DOI issue:
II: Z zagadnień historii sztuki
DOI article:Smulikowska, Ewa: Ozdoby obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej jako zespół zabytkowy
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14269#0215
OZDOBY OBRAZU M.B. CZĘSTOCHOWSKIEJ
209
53. Medalion portretowy Zygmunta III Wazy,
zapewne ogniwo środkowe łańcucha, ok. 1630,
Polska(?), 2,4x3,1 cm, fragment sukienki diamentowej
ozdoby stroju przetrwały jako spuścizna pohabsburska57. Umieszczenie klejnotu w kształcie orła habsbur-
skiego na sukience diamentowej obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej na pewno nic jest dziełem przy-
padku, liczne bowiem osobiste kontakty członków tego Domu z sanktuarium jasnogórskim, od końca
XVI w. aż do lat siedemdziesiątych XVII w., znajdują swoje potwierdzenie w aktach tutejszego Archiwum.
W omawianym okresie aż cztery razy przedstawicielka rodu Habsburgów powołana zostaje, jako mał-
żonka królewska, na tron Rzeczypospolitej. Dwie pierwsze królowe — to córki Karola, arcyksiecia
austriackiego, kolejno zaś żony Zygmunta III Wazy: Anna, w latach 1592—1598, i Konstancja, w latach
1605—1631. Następne dwie władczynie polskie z Domu Habsburgów, to Cecylia Renata, w latach 1637—
—1644 małżonka Władysława IV Wazy i Eleonora, poślubiona Michałowi Korybutowi Wiśniowieckie-
mu, w latach 1670—167358. Wśród wyrobów złotnictwa niemieckiego wyróżnia się też kupidynek (il .34)
o wym. 5,5x4,7 cm z sukienki rubinowej, manierystyczny klejnot z w. XVI/XVII wzmiankowany
57 G. Hughes, The Art of Jewerly, A Survey oj Crajt and Création, London 1972.
58 Z wyjątkiem przedwcześnie zmarłej Anny, pozostałe trzy królowe zapisały się w kronikach klasztornych swoją obecno-
ścią, za każdym razem połączoną z uroczystym przyjęciem. Z imieniem Konstancji i Zygmunta III Wazy oraz ich dzieci — Anny
Katarzyny i kardynała Karola Ferdynanda łączy się m.in. ofiarowanie zespołu siedmiu ornatów przerobionych z bogatych szat,
m.in. z sukni ślubnej królowej. Z kolei Cecylia Renata gościła tu w lipcu 1642 r. wraz z całą rodziną królewską, która złożyła
wówczas przed cudownym obrazem bogate dary złotnicze. Sama królowa ofiarowała przy tej okazji „kanak diamentami w złoto
oprawnymi sadzony". Patrz: M. Baliński, Pielgrzymka do Jasnej Góry w Częstochowie odbyta przez pątnika XIX wieku i wydana
z Rękopisu..., Warszawa 1846; Gołdonowski, op. cit., s. 292; Nicszporkowicz, Odrobiny..., s. 57; Szafraniec, Jasna Góra...,
s. 61. Eleonora odbyła na Jasnej Górze w lutym 1670 r. swoje uroczystości ślubne z Michałem Korybutem Wiśniowieckim.
Ofiarowane zostały wówczas klasztorowi, oprócz licznych darów złotniczych, szaty ślubne obojga królestwa, przekazane zreszą
dopiero w rok później. W 1674 r. odwiedziła Eleonora trzykrotnie Jasną Górę, już jako królowa wdowa. Z kolei nie należy
też wykluczać możliwości, że zagadkowy orzeł pochodzi z daru jakiejś innej osobistości, związanej z Domem Habsburgów,
która w ciągu XVI i XVII w. zapisała się swoją bytnością w jasnogórskim sanktuarium. Rzecz ta może być wyjaśniona na pod-
stawie zapisków archiwalnych, nie w pełni dotąd wykorzystanych. Patrz: Baliński, op. cit., s. 296—301, 303—304; wg: Archi-
wum J.G., Akta Prowincji, t. 1, s. 54—56 11. 4, s. 279—283.
14 — Rocznik Historii Sztuki X
209
53. Medalion portretowy Zygmunta III Wazy,
zapewne ogniwo środkowe łańcucha, ok. 1630,
Polska(?), 2,4x3,1 cm, fragment sukienki diamentowej
ozdoby stroju przetrwały jako spuścizna pohabsburska57. Umieszczenie klejnotu w kształcie orła habsbur-
skiego na sukience diamentowej obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej na pewno nic jest dziełem przy-
padku, liczne bowiem osobiste kontakty członków tego Domu z sanktuarium jasnogórskim, od końca
XVI w. aż do lat siedemdziesiątych XVII w., znajdują swoje potwierdzenie w aktach tutejszego Archiwum.
W omawianym okresie aż cztery razy przedstawicielka rodu Habsburgów powołana zostaje, jako mał-
żonka królewska, na tron Rzeczypospolitej. Dwie pierwsze królowe — to córki Karola, arcyksiecia
austriackiego, kolejno zaś żony Zygmunta III Wazy: Anna, w latach 1592—1598, i Konstancja, w latach
1605—1631. Następne dwie władczynie polskie z Domu Habsburgów, to Cecylia Renata, w latach 1637—
—1644 małżonka Władysława IV Wazy i Eleonora, poślubiona Michałowi Korybutowi Wiśniowieckie-
mu, w latach 1670—167358. Wśród wyrobów złotnictwa niemieckiego wyróżnia się też kupidynek (il .34)
o wym. 5,5x4,7 cm z sukienki rubinowej, manierystyczny klejnot z w. XVI/XVII wzmiankowany
57 G. Hughes, The Art of Jewerly, A Survey oj Crajt and Création, London 1972.
58 Z wyjątkiem przedwcześnie zmarłej Anny, pozostałe trzy królowe zapisały się w kronikach klasztornych swoją obecno-
ścią, za każdym razem połączoną z uroczystym przyjęciem. Z imieniem Konstancji i Zygmunta III Wazy oraz ich dzieci — Anny
Katarzyny i kardynała Karola Ferdynanda łączy się m.in. ofiarowanie zespołu siedmiu ornatów przerobionych z bogatych szat,
m.in. z sukni ślubnej królowej. Z kolei Cecylia Renata gościła tu w lipcu 1642 r. wraz z całą rodziną królewską, która złożyła
wówczas przed cudownym obrazem bogate dary złotnicze. Sama królowa ofiarowała przy tej okazji „kanak diamentami w złoto
oprawnymi sadzony". Patrz: M. Baliński, Pielgrzymka do Jasnej Góry w Częstochowie odbyta przez pątnika XIX wieku i wydana
z Rękopisu..., Warszawa 1846; Gołdonowski, op. cit., s. 292; Nicszporkowicz, Odrobiny..., s. 57; Szafraniec, Jasna Góra...,
s. 61. Eleonora odbyła na Jasnej Górze w lutym 1670 r. swoje uroczystości ślubne z Michałem Korybutem Wiśniowieckim.
Ofiarowane zostały wówczas klasztorowi, oprócz licznych darów złotniczych, szaty ślubne obojga królestwa, przekazane zreszą
dopiero w rok później. W 1674 r. odwiedziła Eleonora trzykrotnie Jasną Górę, już jako królowa wdowa. Z kolei nie należy
też wykluczać możliwości, że zagadkowy orzeł pochodzi z daru jakiejś innej osobistości, związanej z Domem Habsburgów,
która w ciągu XVI i XVII w. zapisała się swoją bytnością w jasnogórskim sanktuarium. Rzecz ta może być wyjaśniona na pod-
stawie zapisków archiwalnych, nie w pełni dotąd wykorzystanych. Patrz: Baliński, op. cit., s. 296—301, 303—304; wg: Archi-
wum J.G., Akta Prowincji, t. 1, s. 54—56 11. 4, s. 279—283.
14 — Rocznik Historii Sztuki X