DOI article:
Morawski, Stefan: Nurt główny aktualnych postaw anarchoartystycznych
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14268#0250
NURT GŁÓWNY AKTUALNYCH POSTAW ANARCHOARTYSTYCZNYCH
247
Flying to szukanie prawdy o sobie pośród
innych i wespół z nimi w samym centrum
aktualnie żywotnych kwestii. Wojny ko-
lonialne, prześladowania, dyskryminacje p ¥ P R 8" СГ 1 П ЩЖ t
FESTIVAL DE LA LIBRE
rasowe, klasowe i seksualne — oto moty- lllilllf | VII ? дьи-зм*** âM
wy pojawiające się we wszystkich monolo-
gach i dialogach owej książki. Określenie
własnej tożsamości — podkreśla Millett —
nie jest możliwe poza wspólnotą, poza
zaangażowaniem się. Odrzuca wbrew wię-
kszości swych towarzyszek z WLF zasadę
odwetu, nienawiści, walki nie przebierającej
w środkach. Miłość uważa za najbardziej
twôrézy pierwiastek, w niej upatruje po- ^m<ii 4 Avr$ 1966 | happening m »» *»ч«ь •*> **« «« »»
* 21 heures I '''**''*"*"'' BARBARA-?. jean-ciaude 8*!uv* albert benamou
mostu ku przyszłei społeczności — komu- I wuy copley cvmth» * guufmain ceraud
j ^ s SHMłUY goldfarb frederic PARDO « JEAN-
nionalnej. Najpiękniejsze strony poświęci- ti . , . „, I MC<XJfs ива ш« kjœly* « noblet
J x J ^ ^ v Mardi 5 Avril a 21 h. g nicou geraro ruïten
ła uniesieniom erotycznym — kiedv i -, 4
3 У У lund<?')Auila?1h. 9 ÏHÏAIif Wkl 9t* Variation pour un public *
w intymnym kontakcie z kimś innym, *
mężczyzną czy kobietą, olśniona odkry- Mardi 26 Avril à 211>. g happening Yo«r portrait «ж. * «ню
wała samą siebie. Jest za pacyfizmem. * * * «m* New.York imprévu * ювт mm
Kardynalne pytanie, które przewija się w ,/4ш/,лл. g happening «hm'*Éi«^i
w polemikach politycznych, dotyczy za- « ашшшшжш
równo kształtów społeczeństwa jutrzejsze- ^ Wa' à 2t h- | fg^| î^^eSSoîS? fS
go, jak dróg doń prowadzących. Re- ШШ 3 Mai à 21 /?. i ^^l^w^!u^wo,Jt<> UBa
woiuLjd. i socjalizm: i>a ю oapowiaaa —mmшит nm mm. i;r.ииптт Mi^nniniimifiiitti" jht t--—тп-п
. ■ . -i m -vt 'i fl •■* «"*e»reww*!t«** eto «»*чйги*гв **a płeeess. *o<* * ło U*xr<»Jrt« «неким
bezspornie „tak . Natomiast opor zdecy- «•* мю <*« «**««>, *«** «а тлт** «• <« cmm*«, «n о*»**-"»**! о» ««<«
dowany budzi w niej praktyka dotychcza- *»««кк>о'м»<>«>лч^^
sowa. Lewica, która zakłada, że materialne TH^^Tfgfê JJ*| M^Sm <EHÏi0ÉRE
sukcesy (chleb dla głodnych, później 42, RUt FONTAINE ■ PARIS 9'
komiort etc.) usprawiedliwiają przejścio-
wo despotyczną władzę, popełnia samo- l7- J- J- Lebel, 3 Festival de la Libre Expression, Paryż 1966
bójstwo. Sukcesy owe — zapisuje Mil-
lett — nie rozwiązują zasadniczej kwestii na czym oprzeć sens egzystencji, jak zharmonizować świat
jednostkowy z kolektywnym; natomiast uniewrażliwiają na stosowanie przemocy i to tym bardziej,
że despotyzm z przejściowego łatwo przeradza się w trwały. Wolności — prywatne i publiczne — nadal
są zagrożone. Tabu nie zostają wcale naruszone — rzeczywistość instytucjonalno-biurokratyczna, arcy-
dogmatyczna i arcymęska tzn. nastawiona na przestrzeganie zasad bezwzględnego posłuszeństwa, ładu
ogólnego, tresury szkolnej etc. zapuszcza korzenie jeszcze głębiej39. Wyjścia szuka w następującej refleksji:
„Czy dosyć jeśli na powierzchni nastąpią zmiany struktury politycznej i ekonomicznej, ale umysły
będą nadal zdławione na wiele sposobów? Czy osadzi się w obozach koncentracyjnych odmieńców,
a w więzieniach dysydentów, czy będzie się dokonywało wyroków i czystek unikając przemiany auten-
tycznej w obsesyjnym dążeniu utrzymania władzy? Czy też znajdziemy nową drogę, przekształciwszy nie tylko
mechanizmy polityczne i ekonomiczne, by zmienić społeczeństwo do gruntu, tzn. dynamikę ról i samookreślanie
się jednostki oraz struktury tak podstawowe, jak rodzinę, tożsamość płciową?"40. Nic w tych myślach Kate
Millett nowego ; za to pokrewieństwo z anarchistycznym poglądem na świat wydaje się niewątpliwe. Pokrewień-
stwo to wyrażone jest nb. w języku, który raczej rejestruje postawy i opinie wokoło niej krążące i jej najbliższe,
niż wyczytane z książek. Anarchoartystyczna orientacja wyczuwalna jest również i chyba przede wszystkim
w rezerwie wobec stwierdzeń-kanonów, raz na zawsze obowiązujących, wobec recept zbawienia świata, jakoby
cudownych i nieodwołalnych. Flying jest zapisem z procesu dojrzewania optimum samowiedzy, a nie osiągnię-
tych rezultatów, które przekazuje się innym jako wzór czy wskazówkę. Co jest do odrzucenia — wiadomo, co
ma zastąpić odrzuconą rzeczywistość wewnętrzną i zewnętrzną pozostaje tu wciąż, mimo formułowania etycz-
nych postulatów — niewiadomą.
Relacjonując związki między spektaklami happeningowymi a anarchizmem, pominąłem doświadczenia inne-
39 Flying, New York 1974, wyd. 3, s. 363-364, 445-447, 496-500.
40 Ibidem, s. 199. Ten sam wątek podjęty jest na s. 343, 368-370, 409-410, 624-631.
247
Flying to szukanie prawdy o sobie pośród
innych i wespół z nimi w samym centrum
aktualnie żywotnych kwestii. Wojny ko-
lonialne, prześladowania, dyskryminacje p ¥ P R 8" СГ 1 П ЩЖ t
FESTIVAL DE LA LIBRE
rasowe, klasowe i seksualne — oto moty- lllilllf | VII ? дьи-зм*** âM
wy pojawiające się we wszystkich monolo-
gach i dialogach owej książki. Określenie
własnej tożsamości — podkreśla Millett —
nie jest możliwe poza wspólnotą, poza
zaangażowaniem się. Odrzuca wbrew wię-
kszości swych towarzyszek z WLF zasadę
odwetu, nienawiści, walki nie przebierającej
w środkach. Miłość uważa za najbardziej
twôrézy pierwiastek, w niej upatruje po- ^m<ii 4 Avr$ 1966 | happening m »» *»ч«ь •*> **« «« »»
* 21 heures I '''**''*"*"'' BARBARA-?. jean-ciaude 8*!uv* albert benamou
mostu ku przyszłei społeczności — komu- I wuy copley cvmth» * guufmain ceraud
j ^ s SHMłUY goldfarb frederic PARDO « JEAN-
nionalnej. Najpiękniejsze strony poświęci- ti . , . „, I MC<XJfs ива ш« kjœly* « noblet
J x J ^ ^ v Mardi 5 Avril a 21 h. g nicou geraro ruïten
ła uniesieniom erotycznym — kiedv i -, 4
3 У У lund<?')Auila?1h. 9 ÏHÏAIif Wkl 9t* Variation pour un public *
w intymnym kontakcie z kimś innym, *
mężczyzną czy kobietą, olśniona odkry- Mardi 26 Avril à 211>. g happening Yo«r portrait «ж. * «ню
wała samą siebie. Jest za pacyfizmem. * * * «m* New.York imprévu * ювт mm
Kardynalne pytanie, które przewija się w ,/4ш/,лл. g happening «hm'*Éi«^i
w polemikach politycznych, dotyczy za- « ашшшшжш
równo kształtów społeczeństwa jutrzejsze- ^ Wa' à 2t h- | fg^| î^^eSSoîS? fS
go, jak dróg doń prowadzących. Re- ШШ 3 Mai à 21 /?. i ^^l^w^!u^wo,Jt<> UBa
woiuLjd. i socjalizm: i>a ю oapowiaaa —mmшит nm mm. i;r.ииптт Mi^nniniimifiiitti" jht t--—тп-п
. ■ . -i m -vt 'i fl •■* «"*e»reww*!t«** eto «»*чйги*гв **a płeeess. *o<* * ło U*xr<»Jrt« «неким
bezspornie „tak . Natomiast opor zdecy- «•* мю <*« «**««>, *«** «а тлт** «• <« cmm*«, «n о*»**-"»**! о» ««<«
dowany budzi w niej praktyka dotychcza- *»««кк>о'м»<>«>лч^^
sowa. Lewica, która zakłada, że materialne TH^^Tfgfê JJ*| M^Sm <EHÏi0ÉRE
sukcesy (chleb dla głodnych, później 42, RUt FONTAINE ■ PARIS 9'
komiort etc.) usprawiedliwiają przejścio-
wo despotyczną władzę, popełnia samo- l7- J- J- Lebel, 3 Festival de la Libre Expression, Paryż 1966
bójstwo. Sukcesy owe — zapisuje Mil-
lett — nie rozwiązują zasadniczej kwestii na czym oprzeć sens egzystencji, jak zharmonizować świat
jednostkowy z kolektywnym; natomiast uniewrażliwiają na stosowanie przemocy i to tym bardziej,
że despotyzm z przejściowego łatwo przeradza się w trwały. Wolności — prywatne i publiczne — nadal
są zagrożone. Tabu nie zostają wcale naruszone — rzeczywistość instytucjonalno-biurokratyczna, arcy-
dogmatyczna i arcymęska tzn. nastawiona na przestrzeganie zasad bezwzględnego posłuszeństwa, ładu
ogólnego, tresury szkolnej etc. zapuszcza korzenie jeszcze głębiej39. Wyjścia szuka w następującej refleksji:
„Czy dosyć jeśli na powierzchni nastąpią zmiany struktury politycznej i ekonomicznej, ale umysły
będą nadal zdławione na wiele sposobów? Czy osadzi się w obozach koncentracyjnych odmieńców,
a w więzieniach dysydentów, czy będzie się dokonywało wyroków i czystek unikając przemiany auten-
tycznej w obsesyjnym dążeniu utrzymania władzy? Czy też znajdziemy nową drogę, przekształciwszy nie tylko
mechanizmy polityczne i ekonomiczne, by zmienić społeczeństwo do gruntu, tzn. dynamikę ról i samookreślanie
się jednostki oraz struktury tak podstawowe, jak rodzinę, tożsamość płciową?"40. Nic w tych myślach Kate
Millett nowego ; za to pokrewieństwo z anarchistycznym poglądem na świat wydaje się niewątpliwe. Pokrewień-
stwo to wyrażone jest nb. w języku, który raczej rejestruje postawy i opinie wokoło niej krążące i jej najbliższe,
niż wyczytane z książek. Anarchoartystyczna orientacja wyczuwalna jest również i chyba przede wszystkim
w rezerwie wobec stwierdzeń-kanonów, raz na zawsze obowiązujących, wobec recept zbawienia świata, jakoby
cudownych i nieodwołalnych. Flying jest zapisem z procesu dojrzewania optimum samowiedzy, a nie osiągnię-
tych rezultatów, które przekazuje się innym jako wzór czy wskazówkę. Co jest do odrzucenia — wiadomo, co
ma zastąpić odrzuconą rzeczywistość wewnętrzną i zewnętrzną pozostaje tu wciąż, mimo formułowania etycz-
nych postulatów — niewiadomą.
Relacjonując związki między spektaklami happeningowymi a anarchizmem, pominąłem doświadczenia inne-
39 Flying, New York 1974, wyd. 3, s. 363-364, 445-447, 496-500.
40 Ibidem, s. 199. Ten sam wątek podjęty jest na s. 343, 368-370, 409-410, 624-631.