DOI Heft:
I: Problemy polskiego baroku
DOI Artikel:Tomkiewicz, Władysław: Czynniki kształtuające sztukę polską XVII wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14267#0045
36
WŁADYSŁAW TOMKIEWICZ
19. Tomasz Dolabella, Uczta w domu faryzeusza Szymona. Kraków, kościół Dominikanów
pretensje do Dolabelli, że czasem posługiwał się niderlandzkim albumem rysunkowym10; weźmy jednak pod
uwagę, że te kompozycje graficzne powstały na podstawie rysunków Martena de Vos, który wiele lat spędziwszy
w Wenecji, kompozycje swe opierał na wzorach malarstwa weneckiego. W ten sposób koło się zamykało.
Rekapitulując, pragnę zaznaczyć, że w moim pojęciu wzory graficzne na naszym gruncie poczyniły więcej
dobrego niż złego. Jeżeli nasi twórcy nie ulegli tym razem ślepemu naśladownictwu, to — jak sądzę — zaw-
dzięczać tę okoliczność należy lepszej stronie ideologii sarmackiej, mówiącej o odmienności kultury polskiej.
Tak więc sztuka polska w XVII w. wstępowała pod oddziaływaniem wielu różnych kierunków artystycznych,
pod naciskiem tak często odmiennych żądań ze strony zleceniodawców, że można ją chyba najtrafniej nazwać
wielokierunkową, chociaż niekiedy historycy sztuki skłonni są obdarzać ją terminem — chyba zbyt pochop-
nie — bezstylowości.
Te równorzędnie występujące kierunki na naszym gruncie nie tyle z sobą walczyły, ile współdziałały, prze-
platały się. Tak np. bardzo znamiennym dla tych czasów jest grobowiec, w którym postać zmarłego przedsta-
wiona została w konwencji późnorenesansowej czy wczesnobarokowej, podczas gdy oprawa architektoniczna
utrzymana jest całkowicie w klimacie manieryzmu. Ołtarze o formach barokowych zdobione bywały przez długi
czas ornamentyką manierystyczną. W twórczości malarskiej Boguszewskiego można odnaleźć tak liczne pier-
wiastki (nie wyłączając bizantynizmu), że zakwalifikowanie i umiejscowienie tego artysty nie jest rzeczą łatwą.
10 Zob. M. Macharska, Rola grafiki w twórczości Tomasza Dolabelli, „Folia Historiae Artium", t. 9: J973, s. 89 nn.
WŁADYSŁAW TOMKIEWICZ
19. Tomasz Dolabella, Uczta w domu faryzeusza Szymona. Kraków, kościół Dominikanów
pretensje do Dolabelli, że czasem posługiwał się niderlandzkim albumem rysunkowym10; weźmy jednak pod
uwagę, że te kompozycje graficzne powstały na podstawie rysunków Martena de Vos, który wiele lat spędziwszy
w Wenecji, kompozycje swe opierał na wzorach malarstwa weneckiego. W ten sposób koło się zamykało.
Rekapitulując, pragnę zaznaczyć, że w moim pojęciu wzory graficzne na naszym gruncie poczyniły więcej
dobrego niż złego. Jeżeli nasi twórcy nie ulegli tym razem ślepemu naśladownictwu, to — jak sądzę — zaw-
dzięczać tę okoliczność należy lepszej stronie ideologii sarmackiej, mówiącej o odmienności kultury polskiej.
Tak więc sztuka polska w XVII w. wstępowała pod oddziaływaniem wielu różnych kierunków artystycznych,
pod naciskiem tak często odmiennych żądań ze strony zleceniodawców, że można ją chyba najtrafniej nazwać
wielokierunkową, chociaż niekiedy historycy sztuki skłonni są obdarzać ją terminem — chyba zbyt pochop-
nie — bezstylowości.
Te równorzędnie występujące kierunki na naszym gruncie nie tyle z sobą walczyły, ile współdziałały, prze-
platały się. Tak np. bardzo znamiennym dla tych czasów jest grobowiec, w którym postać zmarłego przedsta-
wiona została w konwencji późnorenesansowej czy wczesnobarokowej, podczas gdy oprawa architektoniczna
utrzymana jest całkowicie w klimacie manieryzmu. Ołtarze o formach barokowych zdobione bywały przez długi
czas ornamentyką manierystyczną. W twórczości malarskiej Boguszewskiego można odnaleźć tak liczne pier-
wiastki (nie wyłączając bizantynizmu), że zakwalifikowanie i umiejscowienie tego artysty nie jest rzeczą łatwą.
10 Zob. M. Macharska, Rola grafiki w twórczości Tomasza Dolabelli, „Folia Historiae Artium", t. 9: J973, s. 89 nn.