DOI article:
Paszkiewicz, Mieczysław: Tematyka polska w twórczości Stefano della Belli, Część II
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.12455#0066
62
MIECZYSŁAW PASZKIEWICZ
żupanów wszyscy zatknięte mają za pasy z materii. Poza chorążymi piechurzy uzbrojeni są w musz-
kiety niesione na lewym ramieniu.
Podpis u dołu. między dwiema liniami, po prawej stronie, brzmi: ,.S Chłapowski Capitain des
Heiduks del Ecc™0 Admr Palatin" ic*>.
Warto porównać z rysunkiem odpowiednią część opisu z Wjazdu wspaniałego:
„Naypierwey iechał Monsieur Gerautt. aby porządku od Jntroduktorea Jeneralnego podanego przestrzegał. Po nim
Pan Chłapowski. Rotmistrz pieszy JPana Woiewody Pozn. Opalińskiego, na nim żupan atłasowy żółty, ferezya szkarłatna
sobolami podszyta, czapka złotogłowowa sobola, zapona rubinowa przy piórach białych żórawich. buzdygan złocisty
w ręku na drzewie Jndyiskiem, przy boku miał szablę turkusami sadzoną, pod lewą nogą koncerz, takąż robotą iako
i szabla; koń pod nim cudny, siodło i czaprak haftowany złotem w kwiaty, strzemiona srebrne szerokie; na głowach
podpierścień takiż; wodza, z łańcuchów srebrnych bardzo piękney roboty. Za nim szło piechoty 30 w żupanach czerwo-
nych sukiennych, w katankach, w deliach tegoż sukna i maści, które sobie na ramiona powrzucali, u każdey delyi po
8 srebrnych guzów, za magierką nożyki srebrne, na lewym ramieniu muszkiet, a w prawey ręce siekierka; wszyscy
wygoleni po polsku. Przodkiem szło 4 dziesiątników. w takieyże barwie, z dardami, proporce, żółte i czarne: A za nimi
6 szyposzów".
Arkusz II (od lewej). Maszerują ostatni trzej piechurzy z roty przedstawionej na poprzednim
arkuszu. Za nimi jedzie na koniu przykrytym wzorzystym czaprakiem i z buńczukiem u podgardla
rotmistrz Pieczowski m ubrany podobnie do Chłapowskiego. Buzdygan trzymany w prawym ręku
wspiera na prawym ramieniu. Za nim postępuje rota piechoty biskupa Leszczyńskiego z trzema cho-
rążymi na czele. Piechurzy ubrani są i uzbrojeni podobnie do poprzednio opisanych, ale widoczne
są u nich u prawego boku czekany, niekiedy zatknięte za pas, to znów zawieszone na pętli.
U chorążych, a także u prawego piechura w przedostatniej trójce widoczne są, zawieszone u pasa
torby. Artysta poza guzami u żupanów zaznaczył bogate szamerowanie.
Podpis, umieszczony jak na poprzednim arkuszu, brzmi : ,.S' Pieczowski Capitain des Heiduks del
Ecc"10 AdirT Evesque de Varmie autre Amd"\
Opis we Wjeździe wspaniałym brzmi :
. Po tern iechal Pan Pieczowski Rotmistrz pieszy Jmci Xięcia Biskupa Warmińskiego, w żupanie atłasowym szkarłatnym,
w ferezyi axamitney tegoż koloru, sobolami podszytey; za czapką axamitną zapona z piórami iak i u pierwszego
Rotmistrza; na koniu też tak dobrym i tak przystoynym iako i pierwszy, tylko że na nich była barwa zielona, za nim
szło piechoty 25 w takimże stroiu. a pętlice srebrne u delyi. w lilie robione, za nimi 6 szyposzów. ubrani iako i piechota".
Arkusz III. Reszta piechoty biskupa, a za nimi wąsaty Polak na wspaniałym koniu, w koł-
paku z trzema piórami, odrzuconej na plecy delii i w żupanie. W prawym ręku trzyma oparty
przez plecy czekan. Za nim pięciu jeźdźców w strojach francuskich. Pod pierwszym z nich napis:
„Accademia de Msr del Campo". Wjazd informuje: „Potym iechał Monsieur del Campo, z asystencyą
młodzi szlacheckiey, którzy się w iego Akademii ieździć na koniach uczyli, w pięknym bardzo
porządku".
Arkusz IV. Rotmistrz Choiński ly2 na wspiętym koniu, z buzdyganem w lewej ręce, ubrany
w kołpak z piórami, żupan i delię, prowadzi oddział lekkiej jazdy (karabinierów) wojewody.
Jeźdźcy, ustawieni trójkami, ubrani jak ich dowódca, u prawego boku przytroczone mają krótkie
karabinki, a w prawym ręku trzymają czekany. Pierwszy od prawej w trzeciej trójce trzyma, oparty
o ramię, nie czekan, lecz obuch. Pod Choińskim napis: „ST Choiński esayers [?] et Capitain
des Carabibins del Ecć110 Amb,e Palatino."
iyi) Napisy podaję zasadniczo w wersji ołówkowej, poprąwniejszej. jeśli chodzi o pisownię polskich nazwisk. Niekiedy
podaję przykładowo wersję atramentową w nawiasie, a czasem, gdy obydwa teksty są błędne, a identyfikacja nie nastręcza
(na podstawie opisu we Wjeździe wspaniałym) trudności, podaję nazwisko w nawiasie kwadratowym. Trzeba dodać, że
owe teksty na rysunkach czasami pisane są po francusku, kiedy indziej po włosku, a często mieszaniną obydwóch
języków. Panu Olgierdowi Czarlińskiemu serdecznie dziękuję za niezwykle przydatną pomoc przy rozwiązywaniu fran-
cusko-włoskich zagadek w tekstach delia Belli. a szczególnie w rozszyfrowywaniu skrótów.
191 Rotmistrz Pieczowski herbu Paprzyca. z województwa chełmskiego. Rotmistrz piechoty biskupa Leszczyńskiego.
Wdowa po Janie Pieczowskim (z domu Pisieńska) była ochmistrzynią córki Zygmunta III. Katarzyny, i miała dwóch
synów i córkę. Obaj synowie ..służąc żołnierką in celibatu żyli. Jednego z nich wspomina konstytucja 1643..." (Niesiecki,
Herbarz polski, t. VII, Lipsk 1841, s. 285).
Choiński herbu Korczak, z ziemi chełmskiej, koniuszy wojewody Opalińskiego (por. K. Szajnocha. Szkiee
historyczne, t. 3. Lwów 1861).
MIECZYSŁAW PASZKIEWICZ
żupanów wszyscy zatknięte mają za pasy z materii. Poza chorążymi piechurzy uzbrojeni są w musz-
kiety niesione na lewym ramieniu.
Podpis u dołu. między dwiema liniami, po prawej stronie, brzmi: ,.S Chłapowski Capitain des
Heiduks del Ecc™0 Admr Palatin" ic*>.
Warto porównać z rysunkiem odpowiednią część opisu z Wjazdu wspaniałego:
„Naypierwey iechał Monsieur Gerautt. aby porządku od Jntroduktorea Jeneralnego podanego przestrzegał. Po nim
Pan Chłapowski. Rotmistrz pieszy JPana Woiewody Pozn. Opalińskiego, na nim żupan atłasowy żółty, ferezya szkarłatna
sobolami podszyta, czapka złotogłowowa sobola, zapona rubinowa przy piórach białych żórawich. buzdygan złocisty
w ręku na drzewie Jndyiskiem, przy boku miał szablę turkusami sadzoną, pod lewą nogą koncerz, takąż robotą iako
i szabla; koń pod nim cudny, siodło i czaprak haftowany złotem w kwiaty, strzemiona srebrne szerokie; na głowach
podpierścień takiż; wodza, z łańcuchów srebrnych bardzo piękney roboty. Za nim szło piechoty 30 w żupanach czerwo-
nych sukiennych, w katankach, w deliach tegoż sukna i maści, które sobie na ramiona powrzucali, u każdey delyi po
8 srebrnych guzów, za magierką nożyki srebrne, na lewym ramieniu muszkiet, a w prawey ręce siekierka; wszyscy
wygoleni po polsku. Przodkiem szło 4 dziesiątników. w takieyże barwie, z dardami, proporce, żółte i czarne: A za nimi
6 szyposzów".
Arkusz II (od lewej). Maszerują ostatni trzej piechurzy z roty przedstawionej na poprzednim
arkuszu. Za nimi jedzie na koniu przykrytym wzorzystym czaprakiem i z buńczukiem u podgardla
rotmistrz Pieczowski m ubrany podobnie do Chłapowskiego. Buzdygan trzymany w prawym ręku
wspiera na prawym ramieniu. Za nim postępuje rota piechoty biskupa Leszczyńskiego z trzema cho-
rążymi na czele. Piechurzy ubrani są i uzbrojeni podobnie do poprzednio opisanych, ale widoczne
są u nich u prawego boku czekany, niekiedy zatknięte za pas, to znów zawieszone na pętli.
U chorążych, a także u prawego piechura w przedostatniej trójce widoczne są, zawieszone u pasa
torby. Artysta poza guzami u żupanów zaznaczył bogate szamerowanie.
Podpis, umieszczony jak na poprzednim arkuszu, brzmi : ,.S' Pieczowski Capitain des Heiduks del
Ecc"10 AdirT Evesque de Varmie autre Amd"\
Opis we Wjeździe wspaniałym brzmi :
. Po tern iechal Pan Pieczowski Rotmistrz pieszy Jmci Xięcia Biskupa Warmińskiego, w żupanie atłasowym szkarłatnym,
w ferezyi axamitney tegoż koloru, sobolami podszytey; za czapką axamitną zapona z piórami iak i u pierwszego
Rotmistrza; na koniu też tak dobrym i tak przystoynym iako i pierwszy, tylko że na nich była barwa zielona, za nim
szło piechoty 25 w takimże stroiu. a pętlice srebrne u delyi. w lilie robione, za nimi 6 szyposzów. ubrani iako i piechota".
Arkusz III. Reszta piechoty biskupa, a za nimi wąsaty Polak na wspaniałym koniu, w koł-
paku z trzema piórami, odrzuconej na plecy delii i w żupanie. W prawym ręku trzyma oparty
przez plecy czekan. Za nim pięciu jeźdźców w strojach francuskich. Pod pierwszym z nich napis:
„Accademia de Msr del Campo". Wjazd informuje: „Potym iechał Monsieur del Campo, z asystencyą
młodzi szlacheckiey, którzy się w iego Akademii ieździć na koniach uczyli, w pięknym bardzo
porządku".
Arkusz IV. Rotmistrz Choiński ly2 na wspiętym koniu, z buzdyganem w lewej ręce, ubrany
w kołpak z piórami, żupan i delię, prowadzi oddział lekkiej jazdy (karabinierów) wojewody.
Jeźdźcy, ustawieni trójkami, ubrani jak ich dowódca, u prawego boku przytroczone mają krótkie
karabinki, a w prawym ręku trzymają czekany. Pierwszy od prawej w trzeciej trójce trzyma, oparty
o ramię, nie czekan, lecz obuch. Pod Choińskim napis: „ST Choiński esayers [?] et Capitain
des Carabibins del Ecć110 Amb,e Palatino."
iyi) Napisy podaję zasadniczo w wersji ołówkowej, poprąwniejszej. jeśli chodzi o pisownię polskich nazwisk. Niekiedy
podaję przykładowo wersję atramentową w nawiasie, a czasem, gdy obydwa teksty są błędne, a identyfikacja nie nastręcza
(na podstawie opisu we Wjeździe wspaniałym) trudności, podaję nazwisko w nawiasie kwadratowym. Trzeba dodać, że
owe teksty na rysunkach czasami pisane są po francusku, kiedy indziej po włosku, a często mieszaniną obydwóch
języków. Panu Olgierdowi Czarlińskiemu serdecznie dziękuję za niezwykle przydatną pomoc przy rozwiązywaniu fran-
cusko-włoskich zagadek w tekstach delia Belli. a szczególnie w rozszyfrowywaniu skrótów.
191 Rotmistrz Pieczowski herbu Paprzyca. z województwa chełmskiego. Rotmistrz piechoty biskupa Leszczyńskiego.
Wdowa po Janie Pieczowskim (z domu Pisieńska) była ochmistrzynią córki Zygmunta III. Katarzyny, i miała dwóch
synów i córkę. Obaj synowie ..służąc żołnierką in celibatu żyli. Jednego z nich wspomina konstytucja 1643..." (Niesiecki,
Herbarz polski, t. VII, Lipsk 1841, s. 285).
Choiński herbu Korczak, z ziemi chełmskiej, koniuszy wojewody Opalińskiego (por. K. Szajnocha. Szkiee
historyczne, t. 3. Lwów 1861).