Rocznik Historii Sztuki (10.1974)

182

EWA SMULIKOWSKA

3. Kopia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, Umienie, pow. kolski, koniec XVI w.

Po wymienionej konserwacji, przeprowadzonej, jak wiadomo, w Krakowie, na koszt Władysława
Jagiełły, w latach 1430—1434 (być może w dwóch etapach), obraz „ozdobiony złotem i srebrem", jak
określają źródła15, „został oddany braciom". Ozdoby te, zachowane do dziś, są stosunkowo najlepiej
znane dzięki kilku publikacjom16, z których najpełniejszą jest poświęcone im osobne studium pióra B. Przy-
byszewskiego. Składają się one z pięciu grawerowanych blach srebrnych złoconych, wypełniających
w tradycyjny, przeniesiony z Rusi sposób tło obrazu oraz trybowanych promienistych nimbów z falistym
fryzem „chmurkowym" otaczających głowy Marii i jej Syna. Cztery większe blachy, przedstawiające
sceny Zwiastowania, Adoracji Dzieciątka, Biczowania i Naigrawania (il. 1), wypełniają tło wokół głów oraz
oba górne narożniki obrazu. Styl ich potwierdza datowanie na lata trzydziesteXV wieku, a ściślej, zgodnie

15 Risinius, Historia pulchra..., к. В IV п.; A. Gołdono wski, Diva Claromontana sen imaginiseius origo, translatio, tniracula,
Cracoviae 1642, s. 45; A. Nieszporkiewicz, Analecta mensae reginalis, Kraków 1681, s. 46; tenże, Odrobiny stołu królewskiego
aho historyja o cudownym obrazie N. Panny Maryjej Częstochowskiej, Kraków 1683, s. 48.

16 A. Przeździecki, E. Rastawiecki, Wzory sztuki średniowiecznej I, Warszawa—Paryż 1853—1955, tabl. Nu; W.S. Tur-
czyński, J. Rutkowski, Konserwacja cudownego obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, Częstochowa 1927, tabl. XIV—XVII;
W. Podlacha, Historia malarstwa polskiego I, Lwów [1914], s. 79; S. Tomkowicz, Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, [w]
Prace Komisji Historii Sztuki, V, 1930, s. 126; A. Bochnak, J. Pagaczewski, Polskie rzemiosło artystyczne wieków średnich, Kra-
ków 1959, s. 95—97; Przybyszewski, op. cit., s. 101—121; A. Bochnak, К. Buczkowski, Rzemiosło artystyczne w Polsce,
Warszawa 1971, s. 15—16,