DOI Heft:
I. Rozprawy
DOI Artikel:Polak-Trajdos, Ewa: Twórczość Mistrza Maciejowickiego na tle malarstwa rejonu sądeckiego XV wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13397#0064
58
EWA POLAK-TRAJDOS
14. Warsztat Mistrza Maciejowickiego, Tryptyk Św. Mikołaja z Zarzecza
Jedną z cech charakterystycznych postaci in throno, prócz ceremonialnej, frontalnej pozy, była symet-
ryczność rysów, nadawanie im niemal bizantyńskiej sztywności. Taki był zasadniczy kanon postaci tronu-
jących w malarstwie sądeckim. Tego warunku nie spełniają, uważani za wzór przez Dobrowolskiego,
ani biskupi z krużganków franciszkańskich z 1436 г., ani późniejsi z 1440 i 1450 r. W zachowanym fragmen-
cie portretu biskupa Tomasza Strzcmpińskicgo z ok. 1460 r. wprawdzie widzimy podobną konstrukcję
ławy-tronu jak w obrazie Sw. Zofii z Grybowa, ale sama postać ustawiona jest lewym bokiem do widza,
w pozie en trois quarts. Nie można przy tym wiedzieć, jaki typ twarzy charakteryzował Strzempińskiego, ta
bowiem część fresku jest uszkodzona. Stylowa zbieżność wymienionych dwóch przedstawień, jak to
podkreśla Dobrowolski, ogranicza się więc do akcesoriów i fałdów związanych z duchem czasu. Natomiast
zasadniczy trzon kompozycji, ów sądecki schemat frontalnie usztywnionej postaci, nadal jest obcy mala-
rzom fresków franciszkańskich w Krakowie (il. 16). Wydłużone oblicza biskupów z krużganków francisz-
kańskich, z migdałowo wykrojonymi oczyma, o semickich nosach, nie mogły być wzorcem dla sądec-
kiego typu reprezentacyjnego. Były one raczej źródłem inspiracji dla Mistrza Tryptyku Sw. Trójcy z ka-
tedry wawelskiej ijego kręgu.160 Wystarczy porównać biskupa Grota czy Nankiera z Chórami świętych awer-
su tryptyku świętokrzyskiego czy z posągiem św. Idziego z kościoła parafialnego w Bardiowie, który jako
pozostała część ołtarza głównego wiąże się stylowo z warsztatem tryptyku Św. Trójcy. Między obrazami
biskupów na tronach Z krużganków franciszkańskich a postaciami tronującymi z rejonu sądeckiego, do
którego zaliczamy także śląski ołtarz Św. Mikołaja z Zarzecza z około 1440 r. i słowacki Św. Zofii z Sasovej,
nie znajdujemy przedstawień pośrednich, które by świadczyły o metamorfozie swobodnych w układzie
wzorów krakowskich w sztywny kanon sądecki. Nie jest tym etapem przejściowym Sw. Mikołaj z Zarze-
cza. Dobrowolski przez zestawienie biskupa Jana Grota ze św. Mikołajem z Zarzecza uwypuklił mimowol-
nie istotne różnice między tymi ujęciami. Jest zastanawiające, że mimo stosunkowo niewielkiej rozpiętości
E. Polak-Trajdos, Dzieje twórczości Jakuba z Nowego Sącza, [w:] Rocznik sądecki, t. 12, N. Sącz 1971, s. 561.
EWA POLAK-TRAJDOS
14. Warsztat Mistrza Maciejowickiego, Tryptyk Św. Mikołaja z Zarzecza
Jedną z cech charakterystycznych postaci in throno, prócz ceremonialnej, frontalnej pozy, była symet-
ryczność rysów, nadawanie im niemal bizantyńskiej sztywności. Taki był zasadniczy kanon postaci tronu-
jących w malarstwie sądeckim. Tego warunku nie spełniają, uważani za wzór przez Dobrowolskiego,
ani biskupi z krużganków franciszkańskich z 1436 г., ani późniejsi z 1440 i 1450 r. W zachowanym fragmen-
cie portretu biskupa Tomasza Strzcmpińskicgo z ok. 1460 r. wprawdzie widzimy podobną konstrukcję
ławy-tronu jak w obrazie Sw. Zofii z Grybowa, ale sama postać ustawiona jest lewym bokiem do widza,
w pozie en trois quarts. Nie można przy tym wiedzieć, jaki typ twarzy charakteryzował Strzempińskiego, ta
bowiem część fresku jest uszkodzona. Stylowa zbieżność wymienionych dwóch przedstawień, jak to
podkreśla Dobrowolski, ogranicza się więc do akcesoriów i fałdów związanych z duchem czasu. Natomiast
zasadniczy trzon kompozycji, ów sądecki schemat frontalnie usztywnionej postaci, nadal jest obcy mala-
rzom fresków franciszkańskich w Krakowie (il. 16). Wydłużone oblicza biskupów z krużganków francisz-
kańskich, z migdałowo wykrojonymi oczyma, o semickich nosach, nie mogły być wzorcem dla sądec-
kiego typu reprezentacyjnego. Były one raczej źródłem inspiracji dla Mistrza Tryptyku Sw. Trójcy z ka-
tedry wawelskiej ijego kręgu.160 Wystarczy porównać biskupa Grota czy Nankiera z Chórami świętych awer-
su tryptyku świętokrzyskiego czy z posągiem św. Idziego z kościoła parafialnego w Bardiowie, który jako
pozostała część ołtarza głównego wiąże się stylowo z warsztatem tryptyku Św. Trójcy. Między obrazami
biskupów na tronach Z krużganków franciszkańskich a postaciami tronującymi z rejonu sądeckiego, do
którego zaliczamy także śląski ołtarz Św. Mikołaja z Zarzecza z około 1440 r. i słowacki Św. Zofii z Sasovej,
nie znajdujemy przedstawień pośrednich, które by świadczyły o metamorfozie swobodnych w układzie
wzorów krakowskich w sztywny kanon sądecki. Nie jest tym etapem przejściowym Sw. Mikołaj z Zarze-
cza. Dobrowolski przez zestawienie biskupa Jana Grota ze św. Mikołajem z Zarzecza uwypuklił mimowol-
nie istotne różnice między tymi ujęciami. Jest zastanawiające, że mimo stosunkowo niewielkiej rozpiętości
E. Polak-Trajdos, Dzieje twórczości Jakuba z Nowego Sącza, [w:] Rocznik sądecki, t. 12, N. Sącz 1971, s. 561.