DOI Artikel:
Kociszewska, Ewa: Poeci Plejady o sztuce
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14572#0046
40
EWA KOCISZEWSKA
klasycyzującym formom o triumfalnych konotacjach okazać się miały dla ludzi pióra szczególnie niebez-
pieczną rywalką.
HENRYK II - LE ROI BÂTISSEUR
Zwykło się pisać, że królowie z rodu Walezjuszów mieli dwie pasje: wojny i budownictwo. Opinia ta,
zwłaszcza jeśli chodzi o drugą z dziedzin, była dużej mierze zasługą Henryka II. Jako syn Franciszka I,
wielkiego protektora sztuki, przejawiał szczególne zamiłowanie do architektury. O wielkim zainteresowaniu
władcy tą dziedziną sztuki wspominał w pośmiertnym panegiryku królewski historiograf Pierre de Paschal20.
Chęć upiększenia królestwa wspaniałymi budowlami znalazła oficjalny wyraz w jednym z pierwszych edyk-
tów wydanych przez Henryka, w którym zlecał „rozszerzanie i ozdobę miast królestwa"21. Na czas jego pa-
nowania przypadł prawdziwy boom budowlany, dość wspomnieć prace prowadzone w Fontainebleau i Cham-
bord, dokończenie kaplicy w Vincennes, przekształcenie Luwru, wzniesienie pawilonów i teatru na
Saint-Germain oraz zamku w Anet dla Diany de Poitiers. Rozmach poczynań króla sprawiał, że o wznoszo-
nych przez niego budowlach współcześni pisali, iż „sama starożytność mogłaby go podziwiać"22. Wedle
humanisty Nicolasa Hoiiela wiedza Henryka na temat architektury znacznie wykraczała poza oczekiwany
od władcy poziom zainteresowania sztuką23, wyznaczany przez // Cortegiano Baldassara Castigliona (1528)24.
Jeszcze jako książę był inicjatorem i protektorem wspominanych wyżej francuskich wersji klasycznych teks-
tów Witruwiusza i Albertiego, wydaje się jednak, że równie duże zainteresowanie jak teoria, budziła w nim
praktyka architektury.
Bez wątpienia Henryk II doceniał propagandowe walory wspaniałych budowli. Podczas uroczystych
wjazdów retoryczne własności „nowoczesnej", klasycznej architektury oznajmiały podwładnym nastanie
nowej władzy, wspanialszej jeszcze od rządów Franciszka I25. Monumentalne i dekoracyjne dzieła sławiły
króla za pośrednictwem oka - zgodnie z renesansowymi przekonaniami najszlachetniejszego ze zmysłów26.
Pamiętać należy również o ogromnym dla monarchii znaczeniu luksusowych pałaców i kosztownych deko-
racji, traktowanych nie jako zbytek czy rozrzutność, lecz jako konieczne, naoczne potwierdzenie pozycji
władcy zarówno w jego własnym państwie, jak i w obliczu nieustającej rywalizacji na arenie europejskiej.
Magnificencja i przepych były nie tylko usprawiedliwione, ale i zalecane monarchom przez Arystotelesa
w Etyce nikomachejskiej21. Uświetnianie królestwa pięknymi budowlami było jedną z najlepszych form de-
monstracji luksusu, zgodnie ze słowami ówczesnego traktatu poświęconego przymiotom idealnego władcy,
iż „największa i najbardziej godna wspaniałość Władcy objawia się w budowaniu, ozdabianiu i wznoszeniu
zamków, twierdz, pałaców, pawilonów i innych podobnych gmachów"28.
UT ARCHITECTURA POESIS W TWÓRCZOŚCI JOACHIMA DU BELLAYA
Wielka pasja króla, wjazd z 1549 r. i sprzyjający architektom system mecenatu29 postawiły debiutują-
cych poetów w niełatwej sytuacji, skłaniającej ich do rywalizacji o względy Henryka II z twórcami pełnych
naocznego splendoru, nowatorskich i na dodatek „narodowych"30 w formie budowli. Wielkie zainteresowa-
„Tout ainsi qi'il amoit la cognoissance de toutes choses honnestes, aussi se delectoit-il singulièrement de l'Architecture. Il
fait bastir en plusieurs endroits, au temps de son règne" (Pierre de Paschal, Henrici II, Galliarum régis elogius, cum ejus veris-
sime expressa effigie, Lutetiae Parisiorum 1560, s. 23).
21 McGowan, Idéal Formss. 44.
22 François de Saint Thomas, Lût vraye Forme de bien et heuresement régir, Lyons 1569, s. 74-75.
9 ~K
McGowan, Idéal Forms..., s. 44.
24 Baldassare Castiglione, // Cortigiano, A. Quondam (éd.), t. I, Milano 2002, s. 93-96.
9 s
P a u w e 1 s, Propagande architecturale..., s. 230-236.
McGowan, Idéal Forms..., s. 53.
97
M. Belozerskaya, Luxury Arts ofthe Renaissance, London 2005, s. 1-5.
Saint Thomas, op. cit., s. 74.
29 D. F e n о a 11 e a, Du palais au jardin: L'architecture des Odes de Ronsard, Genève 1990, s. 16. Por. również H. Weber,
La Création poétique au XVIe siècle en France. De Maurice Scève à Agrippa d'Aubigné, Paris 1956, s. 63-106.
Y. P a u w e 1 s, Les Français à la recherche d'un langage. Les ordres hétérodoxes de Philibert de L'Orme et Pierre Lescot,
„Revue de l'art", 112, 1996, s. 9.
EWA KOCISZEWSKA
klasycyzującym formom o triumfalnych konotacjach okazać się miały dla ludzi pióra szczególnie niebez-
pieczną rywalką.
HENRYK II - LE ROI BÂTISSEUR
Zwykło się pisać, że królowie z rodu Walezjuszów mieli dwie pasje: wojny i budownictwo. Opinia ta,
zwłaszcza jeśli chodzi o drugą z dziedzin, była dużej mierze zasługą Henryka II. Jako syn Franciszka I,
wielkiego protektora sztuki, przejawiał szczególne zamiłowanie do architektury. O wielkim zainteresowaniu
władcy tą dziedziną sztuki wspominał w pośmiertnym panegiryku królewski historiograf Pierre de Paschal20.
Chęć upiększenia królestwa wspaniałymi budowlami znalazła oficjalny wyraz w jednym z pierwszych edyk-
tów wydanych przez Henryka, w którym zlecał „rozszerzanie i ozdobę miast królestwa"21. Na czas jego pa-
nowania przypadł prawdziwy boom budowlany, dość wspomnieć prace prowadzone w Fontainebleau i Cham-
bord, dokończenie kaplicy w Vincennes, przekształcenie Luwru, wzniesienie pawilonów i teatru na
Saint-Germain oraz zamku w Anet dla Diany de Poitiers. Rozmach poczynań króla sprawiał, że o wznoszo-
nych przez niego budowlach współcześni pisali, iż „sama starożytność mogłaby go podziwiać"22. Wedle
humanisty Nicolasa Hoiiela wiedza Henryka na temat architektury znacznie wykraczała poza oczekiwany
od władcy poziom zainteresowania sztuką23, wyznaczany przez // Cortegiano Baldassara Castigliona (1528)24.
Jeszcze jako książę był inicjatorem i protektorem wspominanych wyżej francuskich wersji klasycznych teks-
tów Witruwiusza i Albertiego, wydaje się jednak, że równie duże zainteresowanie jak teoria, budziła w nim
praktyka architektury.
Bez wątpienia Henryk II doceniał propagandowe walory wspaniałych budowli. Podczas uroczystych
wjazdów retoryczne własności „nowoczesnej", klasycznej architektury oznajmiały podwładnym nastanie
nowej władzy, wspanialszej jeszcze od rządów Franciszka I25. Monumentalne i dekoracyjne dzieła sławiły
króla za pośrednictwem oka - zgodnie z renesansowymi przekonaniami najszlachetniejszego ze zmysłów26.
Pamiętać należy również o ogromnym dla monarchii znaczeniu luksusowych pałaców i kosztownych deko-
racji, traktowanych nie jako zbytek czy rozrzutność, lecz jako konieczne, naoczne potwierdzenie pozycji
władcy zarówno w jego własnym państwie, jak i w obliczu nieustającej rywalizacji na arenie europejskiej.
Magnificencja i przepych były nie tylko usprawiedliwione, ale i zalecane monarchom przez Arystotelesa
w Etyce nikomachejskiej21. Uświetnianie królestwa pięknymi budowlami było jedną z najlepszych form de-
monstracji luksusu, zgodnie ze słowami ówczesnego traktatu poświęconego przymiotom idealnego władcy,
iż „największa i najbardziej godna wspaniałość Władcy objawia się w budowaniu, ozdabianiu i wznoszeniu
zamków, twierdz, pałaców, pawilonów i innych podobnych gmachów"28.
UT ARCHITECTURA POESIS W TWÓRCZOŚCI JOACHIMA DU BELLAYA
Wielka pasja króla, wjazd z 1549 r. i sprzyjający architektom system mecenatu29 postawiły debiutują-
cych poetów w niełatwej sytuacji, skłaniającej ich do rywalizacji o względy Henryka II z twórcami pełnych
naocznego splendoru, nowatorskich i na dodatek „narodowych"30 w formie budowli. Wielkie zainteresowa-
„Tout ainsi qi'il amoit la cognoissance de toutes choses honnestes, aussi se delectoit-il singulièrement de l'Architecture. Il
fait bastir en plusieurs endroits, au temps de son règne" (Pierre de Paschal, Henrici II, Galliarum régis elogius, cum ejus veris-
sime expressa effigie, Lutetiae Parisiorum 1560, s. 23).
21 McGowan, Idéal Formss. 44.
22 François de Saint Thomas, Lût vraye Forme de bien et heuresement régir, Lyons 1569, s. 74-75.
9 ~K
McGowan, Idéal Forms..., s. 44.
24 Baldassare Castiglione, // Cortigiano, A. Quondam (éd.), t. I, Milano 2002, s. 93-96.
9 s
P a u w e 1 s, Propagande architecturale..., s. 230-236.
McGowan, Idéal Forms..., s. 53.
97
M. Belozerskaya, Luxury Arts ofthe Renaissance, London 2005, s. 1-5.
Saint Thomas, op. cit., s. 74.
29 D. F e n о a 11 e a, Du palais au jardin: L'architecture des Odes de Ronsard, Genève 1990, s. 16. Por. również H. Weber,
La Création poétique au XVIe siècle en France. De Maurice Scève à Agrippa d'Aubigné, Paris 1956, s. 63-106.
Y. P a u w e 1 s, Les Français à la recherche d'un langage. Les ordres hétérodoxes de Philibert de L'Orme et Pierre Lescot,
„Revue de l'art", 112, 1996, s. 9.