DOI Artikel:
Kossowska, Irena: Późne pejzaże Jacka Malczewskiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.12455#0326
322 "ARS EMBLEMATICA". MATERIAŁY Z SESJI
3. Jacek Malczewski, Widok dworu w Ltisławicach
w brudnych beżach ziemi. Poprzez swą nieokreśloność i dynamikę konturu wnosi ona do' tego
zwykłego wycinka pejzażowego swoiste napięcie i ożywienie.
Czy ten dwoisty i spójny zarazem charakter wyobrażonej przestrzeni, wynikający ze zróżnicowania
pozycji obserwującego człowieka i obserwowanego krajobrazu, przy jednoczesnym ich łączeniu, poddaje
się interpretacji w kategoriach symbolistycznych? Czy wprowadzone przez „szarą formę" napięcia
służą nadaniu naturze jakości innego rodzaju niż czysto zmysłowe?
W kolejnym Widoku dworku w Luslawicach artysta, wychodząc od obserwacji konkretnych motywów
pejzażowych, nie tyle je opisuje, co sugeruje czy ewokuje, poddaje je dematerializacji, przeobraża
sposób ich istnienia. Czy jest to tylko wynik szkicowego charakteru pracy, czy też wyraża się w tym
większa przenikliwość w patrzeniu na świat i próba dotarcia do istoty bytu?
Płaskie, barwnie jednorodne, prawie nie modulowane plamy określają swą formą uogólniony
charakter przedmiotów przedstawienia. Bryła dworu, choć modelowana beżowymi cieniami, jest jakby
pozbawiona materialnej substancji, prześwietlona białym światłem. Droga dojazdowa oraz trawnik
i ziemia na pierwszym planie przeobrażają się w elipsoidalną powierzchnię, rozpoczynającą się
w niewiadomym miejscu, wychodzącą gdzieś od dołu, może spod nóg widza, i podnoszącą się swym
wybrzuszeniem pod bryłę dworu. Powierzchnię tę kreuje biegnąca po łuku plama zbliżonego do
czerwieni różu, który tężeje w miarę zbliżania się do górnej linii granicznej, oraz najcieplejsza,
najbardziej nasycona pomarańczowo-żółta strefa utworzona zamaszystymi, łukowatymi pociągnięciami
pędzla. Dynamika ukośnego prowadzenia pędzla ujawnia się także w górnym prawym narożniku,
w jasnozielonej plamie listowia związanej z szarą partią dachu oraz w szaro brązowych plamach
drzewa rosnącego za dworem. Uwidocznienie śladu pędzla wywołuje wrażenie nie tylko wybrzuszania
się powierzchni ziemi, ale również jakby wirowania pewnej strefy przestrzennej o niedookreślonych
granicach, obejmującej drzewo za dworem, sam dwór wraz z elipsoidalną powierzchnią oraz drzewo,
pod którym stoi widz. W porównaniu z pierwszym rysunkiem wysokość punktu widzenia obniża się,
3. Jacek Malczewski, Widok dworu w Ltisławicach
w brudnych beżach ziemi. Poprzez swą nieokreśloność i dynamikę konturu wnosi ona do' tego
zwykłego wycinka pejzażowego swoiste napięcie i ożywienie.
Czy ten dwoisty i spójny zarazem charakter wyobrażonej przestrzeni, wynikający ze zróżnicowania
pozycji obserwującego człowieka i obserwowanego krajobrazu, przy jednoczesnym ich łączeniu, poddaje
się interpretacji w kategoriach symbolistycznych? Czy wprowadzone przez „szarą formę" napięcia
służą nadaniu naturze jakości innego rodzaju niż czysto zmysłowe?
W kolejnym Widoku dworku w Luslawicach artysta, wychodząc od obserwacji konkretnych motywów
pejzażowych, nie tyle je opisuje, co sugeruje czy ewokuje, poddaje je dematerializacji, przeobraża
sposób ich istnienia. Czy jest to tylko wynik szkicowego charakteru pracy, czy też wyraża się w tym
większa przenikliwość w patrzeniu na świat i próba dotarcia do istoty bytu?
Płaskie, barwnie jednorodne, prawie nie modulowane plamy określają swą formą uogólniony
charakter przedmiotów przedstawienia. Bryła dworu, choć modelowana beżowymi cieniami, jest jakby
pozbawiona materialnej substancji, prześwietlona białym światłem. Droga dojazdowa oraz trawnik
i ziemia na pierwszym planie przeobrażają się w elipsoidalną powierzchnię, rozpoczynającą się
w niewiadomym miejscu, wychodzącą gdzieś od dołu, może spod nóg widza, i podnoszącą się swym
wybrzuszeniem pod bryłę dworu. Powierzchnię tę kreuje biegnąca po łuku plama zbliżonego do
czerwieni różu, który tężeje w miarę zbliżania się do górnej linii granicznej, oraz najcieplejsza,
najbardziej nasycona pomarańczowo-żółta strefa utworzona zamaszystymi, łukowatymi pociągnięciami
pędzla. Dynamika ukośnego prowadzenia pędzla ujawnia się także w górnym prawym narożniku,
w jasnozielonej plamie listowia związanej z szarą partią dachu oraz w szaro brązowych plamach
drzewa rosnącego za dworem. Uwidocznienie śladu pędzla wywołuje wrażenie nie tylko wybrzuszania
się powierzchni ziemi, ale również jakby wirowania pewnej strefy przestrzennej o niedookreślonych
granicach, obejmującej drzewo za dworem, sam dwór wraz z elipsoidalną powierzchnią oraz drzewo,
pod którym stoi widz. W porównaniu z pierwszym rysunkiem wysokość punktu widzenia obniża się,