DOI Artikel:
Szafrańska, Małgorzata: Kosmiczny ogród
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.12455#0262
258
ARS EMBLEMATICA". MATERIAŁY Z SESJI
7. P. P. Rubens. Ogród miłości, Madryt. Muzeum Prado
XVIII-wieczne parki bierzemy za Arkadię? Czy nie na próżno nadsłuchujemy w nich, starając się
złowić dźwięk popołudniowej fletni? Wtedy — jak się okazuje — antyczny ideał służył i porządkowaniu,
i zaciemnianiu świata: dla jednych był początkiem, drogocennym źródłem europejskiej kultury, dla
innych tylko etapem w drodze, przekaźnikiem treści sięgających w zawrotną głębię czasów. Nie każdy
klasyczny posąg miał napełniać park sielankową aurą. Wtedy przecież Wenus — frywolna pani
ogrodów — odsłoniła swą drugą, zamyśloną twarz, a jej małżonek — Wulkan — w grocie parku Wôrlitz
rozpalił alchemiczny ogień kosmicznej kuźni?7.
Przedstawiony tu alchemiczny kontekst interpretacyjny „ogrodu miłości" jest propozycją badania
tego schematu ikonograficznego w nowej znaczeniowej perspektywie. Aneksji wzoru „hortus amoris"
przez alchemię dowodzą poświęcone jej pisma z XVI-XVII wieku. Z drugiej strony, wielka popularność
sztuki alchemicznej w owym czasie stwarza konieczność uwrażliwienia oka badacza ikonografii
i na ten ezoteryczny kod. Oglądając malarskie „ogrody miłości" warto domyślać się pod błahą
formą plenerowych rozrywek lekkiej choćby sugestii kosmicznego ogrodu Saturna, bowiem niektóre
z tych obrazów mogą stanowić zapis dokonany w symbolicznym języku alchemii. Adepci tajnych
nauk czerpali z całą swobodą swe symbole i metafory z ustalonej już na innym gruncie tradycji.
Alchemicy przybierali pozy kawalerów z „ogrodów miłości", posługując się malarskim schematem jak
teatralnym kostiumem, dającym — tak bliską ich wyobraźni — możliwość zdublowania świata-s<s. Do
ich stałych praktyk należało nakładanie na stary wzorzec nowej treściowej substancji, przenikanie
się. mylenie się dwóch płaszczyzn symbolicznej rzeczywistości.
57 Symboliczną interpretację parku Wórlitz przedstawi) A. Billert w pracy doktorskiej Koncepcje architektoniczne Karla
Friedricha Schinkla 1810-1811 na tle zjawisk artystycznych i estetycznych Niemiec przełomu XVIII i XIX wieku, Poznań
1978. mps. s. 43-67.
58 The Fortunate Isles B. Jonsona (1625) są jednym z przykładów porównywania się alchemików z aktorami,
a świata z teatrem i jego zwodniczą iluzją (F. A. Yates. The Rosicrucian Enlightenment. Frogmore 1975. 2 wyd.. s. 180-182).
ARS EMBLEMATICA". MATERIAŁY Z SESJI
7. P. P. Rubens. Ogród miłości, Madryt. Muzeum Prado
XVIII-wieczne parki bierzemy za Arkadię? Czy nie na próżno nadsłuchujemy w nich, starając się
złowić dźwięk popołudniowej fletni? Wtedy — jak się okazuje — antyczny ideał służył i porządkowaniu,
i zaciemnianiu świata: dla jednych był początkiem, drogocennym źródłem europejskiej kultury, dla
innych tylko etapem w drodze, przekaźnikiem treści sięgających w zawrotną głębię czasów. Nie każdy
klasyczny posąg miał napełniać park sielankową aurą. Wtedy przecież Wenus — frywolna pani
ogrodów — odsłoniła swą drugą, zamyśloną twarz, a jej małżonek — Wulkan — w grocie parku Wôrlitz
rozpalił alchemiczny ogień kosmicznej kuźni?7.
Przedstawiony tu alchemiczny kontekst interpretacyjny „ogrodu miłości" jest propozycją badania
tego schematu ikonograficznego w nowej znaczeniowej perspektywie. Aneksji wzoru „hortus amoris"
przez alchemię dowodzą poświęcone jej pisma z XVI-XVII wieku. Z drugiej strony, wielka popularność
sztuki alchemicznej w owym czasie stwarza konieczność uwrażliwienia oka badacza ikonografii
i na ten ezoteryczny kod. Oglądając malarskie „ogrody miłości" warto domyślać się pod błahą
formą plenerowych rozrywek lekkiej choćby sugestii kosmicznego ogrodu Saturna, bowiem niektóre
z tych obrazów mogą stanowić zapis dokonany w symbolicznym języku alchemii. Adepci tajnych
nauk czerpali z całą swobodą swe symbole i metafory z ustalonej już na innym gruncie tradycji.
Alchemicy przybierali pozy kawalerów z „ogrodów miłości", posługując się malarskim schematem jak
teatralnym kostiumem, dającym — tak bliską ich wyobraźni — możliwość zdublowania świata-s<s. Do
ich stałych praktyk należało nakładanie na stary wzorzec nowej treściowej substancji, przenikanie
się. mylenie się dwóch płaszczyzn symbolicznej rzeczywistości.
57 Symboliczną interpretację parku Wórlitz przedstawi) A. Billert w pracy doktorskiej Koncepcje architektoniczne Karla
Friedricha Schinkla 1810-1811 na tle zjawisk artystycznych i estetycznych Niemiec przełomu XVIII i XIX wieku, Poznań
1978. mps. s. 43-67.
58 The Fortunate Isles B. Jonsona (1625) są jednym z przykładów porównywania się alchemików z aktorami,
a świata z teatrem i jego zwodniczą iluzją (F. A. Yates. The Rosicrucian Enlightenment. Frogmore 1975. 2 wyd.. s. 180-182).