Rocznik Historii Sztuki (9.1973)

62

ËWA POLÀK-TRAJDOS

skich. Raczej było odwrotnie, że
artyści małopolscy byli ściągani na
Spisz i do Słowacji w celu wykonania
określonych dzieł 166. Genetyczne
niemal pokrewieństwo twórczości
Mistrza Maciej o wickiego z malar-
stwem sądeckim wskazuje na to, że R
nie był on zawieszony w próżni, lecz \\
pozostawał w ścisłym kontakcie ze
środowiskiem sądeckim i prawdopo- y~
dobnie kształtował jego oblicze. ł^Jj|fjj
Mistrz o tak wyrazistej indywidual- I
ności artystycznej nie chciałby działać i ' . <J

w prowincjonalnych warsztatach spis- IcJ^j
kich, gdyby nie miał własnego atelier KSSĘ<
w centrum ówczesnego świata kultu- i^Sf ł

ralnego. Jego dzieła spiskie z Macie- %ś!^*m
jowic, Niedzicy, Granasteru, Bardio- шу^Ш
wa (skrzydła zaginionego ołtarza ze I vjj

świętymi z Koszyc były, jak pisaliś- МУ^И
my, prawdopodobnie przywiezione
z Bardiowa) są wyraźnie skupione na уЫё!
terenach albo należących do zastawu
polskiego, albo leżących na głównych I vi

szlakach wiodących do Małopol- |№
ski (il. 18). Gdyby nawet okazało się,
że skrzydła ze świętymi należały do L»J
ołtarza zamówionego przez Koszyce, JP%?
wówczas też związek Mistrza Macie-
jowickiego z polską sztuką byłby f-*""** TT
oczywisty. Koszyce bowiem stano- f£p^"^^
wiły centrum strzechy budowlanej % Ç»

składającej się z wielu budowniczych g ^f^ÔtîÛ (ШПЮШ! ttÛt

polskich, a malarzami w katedrze
koszyckiej byli między innymi Miko- 1<?. Adoracja Dziecka, Mszał nr 2 (1440—1450), Archiwum kapitulne na Wawelu
łaj z Bochni czy Piotr Polonus. Te w Krak°wie

szlaki artystyczne dowodzą, że punkt

ciężkości ewolucji twórczej Mistrza Maciej o wickiego należy przenieść z Górnych Węgier na teren
Kotliny Sądeckiej, gdzie znajdujemy dzieła związane z jego sztuką. Podobnie jak później żyjący Jakub
z Sącza, jednocześnie obywatel krakowski i sądecki, mógł Mistrz Maciejowicki przekazywać swoje dzieła
do krajów zakarpackich bądź jeździć, by wykonywać zamówienia dla kościołów znajdujących się zarów-
no na terenach zastawionych Polsce, jak i dalej167. Znany jest pęd artystów polskich do wędrówek,
szczególnie na południe, w okresie ekspansji dynastii Jagiellonów na te tereny. Jednocześnie wiadomo,
że nawet zamożne i duże miasta, takie jak Bardiów, Preszów, Sabinów czy Koszyce, sprowadzały
artystów z innych krajów, najwięcej z Małopolski i Śląska. Tak np. Bardiów — Jakuba z Nowego
Sącza, jego współpracownika Mikołaja ze Śląska, Teofila Stanczela z Jarosławia, Preszów — Wawrzyń-

166 Polak-Trajdos, Więzi artystyczne..., s. 98, 148.

167 E. Trajdos, Siadem Mistrza warsztatu ołtarza Św. Trójcy na Wawelu, „Nasza Przeszłość", Kraków, t. 25: 1966; Polak-
-Trajdos, Więzi artystyczne..., s. 109, 110, 116. W 1444 r. wymieniony jest w archiwach miasta Koszyc Mistrz Paweł z Sącza.
Czyżby pod zastępczym mianem Mistrza Maciej o wickiego ukrywał się właśnie ten artysta? Gdybyśmy przyjęli tę hipotezę,
wówczas można by przypuścić, że skrzydła ze świętymi nie były przewiezione z Bardiowa, jak sugerował Csanky, lecz po-
wstały jako fragment większego ołtarza zamówionego u naszego Mistrza przez Koszyce; E. Marosi, Beitràge zur Baugeschichte
der St. Elisabeth Pfarrkirche von Kassa, „Acta Historiae Artium", t. 10: 1964, z. 3—4, s. 240.