DOI Artikel:
Zieliński, Dominik: Między Historią Króla a Historią Psyche: Francuskie pierwowzory w malarskiej dekoracji wnętrz pałacu Herrenchiemsee
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14577#0077
MIĘDZY HISTORIĄ KRÓLA A HISTORIĄ PSYCHE
71
1. Herrenchiemscc, fasada zachodnia pałacu. Fot. D. Zieliński
Francji. Pałac, potocznie nazywany bawarskim Wersalem, spośród wszystkich rezydencji naśladujących przez
wieki podparyską siedzibę królów Francji najsilniej wzoruje się na pierwowzorze7. Niepodważalne podo-
bieństwo w wybranych elementach obu rezydencji przejawia się nie tylko w ukształtowaniu architektonicz-
nym i założeniu ogrodowym, ale przede wszystkim w rozplanowaniu i wystroju najważniejszych wnętrz.
Podzielone na dwie strefy, cechują się ikonograficznym i stylowym dualizmem (il. 2). Pierwsza z nich,
nadrzędna i niemal sakralna, odnosi się do osoby Ludwika XIV i skupia na dwóch głównych wnętrzach:
skopiowanej z Wersalu Galerii Zwierciadlanej wraz z przyległymi Salonami Wojny i Pokoju oraz Paradnej
Sypialni. Ludwik II upatrywał w nich istotę podparyskiego założenia pałacowo-ogrodowego, będących sym-
bolicznym i dosłownym centrum świata Króla Słońce - właściwą sceną dla rozgrywającego się codziennie
dworskiego spektaklu. Druga, neorokokowa część pałacu, miała służyć zleceniodawcy do mieszkania
i pozwalać na oddawanie czci Ludwikowi XIV. Jej rozplanowanie i ikonografia odnosiły się jednak do
Ludwika XV i jego czasów, w tym częściowo do ówczesnego stanu pałacu w Wersalu. Ludwik II, uważając
się za spokrewnionego z Burbonąmi przez chrzest8, próbował stawiać się na miejscu Ludwika XV, co uza-
sadniało jego symboliczną obecność w pałacu9.
Wybudowanie rezydencji Herrenchiemsee zostało poprzedzone kilkuletnim procesem projektowania,
poszukiwania odpowiedniej formy oraz dogodnego terenu. W latach 1868-1873 powstało trzynaście projek-
tów w postaci rzutów przyszłego pałacu autorstwa nadwornego architekta, ucznia Leo von Klenze (1784-
-1864), Georga Dollmanna (1830-1895)10. Kolejne etapy projektowania świadczą o sukcesywnym
autor wydał wiele artykułów dotyczących pałacu, m.in.: Apollo im Olymp der Gottcr. Zu dem bislang unbekannten Vorentwurf von
Eduard Schwoiser fur das Deckengemalde Der Gôttermorgen in der Chambre de Parade im Schlofi Herrenchiemsee Ludwigs II,
„Ars Bavarica", 65 66, 1991, s. 115 -132; Das Bureau du Roi Louis XV im Schlofi Herrenchiemsee, „Kunst & Antiquitàten", 9,
1993, s. 28-32; Schlofi Herrenchiemsee. Symbolismus und Décadence bei Kônig Ludwig II, „Pantheon", 53, 1995, s. 115-129.
7 Na temat wpływu i naśladownictw pałacu wersalskiego m.in: Y. Bottineau, Essais sur le Versailles de Louis XIV. I. La
distribution du château et le plan du domaine et de la ville, „Gazette des Beaux-Arts", 112, 1988, s. 77-98; E. F r a n ç o i s, Copies
et pastiches européens, [w:] Versailles. Le pouvoir de la pierre, Paris 2006, s. 77-83.
8 Ojcem chrzestnym Ludwika II był jego dziad Ludwik I (1786-1868), a z kolei jego chrzestnym - Ludwik XVI (1754-1793),
król Francji.
9 A. Rauch odczytuje wnętrza i ich symbolikę jako zestawienie dwóch światów: Słońca - w osobie Ludwika XIV
w apartamentach jemu poświęconych, oraz Księżyca - Ludwika II w apartamentach mieszkalnych. Autor upatruje we wspomnianym
pokrewieństwie kluczowe znaczenie. Wyniki tych analiz, osadzone w kontekście symbolizmu i dekadentyzmu epoki, prezentują
prace autora: zob. przyp. 6.
10 Kônig Ludwig II.-Museum..., s. 454; Saur allgemeines Kïtnstlerlexikon. Die bildenden Kiinstler aller Zeiten und Vôlker,
Bd. 28, Miinchen-Leipzig 2001, s. 346-347. W 1884 г., na rok przed wstrzymaniem prac przy budowie pałacu, zastąpił go Julius
Hofmann. Kônig Ludwig II.-Museum..., s. 456.
71
1. Herrenchiemscc, fasada zachodnia pałacu. Fot. D. Zieliński
Francji. Pałac, potocznie nazywany bawarskim Wersalem, spośród wszystkich rezydencji naśladujących przez
wieki podparyską siedzibę królów Francji najsilniej wzoruje się na pierwowzorze7. Niepodważalne podo-
bieństwo w wybranych elementach obu rezydencji przejawia się nie tylko w ukształtowaniu architektonicz-
nym i założeniu ogrodowym, ale przede wszystkim w rozplanowaniu i wystroju najważniejszych wnętrz.
Podzielone na dwie strefy, cechują się ikonograficznym i stylowym dualizmem (il. 2). Pierwsza z nich,
nadrzędna i niemal sakralna, odnosi się do osoby Ludwika XIV i skupia na dwóch głównych wnętrzach:
skopiowanej z Wersalu Galerii Zwierciadlanej wraz z przyległymi Salonami Wojny i Pokoju oraz Paradnej
Sypialni. Ludwik II upatrywał w nich istotę podparyskiego założenia pałacowo-ogrodowego, będących sym-
bolicznym i dosłownym centrum świata Króla Słońce - właściwą sceną dla rozgrywającego się codziennie
dworskiego spektaklu. Druga, neorokokowa część pałacu, miała służyć zleceniodawcy do mieszkania
i pozwalać na oddawanie czci Ludwikowi XIV. Jej rozplanowanie i ikonografia odnosiły się jednak do
Ludwika XV i jego czasów, w tym częściowo do ówczesnego stanu pałacu w Wersalu. Ludwik II, uważając
się za spokrewnionego z Burbonąmi przez chrzest8, próbował stawiać się na miejscu Ludwika XV, co uza-
sadniało jego symboliczną obecność w pałacu9.
Wybudowanie rezydencji Herrenchiemsee zostało poprzedzone kilkuletnim procesem projektowania,
poszukiwania odpowiedniej formy oraz dogodnego terenu. W latach 1868-1873 powstało trzynaście projek-
tów w postaci rzutów przyszłego pałacu autorstwa nadwornego architekta, ucznia Leo von Klenze (1784-
-1864), Georga Dollmanna (1830-1895)10. Kolejne etapy projektowania świadczą o sukcesywnym
autor wydał wiele artykułów dotyczących pałacu, m.in.: Apollo im Olymp der Gottcr. Zu dem bislang unbekannten Vorentwurf von
Eduard Schwoiser fur das Deckengemalde Der Gôttermorgen in der Chambre de Parade im Schlofi Herrenchiemsee Ludwigs II,
„Ars Bavarica", 65 66, 1991, s. 115 -132; Das Bureau du Roi Louis XV im Schlofi Herrenchiemsee, „Kunst & Antiquitàten", 9,
1993, s. 28-32; Schlofi Herrenchiemsee. Symbolismus und Décadence bei Kônig Ludwig II, „Pantheon", 53, 1995, s. 115-129.
7 Na temat wpływu i naśladownictw pałacu wersalskiego m.in: Y. Bottineau, Essais sur le Versailles de Louis XIV. I. La
distribution du château et le plan du domaine et de la ville, „Gazette des Beaux-Arts", 112, 1988, s. 77-98; E. F r a n ç o i s, Copies
et pastiches européens, [w:] Versailles. Le pouvoir de la pierre, Paris 2006, s. 77-83.
8 Ojcem chrzestnym Ludwika II był jego dziad Ludwik I (1786-1868), a z kolei jego chrzestnym - Ludwik XVI (1754-1793),
król Francji.
9 A. Rauch odczytuje wnętrza i ich symbolikę jako zestawienie dwóch światów: Słońca - w osobie Ludwika XIV
w apartamentach jemu poświęconych, oraz Księżyca - Ludwika II w apartamentach mieszkalnych. Autor upatruje we wspomnianym
pokrewieństwie kluczowe znaczenie. Wyniki tych analiz, osadzone w kontekście symbolizmu i dekadentyzmu epoki, prezentują
prace autora: zob. przyp. 6.
10 Kônig Ludwig II.-Museum..., s. 454; Saur allgemeines Kïtnstlerlexikon. Die bildenden Kiinstler aller Zeiten und Vôlker,
Bd. 28, Miinchen-Leipzig 2001, s. 346-347. W 1884 г., na rok przed wstrzymaniem prac przy budowie pałacu, zastąpił go Julius
Hofmann. Kônig Ludwig II.-Museum..., s. 456.