DOI Artikel:
Hornowska, Ewa: Świadomość obrazowania Fortunaty Obrąpalskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14572#0185
ŚWIADOMOŚĆ OBRAZOWANIA FORTUNATY OBRĄPALSKIEJ
179
16. F. Obrąpalska, Energia, 1957, brom, 35,5 x 48,7 cm, Muzeum Historii Fotografii w Krakowie.
Fot. W. Staszkiewicz
rii, ale w całym szeregu kompozycji niepowiązanych ani poetyką, ani tematyką niebędących w najmniejszym
stopniu powtórzeniem odkryć z poprzednich lat, a różniących się między sobą znacznie przede wszystkim
sposobem obrazowania. Są wśród nich kompozycje oparte na konturowym potraktowaniu motywu postaci
ludzkiej {Akt, czyli Sylwetka, 1951; Profil, 1949, którego wariantem jest Lila z 1957), pejzażu bliskiego planu
(Wiosna) czy martwej natury (Roślina), na budowaniu przestrzeni obrazu światłem (Kasztan, 1956), ekspre-
syjnym kontrastowaniu płaskich plam (Energia, il. 16, inaczej Rozdzielnia elektryczna, 1957), wyizolowaniu
nieprzetworzonego motywu dla wydobycia jego faktury (Skręty, ok. 1955; Okno, 1957', il. 17) lub kadrowa-
niu czy powiększeniu go aż poza granice rozpoznawalności (Plama, 1955; Krzew, 1956; Narodziny życia,
1956; Krajobraz fantastyczny, 1955), prace poświęcone analizie percepcji (Przedmiot i obraz; Papużki, 1952),
metaforyczne (Cyrk, 1955; Fantazja, 1957, il. 18; Listopad, 1957), a nawet wchodzące w dialog z konwen-
cjami malarskimi (studium portretowe Górale; studium pejzażowe Trzy plany). Dla osiągnięcia pożądanej
syntezy formy Obrąpalska stosowała nie tylko szereg wymienionych wcześniej technik, ale też czasami wie-
lokrotnie przetwarzała obraz aż do niemal całkowitego jego „odrealnienia". Na bazie motywów architekto-
nicznych, np. fragmentów zabudowy i widoków Starego Rynku w Poznaniu, eksperymentowała z płaszczy-
znowymi rozwiązaniami ujęć perspektywicznych. Punktem wyjścia dla tych fotografii zawsze był jakiś
intrygujący autorkę fragment rzeczywistości, ale to nie on stanowił przedmiot obserwacji. Jest nim bez wy-
jątku jakiś problem wizualny lub percepcyjny, na przykład przestrzeń, światło, skala, relacja między obrazem
rzeczywistym a odbiciem lub obiektem a tłem, nawet humorystyczne czy poetyckie skojarzenie. Uroda roz-
migotanej światłem powierzchni wody, niezwykłość roślinnych kształtów, ekspresja faktury czy liryzm urzą-
dzeń przemysłowych były jedynie dodatkowym, estetycznym efektem, mieszczącym się w procesie przekła-
dania formy rejestrowanej na niebanalną formę zdjęcia.
Ważnym przykładem uzyskania spójności tematu z treścią przedstawienia była dla autorki Energia
(il. 16). Żabia perspektywa, z jakiej ujęta została stacja przesyłowa, monumentalizuje widoczne na zdjęciu
urządzenia, ale nie ich monumentalizm stanowi o sile wyrazu, lecz linearyzm i rytmizacja wydobyte dzięki
zastosowaniu inwersji i kadrowania. Cała kompozycja oparta jest na równowadze wyłącznie linii ukośnych:
przewodów wysokiego napięcia, metalowych słupów o ażurowej konstrukcji i łączących je poprzecznych
ram. Surowość tej lekkiej, rozpiętej zdawałoby się w nieskończoności siatki łagodzi zarys roślinności u dołu
i strzępiaste obłoki na czarnym niebie. Czysta bici niektórych elementów przywodzi na myśl iskry elektrycz-
179
16. F. Obrąpalska, Energia, 1957, brom, 35,5 x 48,7 cm, Muzeum Historii Fotografii w Krakowie.
Fot. W. Staszkiewicz
rii, ale w całym szeregu kompozycji niepowiązanych ani poetyką, ani tematyką niebędących w najmniejszym
stopniu powtórzeniem odkryć z poprzednich lat, a różniących się między sobą znacznie przede wszystkim
sposobem obrazowania. Są wśród nich kompozycje oparte na konturowym potraktowaniu motywu postaci
ludzkiej {Akt, czyli Sylwetka, 1951; Profil, 1949, którego wariantem jest Lila z 1957), pejzażu bliskiego planu
(Wiosna) czy martwej natury (Roślina), na budowaniu przestrzeni obrazu światłem (Kasztan, 1956), ekspre-
syjnym kontrastowaniu płaskich plam (Energia, il. 16, inaczej Rozdzielnia elektryczna, 1957), wyizolowaniu
nieprzetworzonego motywu dla wydobycia jego faktury (Skręty, ok. 1955; Okno, 1957', il. 17) lub kadrowa-
niu czy powiększeniu go aż poza granice rozpoznawalności (Plama, 1955; Krzew, 1956; Narodziny życia,
1956; Krajobraz fantastyczny, 1955), prace poświęcone analizie percepcji (Przedmiot i obraz; Papużki, 1952),
metaforyczne (Cyrk, 1955; Fantazja, 1957, il. 18; Listopad, 1957), a nawet wchodzące w dialog z konwen-
cjami malarskimi (studium portretowe Górale; studium pejzażowe Trzy plany). Dla osiągnięcia pożądanej
syntezy formy Obrąpalska stosowała nie tylko szereg wymienionych wcześniej technik, ale też czasami wie-
lokrotnie przetwarzała obraz aż do niemal całkowitego jego „odrealnienia". Na bazie motywów architekto-
nicznych, np. fragmentów zabudowy i widoków Starego Rynku w Poznaniu, eksperymentowała z płaszczy-
znowymi rozwiązaniami ujęć perspektywicznych. Punktem wyjścia dla tych fotografii zawsze był jakiś
intrygujący autorkę fragment rzeczywistości, ale to nie on stanowił przedmiot obserwacji. Jest nim bez wy-
jątku jakiś problem wizualny lub percepcyjny, na przykład przestrzeń, światło, skala, relacja między obrazem
rzeczywistym a odbiciem lub obiektem a tłem, nawet humorystyczne czy poetyckie skojarzenie. Uroda roz-
migotanej światłem powierzchni wody, niezwykłość roślinnych kształtów, ekspresja faktury czy liryzm urzą-
dzeń przemysłowych były jedynie dodatkowym, estetycznym efektem, mieszczącym się w procesie przekła-
dania formy rejestrowanej na niebanalną formę zdjęcia.
Ważnym przykładem uzyskania spójności tematu z treścią przedstawienia była dla autorki Energia
(il. 16). Żabia perspektywa, z jakiej ujęta została stacja przesyłowa, monumentalizuje widoczne na zdjęciu
urządzenia, ale nie ich monumentalizm stanowi o sile wyrazu, lecz linearyzm i rytmizacja wydobyte dzięki
zastosowaniu inwersji i kadrowania. Cała kompozycja oparta jest na równowadze wyłącznie linii ukośnych:
przewodów wysokiego napięcia, metalowych słupów o ażurowej konstrukcji i łączących je poprzecznych
ram. Surowość tej lekkiej, rozpiętej zdawałoby się w nieskończoności siatki łagodzi zarys roślinności u dołu
i strzępiaste obłoki na czarnym niebie. Czysta bici niektórych elementów przywodzi na myśl iskry elektrycz-