DOI issue:
II: Z zagadnień historii sztuki
DOI article:Smulikowska, Ewa: Ozdoby obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej jako zespół zabytkowy
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14269#0196
190
EWA SMULIKOWSKA
14. Zawieszenie, koniec XV w. lub pol. XVI w., Węgry lub Polska
(Kraków?), wym. 5,1x4 cm, fragment sukienki diamentowej
stworzenie mu bogatej oprawy w formie nastawy ołtarzowej, z drugiej zaś przez zasłonięcie go ozdobami,
których z biegiem czasu przybywało coraz więcej. Już w 1585 r. wzbudziło to niepokój wizytatora klaszto-
ru jasnogórskiego, księdza Stanisława Reszki, który polecił przenieść wota na dwie tablice umieszczone
po bokach ołtarza, a na samym obrazie pozostawić tylko kilka najcenniejszych naszyjników i klejnotów,
pochodzących z daru nie wymienionej z imienia królowej polskiej31, którą wówczas mogła być tylko
Anna Jagiellonka, dzieląca w latach 1576—1586 tron ze Stefanem Batorym. Polecenie to nie wywołało
chyba zamierzonego skutku, skoro jeszcze w końcu w. XVI kardynał Jerzy Radziwiłł, biskup krakowski,
zmuszony był wydać nowe rozporządzenie wizytacyjne, w którym postanawia, „by w zakładaniu koron
na obraz Najświętszej Maryi Panny zachowywano przystojność oraz by nie ujawniała się w nim żadna
przesada"32. Zwyczaj nakładania koron utrzymał się jednak, po koronie bowiem Mikołaja Królika, pro-
wincjała paulinów (na przełomie XVI i XVII w.), ofiarodawcą koron na obraz jest król Władysław IV
Waza (przed r. 1642), następnie w 1670 r. królowa Eleonora, w 1717 r. król August Mocny i książę Sforza
z Rzymu (tymi koronami posłużono się przy uroczystej koronacji w 1717 г.), wreszcie wojewoda Mią-
czyński w pierwszej połowic XVIII w., a już w XX w. ofiarował dwie złote korony do obrazu papież
PiusX w 1910 r.33
W ciągu XVII w. obraz dwukrotnie zmienia swoją oprawę, przy czym cechą dominującą tych zmian
31 Szafraniec, op. cit., s. 17, 42.
32 Szafraniec, op. cit., s. 18.
33 Szafraniec, op. cit., s. 18—19.
EWA SMULIKOWSKA
14. Zawieszenie, koniec XV w. lub pol. XVI w., Węgry lub Polska
(Kraków?), wym. 5,1x4 cm, fragment sukienki diamentowej
stworzenie mu bogatej oprawy w formie nastawy ołtarzowej, z drugiej zaś przez zasłonięcie go ozdobami,
których z biegiem czasu przybywało coraz więcej. Już w 1585 r. wzbudziło to niepokój wizytatora klaszto-
ru jasnogórskiego, księdza Stanisława Reszki, który polecił przenieść wota na dwie tablice umieszczone
po bokach ołtarza, a na samym obrazie pozostawić tylko kilka najcenniejszych naszyjników i klejnotów,
pochodzących z daru nie wymienionej z imienia królowej polskiej31, którą wówczas mogła być tylko
Anna Jagiellonka, dzieląca w latach 1576—1586 tron ze Stefanem Batorym. Polecenie to nie wywołało
chyba zamierzonego skutku, skoro jeszcze w końcu w. XVI kardynał Jerzy Radziwiłł, biskup krakowski,
zmuszony był wydać nowe rozporządzenie wizytacyjne, w którym postanawia, „by w zakładaniu koron
na obraz Najświętszej Maryi Panny zachowywano przystojność oraz by nie ujawniała się w nim żadna
przesada"32. Zwyczaj nakładania koron utrzymał się jednak, po koronie bowiem Mikołaja Królika, pro-
wincjała paulinów (na przełomie XVI i XVII w.), ofiarodawcą koron na obraz jest król Władysław IV
Waza (przed r. 1642), następnie w 1670 r. królowa Eleonora, w 1717 r. król August Mocny i książę Sforza
z Rzymu (tymi koronami posłużono się przy uroczystej koronacji w 1717 г.), wreszcie wojewoda Mią-
czyński w pierwszej połowic XVIII w., a już w XX w. ofiarował dwie złote korony do obrazu papież
PiusX w 1910 r.33
W ciągu XVII w. obraz dwukrotnie zmienia swoją oprawę, przy czym cechą dominującą tych zmian
31 Szafraniec, op. cit., s. 17, 42.
32 Szafraniec, op. cit., s. 18.
33 Szafraniec, op. cit., s. 18—19.