piera i Albertiego są tu
równoległe"23.
Twierdzenie to — po raz pierwszy postawione —jest bardzo doniosłe dla interpretacji dzieła. Przy-
pomnieć tu trzeba, że scena ukazana na fresku posiada jakby trzy równorzędne segmenty kompozycyjne:
św. Zygmunt, Malatcsto, para psów. Monumentalność i hieratyczność oraz heraldyczny układ tej pary
zwracał uwagę wielu historyków sztuki.Trzeba tu zaznaczyć jeszcze jeden moment dotychczas nie podno-
szony. Mianowicie jakkolwiek głębia perspektywiczna obrazu jest nierealnie płytka, dzieli się wyraźnie
na trzy plany. Na pierwszym najbliższym z nich umieszczone są charty, na drugim Malatesta, na trzecim
św. Zygmunt. Nie jest możliwe, aby takie rozmieszczenie akcentów kompozycyjnych było przypadkowe
lub aby nadanie takiej hicratyczności grupie psów było dyktowane tylko względami formalnymi.
W sztuce włoskiej nie mamy przykładu dzieła, gdzie psy występowałyby w takiej roli, stanowiąc
element równoważny kompozycyjnie Zarówno wobec patrona, jak fundatora. Dotyczy to fresków i obra-
zów wotywnych w ściślejszym znaczeniu tego słowa oraz epitafiów i obrazów fundacyjnych24.
W wotywnych obrazach włoskich zwierzę występuje w ogóle tylko wtedy, gdy związane jest bezpo-
średnio z treścią ex voto2S. Toteż nie jest przypadkiem, że badacze wyrażali zdziwienie obenością psów —
i to tak Wyeksponowanych i majestatycznych — na fresku w Rimini. Musiały się one tam znaleźć na skutek
jakiejś szczególnej intencji. Tajemnicze charty Malatesty stanowią jeden z najważniejszych kluczy
23 C. Brandi, U Tempio Malatestiano, Torino 1956, s. 22—27.
24 L.K. Rettenbach, Das Votivbilâ, Miinchen 1958, s. 13. Co do ikonografii psa w XV w. por. R. van Marle, Icono-
graphie de l'art profane au Moyen Age et la Renaissance, La Haye 1931. Autor nie podaje przykładów obrazów wotywnych.
23 Np. koń w obrazie będącym podziękowaniem za uratowanie od upadku z konia, wilk w obrazie dziękczynnym za ura-
towanie z wilczej paszczy itp. Por. materiał od XIV do XIX w. zebrany przez A. Ciaronchi, E. Mori, Le tavolette votive
italiane, Udine 1960.
MARIA RZEPIŃSKA
1. Piero delia Francesca, Sw. Zygmunt i Pandolfo Malatesta, fresk 1451. Rimini, Tcmpio Malatestiano
zany ideowo, nie jest dodatkiem późniejszym, lecz powstawał z nią razem. Myśl Piera i Albertiego są tu
równoległe"23.
Twierdzenie to — po raz pierwszy postawione —jest bardzo doniosłe dla interpretacji dzieła. Przy-
pomnieć tu trzeba, że scena ukazana na fresku posiada jakby trzy równorzędne segmenty kompozycyjne:
św. Zygmunt, Malatcsto, para psów. Monumentalność i hieratyczność oraz heraldyczny układ tej pary
zwracał uwagę wielu historyków sztuki.Trzeba tu zaznaczyć jeszcze jeden moment dotychczas nie podno-
szony. Mianowicie jakkolwiek głębia perspektywiczna obrazu jest nierealnie płytka, dzieli się wyraźnie
na trzy plany. Na pierwszym najbliższym z nich umieszczone są charty, na drugim Malatesta, na trzecim
św. Zygmunt. Nie jest możliwe, aby takie rozmieszczenie akcentów kompozycyjnych było przypadkowe
lub aby nadanie takiej hicratyczności grupie psów było dyktowane tylko względami formalnymi.
W sztuce włoskiej nie mamy przykładu dzieła, gdzie psy występowałyby w takiej roli, stanowiąc
element równoważny kompozycyjnie Zarówno wobec patrona, jak fundatora. Dotyczy to fresków i obra-
zów wotywnych w ściślejszym znaczeniu tego słowa oraz epitafiów i obrazów fundacyjnych24.
W wotywnych obrazach włoskich zwierzę występuje w ogóle tylko wtedy, gdy związane jest bezpo-
średnio z treścią ex voto2S. Toteż nie jest przypadkiem, że badacze wyrażali zdziwienie obenością psów —
i to tak Wyeksponowanych i majestatycznych — na fresku w Rimini. Musiały się one tam znaleźć na skutek
jakiejś szczególnej intencji. Tajemnicze charty Malatesty stanowią jeden z najważniejszych kluczy
23 C. Brandi, U Tempio Malatestiano, Torino 1956, s. 22—27.
24 L.K. Rettenbach, Das Votivbilâ, Miinchen 1958, s. 13. Co do ikonografii psa w XV w. por. R. van Marle, Icono-
graphie de l'art profane au Moyen Age et la Renaissance, La Haye 1931. Autor nie podaje przykładów obrazów wotywnych.
23 Np. koń w obrazie będącym podziękowaniem za uratowanie od upadku z konia, wilk w obrazie dziękczynnym za ura-
towanie z wilczej paszczy itp. Por. materiał od XIV do XIX w. zebrany przez A. Ciaronchi, E. Mori, Le tavolette votive
italiane, Udine 1960.