DOI Artikel:
Omilanowska-Kiljańczyk, Małgorzata: Edouard André i jego realizacje ogrodowe w Polsce i na Litwie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14576#0241
EDOUARD ANDRÉ I JEGO REALIZACJE OGRODOWE W POLSCE I NA LITWIE
235
Dziełem André było natomiast przekształcenie założenia parkowego rozciągającego się na tyłach pałacu
(il. 47), ograniczonego od północy torami kolei, a od południa traktem do Wilna. I tu przy formowaniu parku
krajobrazowego pomocne okazało się naturalne ukształtowanie terenu. Pałac wznosił się na płaskowyżu
opadającym dość stromo ku północy i przeciętym parowem biegnącym łukiem od południowej części parku
w dół ku północy. Z krawędzi płaskowyżu roztaczał się wspaniały widok na łańcuch trzech połączonych kaska-
dami sztucznych stawów w dolinie, a punkt widokowy został wyróżniony tralkową balustradą (il. 48).
Pomimo znacznego zaniedbania parku można do dziś rozpoznać rękę André w sposobie uformowania
sztucznych skał w malownicze grupy na wschodnich zboczach parowu i wyniesienia we wschodniej części
parku. Do dziś zachowała się tu wielostopniowa, nieczynna już kaskada (il. 49). Nie brak ławeczek i stopni
układanych z nieobrobionych kamieni, a przy krawędzi parowu utworzono punkt widokowy z kamiennym
stolikiem.
PODSUMOWANIE
Zadania, przed jakimi postawili Edouarda André polscy zleceniodawcy nie należały do najłatwiejszych.
Jedynie dwa założenia projektował od początku - w Połądze i Zatroczu, a pozostałe parki powstały dużo
wcześniej, pałace także już istniały. Wszystkie rezydencje wyróżniały się niezwykłymi, unikatowymi walo-
rami krajobrazowymi i André za każdym razem umiejętnie je wykorzystał. We wszystkich przypadkach
wychodził z tych samych zasad artystycznych, którym hołdował przez całe życie - łączenia ogrodu regular-
nego z parkiem krajobrazowym - jednak dzięki niepowtarzalnym warunkom lokalnym za każdym razem
tworzył nową, oryginalną całość.
André był niewątpliwie synem swojej epoki, twórcą w pełni akceptującym zasady późnego historyzmu,
równorzędnie traktującym dawne style i epoki. W traktacie L'art des jardins wykazał się znakomitą wiedzą
o sztuce ogrodowej przeszłych czasów, a wzbogacił ją w ciągu kolejnych lat, wizytując dziesiątki krajów
europejskich i pozaeuropejskich. Każde doświadczenie mogło być dla niego inspiracją dla następnych pro-
jektów. Preferował styl złożony, uważając go za najodpowiedniejszy dla czasów współczesnych, będący
poniekąd odbiciem jego akceptacji rozmaitych stylistyk105.
Charakterystyczną cechą projektów André jest swoistego rodzaju maksymalne wydobycie i podkreśle-
nie cech właściwych dla wybranej stylistyki: skrajny formalizm ogrodów geometrycznych i skrajny natura-
Szafrańska, op. cit., s. 20.
235
Dziełem André było natomiast przekształcenie założenia parkowego rozciągającego się na tyłach pałacu
(il. 47), ograniczonego od północy torami kolei, a od południa traktem do Wilna. I tu przy formowaniu parku
krajobrazowego pomocne okazało się naturalne ukształtowanie terenu. Pałac wznosił się na płaskowyżu
opadającym dość stromo ku północy i przeciętym parowem biegnącym łukiem od południowej części parku
w dół ku północy. Z krawędzi płaskowyżu roztaczał się wspaniały widok na łańcuch trzech połączonych kaska-
dami sztucznych stawów w dolinie, a punkt widokowy został wyróżniony tralkową balustradą (il. 48).
Pomimo znacznego zaniedbania parku można do dziś rozpoznać rękę André w sposobie uformowania
sztucznych skał w malownicze grupy na wschodnich zboczach parowu i wyniesienia we wschodniej części
parku. Do dziś zachowała się tu wielostopniowa, nieczynna już kaskada (il. 49). Nie brak ławeczek i stopni
układanych z nieobrobionych kamieni, a przy krawędzi parowu utworzono punkt widokowy z kamiennym
stolikiem.
PODSUMOWANIE
Zadania, przed jakimi postawili Edouarda André polscy zleceniodawcy nie należały do najłatwiejszych.
Jedynie dwa założenia projektował od początku - w Połądze i Zatroczu, a pozostałe parki powstały dużo
wcześniej, pałace także już istniały. Wszystkie rezydencje wyróżniały się niezwykłymi, unikatowymi walo-
rami krajobrazowymi i André za każdym razem umiejętnie je wykorzystał. We wszystkich przypadkach
wychodził z tych samych zasad artystycznych, którym hołdował przez całe życie - łączenia ogrodu regular-
nego z parkiem krajobrazowym - jednak dzięki niepowtarzalnym warunkom lokalnym za każdym razem
tworzył nową, oryginalną całość.
André był niewątpliwie synem swojej epoki, twórcą w pełni akceptującym zasady późnego historyzmu,
równorzędnie traktującym dawne style i epoki. W traktacie L'art des jardins wykazał się znakomitą wiedzą
o sztuce ogrodowej przeszłych czasów, a wzbogacił ją w ciągu kolejnych lat, wizytując dziesiątki krajów
europejskich i pozaeuropejskich. Każde doświadczenie mogło być dla niego inspiracją dla następnych pro-
jektów. Preferował styl złożony, uważając go za najodpowiedniejszy dla czasów współczesnych, będący
poniekąd odbiciem jego akceptacji rozmaitych stylistyk105.
Charakterystyczną cechą projektów André jest swoistego rodzaju maksymalne wydobycie i podkreśle-
nie cech właściwych dla wybranej stylistyki: skrajny formalizm ogrodów geometrycznych i skrajny natura-
Szafrańska, op. cit., s. 20.