DOI Artikel:
Zieliński, Dominik: Założenie ogrodowe pałacu Herrenchiemsee: motyw ogrodów wersalskich w mecenacie artystycznym Ludwika II Bawarskiego
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14576#0120
114
DOMINIK ZIELIŃSKI
IR i
31
4. Herrenchiemsee, Sekwana. Fot. D. Zieliński
im kopie rzeźb przedstawiających nimfy i grupy dziecięce (po cztery przy każdym basenie)29. Pod fasadą
pałacu nie zrealizowano rzeźb wyobrażających Sylena, Antoniusa, Apolla i Bachusa, choć projekt fasady je
przewidywał30. Charakterystyczny dla tej części założenia wersalskiego horyzontalizm, został w Bawarii
zakłócony przez umieszczenie w centrach basenów dwóch wysokich fontann. Składają się one z piramidal-
nych formacji skalnych i wieńczących je rzeźb (pierwotnie złoconych) wyobrażających: uskrzydloną postać
Sławy siedzącej na Pegazie (il. 5; basen północny)31 i Fortunę (il. 6; basen południowy)32. Pierwsza wzoruje
się na fontannie Sławy w ogrodach rezydencji La Granja w San Ildefonso pod Segowią33, druga natomiast
została specjalnie zaprojektowana w podobnej konwencji34. Podobne fontanny35 widnieją na rycinach wyobra-
żających parter wodny w Wersalu z czasów Ludwika XIV. Dla pierwszego parteru wodnego, składającego
2 Autorami kopii wszystkich wymienionych rzeźb byli: Wilhelm von Ruemann, Josef Dressel, Karl Fischer i Rudolf Maison,
odlewy natomiast wykonali Wilhelm Rupp i Christoph Lenz. S с h m i d, К n i г г, op. cit., s. 75.
30 В a u m g a r t n e r, op. cit., il. 255.
31 Pod uskrzydloną postacią Sławy na koniu umieszczono personifikacje Zazdrości, Nienawiści, Fałszu, a jeszcze niżej ale-
gorie Wojny, Zwycięstwa, Natury i Historii. S с h m i d, К n i r r, op. cit., s. 74.
32 U jej stóp znajdują się Nereida i Tryton, a u podnóża cztery delfiny i Amory na delfinach. Figury obu fontann wykonali
R. Maison i W. von Ruemann.
33 Pałac La Granja został wybudowany dla Filipa V, wnuka Ludwika XIV i jest przykładem przeszczepienia wzorów baro-
kowej sztuki francuskiej na dwór hiszpański. Tamtejsza fontanna Sławy powstała w oparciu o niezrealizowany projekt Le Bruna
dla ogrodów wersalskich. O ogrodach La Granja m.in: J. D i gard, Les jardins de La Granja et leurs sculptures, Paris 1934. Z pa-
łacu Filipa V pochodzą również pierwowzory dla licznych ozdobnych waz w ogrodach bawarskiego Linderhofu. M. Bac h m a y -
er, Schlofi Linderhof. Architektur, Intérieur und Ambiente einer kôniglichen Villa, Mtinchen 1977, s. 120. Postać hiszpańskiego
monarchy została upamiętniona w pałacu Herrenchiemsee na jednej z supraport w Sali Konsulów. Obraz, będący kopią wielkofor-
matowej kompozycji François Gerarda, przedstawia Proklamację Filipa, księcia d'Anjou, na króla Hiszpanii dnia 16 listopada
1700 r. Pierwowzór ten został wymieniony w korespondencji Ludwika II na temat jednej z przygotowywanych sztuk teatralnych.
P e t z e t, N e u m e i s t e r, op. cit., s. 94-95. Wiadomo także, że król zaczytywał się w historii hiszpańskiego dworu. E. G r e i n,
Tagebuch Aufzeichnungen von Ludwig IL Kônig von Bayern, Schaan-Lichtenstein 1925, s. 91.
34 M. Petzet, А. В u n z, Gebaute Tràume. Die Schlôsser Ludwigs II. von Bayern, Mtinchen 1995, s. 250-251. Badacze
wskazują na pierwowzór w postaci fontanny Sławy zaprojektowanej przez Ch. Le Bruna dla ogrodów wersalskich i znanej z ryciny.
Dotychczas nie zwrócono jednak uwagi na rysunek przygotowawczy również autorstwa Le Bruna dla pomnika Chwały Ludwika
XIV, o analogicznej piramidalnej formie, zwieńczonego postacią Ludwika XIV siedzącego na Pegazie (?) oraz alegorycznymi figu-
rami umieszczonymi poniżej. A. M a r a 1, Le premier peintre et la scultpture, [w:] La galerie des Glaces. Charles Le Brun maître
d'oeuvre. Katalog wystawy, Musée National du Château de Versailles et de Trianon, 24 septembre - 16 décembre 2007, Paris 2007,
s. 57, il. 8.
35 A. Rauch przytacza analogiczne w formie fontanny włoskie: Neptuna w Palazzo Pitti, Pegaza w willi Lante, oraz fontannę
Parnas w ogrodach bawarskiego pałacu Veitshôchheim, Rauch, Schloss Herrenchiemsee..., 1995, s. 55 i przyp. 78.
DOMINIK ZIELIŃSKI
IR i
31
4. Herrenchiemsee, Sekwana. Fot. D. Zieliński
im kopie rzeźb przedstawiających nimfy i grupy dziecięce (po cztery przy każdym basenie)29. Pod fasadą
pałacu nie zrealizowano rzeźb wyobrażających Sylena, Antoniusa, Apolla i Bachusa, choć projekt fasady je
przewidywał30. Charakterystyczny dla tej części założenia wersalskiego horyzontalizm, został w Bawarii
zakłócony przez umieszczenie w centrach basenów dwóch wysokich fontann. Składają się one z piramidal-
nych formacji skalnych i wieńczących je rzeźb (pierwotnie złoconych) wyobrażających: uskrzydloną postać
Sławy siedzącej na Pegazie (il. 5; basen północny)31 i Fortunę (il. 6; basen południowy)32. Pierwsza wzoruje
się na fontannie Sławy w ogrodach rezydencji La Granja w San Ildefonso pod Segowią33, druga natomiast
została specjalnie zaprojektowana w podobnej konwencji34. Podobne fontanny35 widnieją na rycinach wyobra-
żających parter wodny w Wersalu z czasów Ludwika XIV. Dla pierwszego parteru wodnego, składającego
2 Autorami kopii wszystkich wymienionych rzeźb byli: Wilhelm von Ruemann, Josef Dressel, Karl Fischer i Rudolf Maison,
odlewy natomiast wykonali Wilhelm Rupp i Christoph Lenz. S с h m i d, К n i г г, op. cit., s. 75.
30 В a u m g a r t n e r, op. cit., il. 255.
31 Pod uskrzydloną postacią Sławy na koniu umieszczono personifikacje Zazdrości, Nienawiści, Fałszu, a jeszcze niżej ale-
gorie Wojny, Zwycięstwa, Natury i Historii. S с h m i d, К n i r r, op. cit., s. 74.
32 U jej stóp znajdują się Nereida i Tryton, a u podnóża cztery delfiny i Amory na delfinach. Figury obu fontann wykonali
R. Maison i W. von Ruemann.
33 Pałac La Granja został wybudowany dla Filipa V, wnuka Ludwika XIV i jest przykładem przeszczepienia wzorów baro-
kowej sztuki francuskiej na dwór hiszpański. Tamtejsza fontanna Sławy powstała w oparciu o niezrealizowany projekt Le Bruna
dla ogrodów wersalskich. O ogrodach La Granja m.in: J. D i gard, Les jardins de La Granja et leurs sculptures, Paris 1934. Z pa-
łacu Filipa V pochodzą również pierwowzory dla licznych ozdobnych waz w ogrodach bawarskiego Linderhofu. M. Bac h m a y -
er, Schlofi Linderhof. Architektur, Intérieur und Ambiente einer kôniglichen Villa, Mtinchen 1977, s. 120. Postać hiszpańskiego
monarchy została upamiętniona w pałacu Herrenchiemsee na jednej z supraport w Sali Konsulów. Obraz, będący kopią wielkofor-
matowej kompozycji François Gerarda, przedstawia Proklamację Filipa, księcia d'Anjou, na króla Hiszpanii dnia 16 listopada
1700 r. Pierwowzór ten został wymieniony w korespondencji Ludwika II na temat jednej z przygotowywanych sztuk teatralnych.
P e t z e t, N e u m e i s t e r, op. cit., s. 94-95. Wiadomo także, że król zaczytywał się w historii hiszpańskiego dworu. E. G r e i n,
Tagebuch Aufzeichnungen von Ludwig IL Kônig von Bayern, Schaan-Lichtenstein 1925, s. 91.
34 M. Petzet, А. В u n z, Gebaute Tràume. Die Schlôsser Ludwigs II. von Bayern, Mtinchen 1995, s. 250-251. Badacze
wskazują na pierwowzór w postaci fontanny Sławy zaprojektowanej przez Ch. Le Bruna dla ogrodów wersalskich i znanej z ryciny.
Dotychczas nie zwrócono jednak uwagi na rysunek przygotowawczy również autorstwa Le Bruna dla pomnika Chwały Ludwika
XIV, o analogicznej piramidalnej formie, zwieńczonego postacią Ludwika XIV siedzącego na Pegazie (?) oraz alegorycznymi figu-
rami umieszczonymi poniżej. A. M a r a 1, Le premier peintre et la scultpture, [w:] La galerie des Glaces. Charles Le Brun maître
d'oeuvre. Katalog wystawy, Musée National du Château de Versailles et de Trianon, 24 septembre - 16 décembre 2007, Paris 2007,
s. 57, il. 8.
35 A. Rauch przytacza analogiczne w formie fontanny włoskie: Neptuna w Palazzo Pitti, Pegaza w willi Lante, oraz fontannę
Parnas w ogrodach bawarskiego pałacu Veitshôchheim, Rauch, Schloss Herrenchiemsee..., 1995, s. 55 i przyp. 78.